nguyễn
thị khánh minh
Tác phẩm
Bắt Nắng
Nắng. rừng
bạch dương
Do
một tình cờ, từ cái tên. Nhà Thơ Duyên gửi meo cho tôi nói, anh Tùng, phu quân
của Duyên hỏi, khánh minh có người thân nào tên khoa minh không. Từ đó mà nối
lại sợi chỉ phất phơ hai đầu gió đã năm mươi năm. Họ, những người bạn từ nửa
thế kỷ, anh Tùng, anh Khoa Minh tôi, và anh Tuấn. Bất ngờ hơn nữa, anh Tuấn
chính là Vũ Hoàng Thư. Một nhà văn, nhà thơ đã văn kỳ thanh lâu nay qua trang
gio-o. Một dòng văn thơ u nhã, diễm lệ, uyên bác mà tôi thích và ngưỡng mộ.
Và
tôi có trong tay tập Bắt Nắng của Vũ
Hoàng Thư*
Những
ngày mà cơn gió quái Santa Ana giật liên hồi hàng cây như thể muốn bứng cả con
ngõ quanh co bay đi. Tôi đọc Vũ Hoàng Thư.
Những
ngày mà nắng rực vàng bờ hoa trâm trâm bên hiên nhà gợi cho tôi nhớ tiếng xe
lửa chạy qua bờ đê làng nội ngày bé. Tôi lại tìm đọc Vũ Hoàng Thư.
Những
ngày hiếm hoi mưa đổ xuống thành phố -miền nam Calif. đang mùa hạn hán-, nhớ
bài hát đồng dao lạy trời mưa, nhớ mưa sài gòn đêm nhìn ra cửa sổ thấy những
cọng mưa dài sáng qua ánh đèn đường, tiếng đập trên mái ngói khiến cho chăn gối
thành một cõi ngủ ấm áp. Tôi lại nhớ đến văn Vũ Hoàng Thư.
Tôi
bắt gặp hồn chữ ấy phiêu du trong âm âm tiếng gió va vào ô cửa kính, trong ảo
hóa mây trời, trong dòng mưa vũng nắng (chữ VHT). Có ai đã nghe Một hạt nắng
rơi. Hồn chữ như hạt nắng đang lửng giữa nhịp thời gian. Chữ Lửng ở đây của nhà
văn Lê Thị Huệ mà tôi rất thích, và rất hợp với người Bắt Nắng. Như bắt thinh
không, người -Một hạt nắng- lửng theo vòng quay Một ngày. Một hạt nắng dựng nên
trời sáng bát ngát. Một ngày kéo trôi chuỗi chuỗi ngày. Một làm nên cõi. Một
sát na rồi miên viễn thời gian. Trong Bắt Nắng tôi bắt gặp cái điệp trùng mênh
mông của hữu hạn và vô cùng này.
Bắt
Nắng gồm 17 tản mạn. Như Thơ. Mà trong Lời Giới Thiệu Thi sĩ Thi Vũ đã dùng chữ
Tản Văn Thi. Một thể thơ không vần điệu chảy trôi mạch nguồn văn khí. Một thể
văn ẩn mật hồn vía của Thơ. Đó là hình tướng của Bắt Nắng.
Ở
đó bắt gặp một hồn thơ nhạy cảm trước Thi Ca. Một lối cảm nhận thơ ý nhị, khác
lạ, đẫm chất thơ và nổi bật những chiêm nghiệm uyên áo. Như của một thiền giả.
Chữ
như hạt sương rơi từ tàu lá chuối Basho. Như hạt trăng loang loáng thềm đêm cơn
mưa vừa tạnh. Như ánh trăng sóng sánh thoáng giây trong gàu nước ni sư Mugai
Nyodai, như tiếng phản hồi tĩnh lặng của cánh hồng** Emily thả rơi ngoài song
cửa, như tiếng sương đồng vọng bước thơ Octavio Paz, như tiếng mở ra cánh cửa
cô liêu và bước chân không nguôi của niệm tưởng Prévert, như nỗi man mác u hoài
sau câu hỏi Bao Giờ Quang Dũng, như từ tất cả những bổng trầm của trời đất cõi
nhân gian. Và gần như, từ cội nguồn suối trong ấy nên cảm xúc tràn trề ban sơ
của nhịp đập trái tim. Đó là chữ là khí trong mạch văn, thơ của Vũ Hoàng Thư.
