nguyễn
xuân thiệp
Ga Đà Lạt ngày xưa
Gần đây nhà văn Huyền
Chiêu có gởi cho một tài liệu đăng trên Văn Việt về việc VC phá hoại tuyến đường
sắt răng cưa Tháp Chàm-Đà Lạt khiến Nguyễn bâng khuâng nhớ lại những lần mình đã
đi trên tuyến đường này và nhớ sân ga phố núi ngày nào. Hôm nay nhân buổi nhàn
cư bèn ghi lại những đoạn văn mình đã viết.
Xin nói ngay đây là vang và bóng của nhà
ga Đà Lạt -mà kẻ này trong một phút lộng ngôn đã nói là nhà ga đẹp nhất nước và
có khi đẹp nhất thế giới! Nhưng quả thật tôi thấy nhà ga ở phố núi ấy quá đẹp. Và
người nữa cũng
đồng ý với tôi.
Tôi đặt chân lên sân ga Đà Lạt hồi còn trẻ.
Thuở ấy, cuối những năm 50, tôi đang dạy ở trường Lê Ngọc Hân và Nguyễn Đình Chiểu
Mỹ Tho. Hè tan trường, chia tay thầy trò lòng còn ngơ ngẩn thì được sự vụ lệnh
đi dự hội đồng thi ở Đà Lạt. Từ Mỹ Tho đáp ô-tô-ray lên Sài Gòn, rồi đi xe lửa
đến Tour Chàm, và từ đó đổi tàu ngược lên Đà Lạt. Chuyến đi này tình cờ gặp bà
chị Phạm Bá Ngọc Hường, cùng học ở Quốc Học Huế, trên tôi một hai lớp. Trên wagon restaurant, ngồi uống nước, chúng
tôi nhắc tên những người bạn chung -Hoàng Nguyên, Lữ Hồ, Phạm Mạnh Cương, Đỗ
Kim Bảng, Tạ Ký, Hồ Đăng Tín... và những người thầy đã ghi lại ấn tượng tốt đẹp
của thời mới lớn -thầy Lê Khắc Phò, Cao Xuân Lữ, Hà Như Chi... Chuyến tàu đi
như trong mơ. Đến Tour Chàm, đổi tàu, bà chị về Nha Trang, tôi tới xứ sương mù.
Trước đó, năm 1958, cùng với thằng bạn thời
nhỏ Phan Thanh Thư cũng đã lên chơi Đà Lạt bằng xe lửa. Đến nơi đi tìm chỗ trọ
thiên hạ chỉ một khánh sạn nằm trên đường Hàm Nghi. Mình và Thư mang túi xách tới
đó thì đã hết chỗ. Thấy hai thằng đứng lớ ngớ, có một ông người Huế đứng tuổi
bèn hỏi và sau khi biết sự tình ông cho về ở nhà ông ngay dưới dốc gần đó,
không lấy tiền. Thật đúng là tấm lòng vàng. Tên ông là Thế, thợ nhà in. Sau này
Nguyễn lên làm việc ở Đà Lạt, cùng với mấy người bạn mở nhà in Nhân Văn liền mời
ông Thế vào làm chef typo.
Một lần khác nữa, cũng hồi còn trẻ cùng với Dung sau ngày
cưới lên Đà Lạt chơi. Đó là vào Noel 1961. Hai vợ chồng mướn phòng có giường ngủ
(couchette) trên xe lửa. Từ chỗ đó có thể ngắm cảnh
thoải mái. Đẹp nhất là những rừng thông khi lên gần tới Đà Lạt. Xe lửa chạy gặp
ghềnh (vì đường răng cưa), mùi nhựa thông bay ngập cửa sổ, khiến hai đứa ngây
ngất. Lên tới Đà Lạt, thuê phòng ngủ ở Kinh Đô. Ban ngày đi dạo chơi khắp -khu
hòa bình, chụp ảnh ở bờ hồ, thác Cam Ly, hồ Than Thở. Ôi, thơ mộng và hạnh phúc.
Những phút ấy làm sao tìm lại. Dù sau này lên ở Đà Lạt cùng với hai con nhỏ.
Bây giờ xin nói về nhà ga Đà Lạt.