Và
bởi vậy mà tôi cảm nhận được không ít vị thiền lắng đọng trong chiêm nghiệm của
ông. Bất ngờ, những vỡ nắng. Đây,
… hạt sen từ hạ đang
nở trắng phau trong nồi đường của mẹ. Tịnh Tâm lung linh Thành Nội nằm thanh
ngọt ở ngay lòng nồi mứt. Ông Blake thật đúng điệu, And a Heaven in a Wild
flower.
(Những Lóng Xuân, BN trang 29)
Cũng
thế, Rực Rỡ mùa nắng nằm tròn xoe trong Lúm
đồng tiền em cười. Nghe thật cảm khoái, đâu ở đâu xa, đâu phải ngọn ngành
triết lý khúc mắc,
lẳng giò hoa
em cười lúm
mùa nắng (thơ VHT)
Cũng
thế, vốc nắng vào tóc nuôi lãng mạn lớn. Ôi chỉ vì, … trong nắng. Có mây trôi … (Bắt Nắng, BN trang 16-18)
Người
như từng hạt nắng từng phút đọng lại thành chiếc bóng đen dưới chân, để kết
thành suy niệm nhân sinh. Trên con đường dài giữa ngọ, bỗng lời dặn của mẹ vọng
về, để rồi người dừng bước chân trong nụ cười mỉm, Thì ra thế… Như vỡ ra một
công án.
… Tuổi nhỏ mẹ cấm đi
chơi giờ ngọ vì giờ đó người đi sẽ không có bóng giống như ma quỷ, chúng sẽ
tưởng là đồng loại và hớp lấy thần hồn. Thì ra thế, người khác ma quỷ ở một
chiếc bóng…
(Bắt Nắng, BN trang 14)
Tôi
đọc Nắng của Vũ Hoàng Thư như thấy mình nghe được chất ngất mật ngọt hạ, hạ xưa
hạ nay hạ quê nhà hạ lưu vong… và muôn hạ của ngày mai, có phải cùng tâm trạng
nên lọt vào được tâm cảnh của người?
Nắng vỡ xuống chòm lá
trải vàng một màu xoài chín lịm. Chất ngất mật ngọt hạ. Say nồng nung bốc không
gian thành một màu trắng lập lòa thị giác. Bây giờ trắng là kết tinh quang phổ,
của những xanh hy vọng biển khơi khấp khởi, những tím chiều đợi chờ hoàng hôn,
và của vàng rực rỡ lên dòng sông cuối ngày. Rồi sông trôi đi mang theo thơ dại
hồng hoang. Lung linh trắng của hoa nắng vẽ bâng quơ dưới hàng cây theo âm điệu
kèn nghẹn vút cao rồi trầm đục. Tiếng kèn lùa ngập không gian xới vòng luống
nhớ…
(Bắt Nắng, BN trang 13)
Tiếng
kèn ở đâu? Có phải thổi từ lồng ngực của người đứng dưới nắng mà như đang ngược
dòng sông về ngày thơ ấu, về miền quê bao năm vẫn lung linh trong lòng người
lưu vong, nên nó mới có sức mạnh cày những luống nhớ trên vùng đất ly hương?
Đúng
như trong Lời Giới Thiệu sách “Bắt Nắng, dựng một trời thơ giữa nguồn thơ, dựng
một quê hương giữa lòng người.” (Thi Vũ). Đậm nhất trong không gian Vũ Hoàng
Thư, là nắng gió là mùi hương quê nhà, bởi nhớ rơi xuống lòng cho trỗi dậy quê
hương… (BN trang 76) nên có phải tất cả được cảm, nhìn qua lăng kính thơ mộng
của hoài niệm? Hãy đi theo ký ức quê nhà này của Vũ Hoàng Thư, nỗi nhớ như
chiếc kính vạn hoa từ đó bung ra nghìn sắc trên dặm bước chân đi.
Tôi
đứng đó một ngày tháng sáu nhớ về một ngày tháng sáu nắng đứng ở quê nhà.
(Bắt
Nắng, BN trang 14)
… Thuở ban đầu lũy
tre xanh in bóng trên mái ngói âm dương dưới ánh trăng làm nên Nhà, câu hò
tiếng hát tạo nên Nước. Nước với Nhà là những gì rất gần gũi, rất bình thường
đeo đuổi theo ta đến cuối cuộc đời… (Xuân Nguyên Thể, BN trang 123)
…
Tiếng “nhà” nghe êm ái làm sao. Rau nhà, heo nhà, gà nhà, cơm nhà… Nhớ nhà. Về
nhà… (32 Năm Nhìn Lại, BN trang 155). (Thiệt tình lòng tôi cũng rất đỗi dịu
dàng ấm áp khi nói lên hai chữ về nhà…, nghe có vẻ dễ, nhưng lắm khi để có được
cũng phải qua nhiều trăn trở).
Cái
miên man trôi đi theo tâm trạng -từ hưởng thụ phút giây này đến dư hương ngày
cũ hay mơ huyễn ngày chưa đến-, khiến xóa nhòa biên giới không gian. Sự liên
tưởng và chiêm nghiệm lại khiến thời gian không còn trật tự của nó nữa. Ký ức
nhập trùng hiện tại… Tất cả đều được nỗi nhớ đồng hóa để ý nghĩ cất cánh bay
đi…
… Tôi đứng đó như cậu
bé mấy mươi năm trước, bắt nắng trong một ngày mùa tháng sáu ở quê nhà. Vẫn
vũng nắng đọng vào lòng bàn tay, vàng thơm như hoàng lan, nhìn lại bây giờ có
ngón đã nhăn. Như thế trong nắng. Có mây trôi. (Bắt Nắng, BN trang
18)
… Những ngày tháng 7
đi giữa nắng nhớ dữ dội về một hàng phượng và tiếng ve râm ran ở bên nhà… để
thấy mình bay bổng vào sân trường rợp lá đầu hè… Những bước tháng 7 giữa hàng phượng tím dẫn
chân về hàng phượng đỏ ngày trước… Và tím đã thay cho màu hè… (Tháng 7 Và Phượng Tím, BN trang 97-99). Vậy
đấy, chiếc cọ Nhớ đã phết màu phượng đỏ bên kia lên jacaranda tím ngát bên này.
Thế thì làm gì mà có Đây và Kia?
Dù
biết rằng cái nhớ có trăm nghìn tay, Nhà văn ơi…
…
Và mùi hương dâng mũi một rừng thu ẩm gỗ, của lá rụng bao mùa lưu giữ hương
xưa, pha ngây hơi hướm đất, trộn cùng với lâng lâng xông khói lam chiều từ mái
rạ chốn quê xa… (Limeil Những Ngày Mây,
gio-o.com)
… Từ một góc Caffe
Trieste, tối hẳn trong màu gỗ sậm cũ kỹ, nhớ về những chiếc ghế thấp ở một quán
cà phê không tên cuối đường Pasteur của Sàigòn dấu yêu một thuở. Không đâu bỗng
dưng nhắc đến một nơi như cái cớ để nhớ về một chốn khác. Những bước nhảy ký ức
tung tăng hẹn hò với ngày mưa, những sáng âm u mù khú. Có café lịm quánh ngày… (Trên Những Đỉnh
Cao, gio-o.com)
… Từ cánh phi cơ,
Lisbon trải dài những mái ngói đỏ và tường trắng. Quê nhà thoáng hiện trong trí
những mái đỏ tường vôi, những ngói âm dương phôi pha rêu cũ che hiên gió bão
miền Trung. Gió Địa Trung Hải phảng phất mùi rêu… (Fado - Nỗi Nhớ Đâm
Mầm, BN trang 32)
… Phía đó Thành Nội
nung nóng trên bờ tường rêu… (Bắt Nắng, BN trang 15)
… ở tận phương xa, xa lắm. Nơi đó tôi thường
lặng ngắm những cánh chim lượn ở cuối bể vào những buổi chiều hè (Haiku Và Những Cơn