Nhà ga Đà Lạt xây
theo kiến trúc Pháp. Gạch đỏ, ba cái tháp nhô lên, trên đỉnh nóc là chiếc đồng
hồ điểm thời gian. Sau lưng nhà ga có rừng thông. Một tài liệu đọc được trên
net ghi: Không phải ngẫu nhiên mà vào đầu thập niên 20 của thế kỷ vừa qua, người
Pháp cho thiết lập hệ thống đường rail có răng cưa nối từ miền biển lên cao
nguyên Lang Bian và cho xây nhà ga Đà Lạt. Họ thấy Đà Lạt chỉ có đường bộ, đường
hàng không nên rất cần có thêm tuyến đường sắt trong quá trình trở thành một thành
phố nghỉ dưỡng tầm cỡ, một "thủ đô” mùa hè của Liên Bang Đông Dương thời bấy
giờ. Theo các tài liệu còn để lại, nhà ga Đà Lạt được khởi công xây dựng vào
năm 1932 do 2 kiến trúc sư người Pháp cùng thiết kế và người thực hiện là nhà thầu xây dựng
Võ Đình Dung (Đà Lạt). Đến năm 1936, nhà ga được khánh thành, dùng vận chuyển
hàng nông sản nhưng nhiệm vụ chính vẫn là chở khách du lịch. Thời bấy giờ, mỗi
ngày có 3 đội
tàu (mỗi tàu có 4 toa) ngược xuôi Đà Lạt: Từ dưới lên có một chuyến khởi hành từ
Sài Gòn, một chuyến từ ga Tháp Chàm (Phan Rang) và một chuyến từ ga Nha Trang
và ngược lại cũng có 3 chuyến tàu từ Đà Lạt đến 3 ga trên. Nếu tàu khởi hành ở
Đà Lạt lúc 5 giờ chiều thì sẽ đến Sài Gòn vào 9 giờ sáng hôm sau và ga Tháp
Chàm trở thành một ga trung chuyển để thay đầu máy (răng cưa) mỗi khi tàu từ dưới
Sài Gòn, Nha Trang lên Đà Lạt...
Trong chiến tranh, nhà ga phải đóng cửa. Một
thời, nó được dùng làm trạm đi và đến của Air Việt Nam. Như hồi nhỏ thường lang
thang ở các sân ga bến tàu, những năm ở Đà Lạt, tôi hay lui tới nhà ga để gọi
là làm những cuộc chia tay tưởng tượng. Ấy một phần nữa cũng vì tôi mê khung cảnh
của nhà ga này, và tiếng thông reo cùng mùi phấn thông trong gió (cũng là tưởng
tượng đấy thôi). Nhưng tôi biết có hai người đã có những cuộc đưa đón chia tay ở
sân ga Đà Lạt. Chẳng thế mà có lời ca như thế này: Rồi một ngày kia / ga buồn chờ đón người yêu/ thềm ga vắng tanh...
Phải thế không Uyên?
Ga Đà Lạt được xây dựng trong sáu năm từ
1932 đến 1938 với bản thiết kế của hai kiến trúc sư người Pháp - Moncet và
Revéron, được đánh giá là nhà ga đẹp nhất vùng Đông Dương. Khi xây dựng Ga Đà Lạt
các kiến trúc sư đã đưa cả yếu tố mỹ thuật kiến trúc và ý nghĩa của công trình
vào việc xây một công trình có tính kỹ thuật (đây là điều đầu tiên trong ngành
đường sắt lúc bất giờ). Kiến trúc Ga Đà Lạt giống các nhà ga ở các tỉnh miền
Nam nước Pháp, tức là có mái và hai đầu mái uốn vòm. Nếu nhìn từ hai bên sẽ thấy
ba mái nhọn nhô ra ở phía trên đầu rồi thụt vào ở phía chân, nhưng luôn theo kiểu
thẳng đứng. Nhìn từ mặt trước, nhà ga kiến trúc có ba chóp nhọn tam giác tượng
trưng cho ba đỉnh núi Langbian đồng thời mô phỏng mái nhà rông của cao nguyên,
còn các mái ngói ở chân tam giác ngoài xiên ra như chân sườn núi. Ga Đà Lạt
mang phong cách kiến trúc ga xe lửa ở miền Nam nước Pháp nhưng lại có dấu ấn bản
địa nên rất độc đáo.
Không gian nội thất của ga được chiếu
sáng lung linh bởi các ô cửa kính nhiều màu ở phần chân mái. Đây chính là phòng
chờ cho hành khách, một không gian rộng lớn với các góc cạnh và đường nét ngay
hàng thẳng lối, cao lớn, uy nghi mà cũng thật giản dị. Ngồi ở đây chờ đón
người yêu thì thật tuyệt vời.
NXT
No comments:
Post a Comment