Nắng Hạ, I, BN trang 41)
… quê hương xa vời ở
phía cuối chân trời… ở bên đó dưới những chân mây… (Quê Nhà, Biển và
Odyssey, BN trang 73)
Hãy
lặng im mà thầm thầm phía đó, phía cuối chân trời, ở tận phương xa, bên đó dưới
những chân mây thì có phải thấy lòng hút đi, vắng hẳn đi không, tưởng như ánh
mắt đẫm nắng chiều chiến địa của chinh nhân ngày xưa kêu lên tiếng đỗ quyên,
ôi, nhà ta dưới tàng mây trắng kia. Hẳn nơi chân mây là trú xứ êm đềm của hình
ảnh quê nhà nên ánh nhìn tha phương lữ thứ qui về một điểm đồng tâm…
Cũng
chính dựng một quê hương giữa lòng người, mà ngoại cảnh lúc đang ở, thời gian
đang là, dường như lồng lộng hơn, thời khắc ấy như gộp cả quá khứ ngày mai,
không gian ấy thì chập chùng muôn dặm dài trong tiếng dội của tiếng thầm thì,
Phía trời xa…, Phía đó… Phía đó, có phải ẩn mật một khắc khoải Bến Bờ? Phía
trời xa, có phải là tầng cao của bầu trời mộng ảo? Có phải từ những điểm tựa
dịu dàng ấy mà suy tưởng dội sóng đập ngời trên những nỗi vơi rồi đầy. Đến rồi
đi. Có rồi không. Cái nắm tay buông bắt bỗng đầy ắp Một Ngày. Mộng Thực sống
động Hiện Tiền.
… Ta vẫn là ta sững
ngồi tại chỗ của ngàn năm trước?... (Trên Những Đỉnh Cao, web gio-o.com)
… Còn hay mất, đời là
cuộc bắt nắng dài.
(Bắt Nắng, trang 16)
… những phân biệt
trước sau, hôm qua ngày mai, đi đến, quá khứ tương lai làm ta quên mất thực
tại, đó là có một vầng trăng thật sáng ngay bây giờ… (Những Giọt Trăng,
BN trang 117)
… Không hề bắt kịp,
chỉ có chút xao xuyến còn đọng lại thấy rất gần như mới hôm qua. mới hôm qua,
hôm kia hay là hôm trước? Trước đã bao lâu nhỉ? … Ôi nắm bắt nó trở thành một
từ ngữ đa đoan…
(Xuân Nguyên Thể, BN trang 119)
… mở lòng bàn tay còn
gì chăng ngoài một chút thinh không. Chút im lặng của ngậm ngùi. Con đường
thành vô hạn mà điểm hẹn luôn luôn là ở phía đằng kia… (Xuân Nguyên Thể, BN
trang 120)
…
Rất tình cờ hoa dội tiếng thinh không, nổ bùng hơn sấm mà lạ thay không một
tiếng vang… Một chòm hoa sớm tinh mơ dịu dàng trước mắt vỡ bung hiện tiền thành
hoa rơi.
… Cánh bay trong
không thong dong. Hoa đánh động ý thức phân biện còn/mất từ người trong khi hoa
ung dung la đà đáp xuống sân cỏ như nhiên của diễn tiến liên tục nhân duyên…
Chưa bao giờ tôi được “nghe” như thế… (Limeil, Những Ngày Mây, gio-o.com)
Nhìn,
Nghe bằng sự cảm-xúc-tan-ra nên Vũ Hoàng Thư được nhận lại món quà vi diệu, -sự
mặc khải của thinh không-. Cảm xúc ấy là Cảm Xúc Thơ. Một cây đàn chỉ cần cái
khảy vỡ của nắng, rơi của hoa, là bật lên ngân nga âm thanh của đất trời, biến
dịch từng khoảnh khắc, ngưng đọng một ngoái nhìn, để biết rằng cõi thinh không
kia ta sống với là cõi mộng rất gần.
… Ngước lên nhìn
những tầng cao người bắt đầu ướm mộng thả vào mây và đan tay bắt gió. Biết bao
là mộng dậy từ những đám mây rồi mộng tan theo làn gió. Cứ thế con người sống
trong mộng… (Haiku
và những cơn nắng hạ, II, BN trang 54)
Sống trong mộng. Và
từ đó nuôi lãng mạn lớn. Cái lãng mạn lớn, nuôi cảm xúc mãi trẻ trung dù là một
hôm nhìn lại có ngón đã nhăn, giữ cảm xúc mãi thuần nhiên để nhìn mọi điều,
nghe và thấm nỗi thinh không, dường như nhờ cái lãng mạn lớn ấy mà người có thể
tan vào nơi, trong nốt lặng dài bất tận ánh trăng tan, trong vắng bặt sau một
dấu chấm hết, khoảng mênh mông run rẩy của nốt nhạc đã tắt, để mở ra cõi đất
trời như chưa hề có, như chưa hề không… Giây phút hồi lưu về nguồn thinh lặng
giữa hai lần rung động của nốt nhạc, của âm ba, của sáng tạo… (Những Khoảng Lặng,
BN tr.21). Cái nghe ấy như đã được huân tập từ bao giờ để người lúc nào cũng
cảm giác nghìn năm trước ngay trong phút giây này. Làm như hai đầu biến dịch
chỉ là đường đi một cánh hoa rơi. Có cảm giác như cánh hoa ở trên cành kia là
cánh hoa đã rơi. Thời gian mới mộng ảo làm sao!
…Chính nơi vô trú, tự
do tuyệt đối mới thể hiện bởi tự do chỉ xuất phát từ sự tự vượt thoát khỏi mọi
kiềm tỏa của chính mình. Cứ thế sen nở và thả hương bay từ tốn. Như nhiên trong
cái đương-là.
(Bắt Nắng, BN trang 15)
Cái lãng mạn lớn để
thấy Như nhiên trong cái đương-là. Ở phút này điều đáng nói là cánh bướm lấp
lánh bay, một cánh sen sững hạ, ngụm café nhỏ đắng hương nơi đầu lưỡi… (VHT)
Nơi
hiên nhà, gió bỗng lật bay những trang sách, nắng rung rung như hồn thơ nhạy
cảm của người viết, tôi nghe như từ những bước thong dong vô trú bật lên rỡ
ràng bước chân sương Ở Đây***. Và dường như cánh chuồn chuồn bay khỏi tay người
như nấn ná hỏi, con đường ai đó còn đi***, nên dấu chấm hết cuối bài này là mở
ra một giấc mơ.
Santa Ana, Ngày
19.4.2016
Ntkm
*Bắt Nắng, Tản mạn Vũ
Hoàng Thư, Quê Mẹ ấn hành, Paris tháng 11.2009
**Nhớ, không biết
chính xác không, một danh nhân đã nói, xuất bản một tập thơ như vứt một cánh
hồng xuống vực thẳm, và chờ một tiếng vang.
*** -Octavio Paz, nhà
thơ Mễ Tây Cơ, Nobel 1990, bước những bước chênh vênh dội vang từng góc phố,
từng nẻo ngách đời. Những bước chân chỉ vang rền trong phút hiện tiền như tựa
đề của bài thơ: Ở Đây – Aquí. (VHT, Những Khoảng Lặng, BN trang 22)
-Jacques Prévert: La
porte que quelqu’un a ouverte / La route òu quelqu’un court encore. Cánh cửa ai
đó đã mở / Con đường ai đó còn đi (Khung Cửa, VHT, web gio-o)
-tay thập thò / cánh
chuồn bay/ bắt nắng (thơ VHT)
© gio-o.com 2016
No comments:
Post a Comment