THÁNG NĂM MƠ MÒNG

Hồ Đình Nghiêm

Hoa đào. Photo by NTKhánh Minh

Nhiều người nhắc, mới đó mà đã bốn mươi hai năm! Chỉ chép miệng vậy thôi nhưng nghi hoặc đong đầy giữa thất điên hồi tưởng. Sao hồ nghi vậy? Không thấy “nó” trôi nhanh ư! Chẳng nghe Bùi Giáng than ư?:

“Năm đi tháng lại bù trừ

Ngày đi vĩnh viễn anh ừ cho anh…”

Thoăn thoắt. Vụt bay. Xuân Diệu từng bày tỏ:

“Cái bay không đợi cái trôi

Cái tôi phút ấy sang tôi phút này”.

Thời gian bay chứ không là thời gian trôi. Chỉ một chợp mắt, chỉ trong một phút. Sát na có dài không? Hãy cảm bốn câu ngưng đọng của Hàn Mặc Tử:

“Thơ chưa ra khỏi bút

Giọt mực đã rụng rời

Lòng tôi chưa kịp nói

Giấy đã toát mồ hôi”.

Nói về chân đi của tháng ngày, Nguyễn Công Trứ dí dỏm:

“Ngũ thập niên tiền nhị thập tam” (năm mươi năm trước ta hai mươi ba tuổi).

Bốn mươi hai năm trước, tôi mấy tuổi? Hãy cho tôi giả bộ quên đi phiền não việc đếm số. Cho tôi đọc thầm mấy câu Kiều của Nguyễn Du:

“Những là phiền muộn đêm ngày

Xuân thu biết đã đổi thay mấy lần”

……

“Tưởng bây giờ là bao giờ

Rõ ràng mở mắt còn ngờ chiêm bao!”

Anh Tư rồi cũng nặng nề đi qua, phải chật vật để tìm gặp chị Năm. Anh Tư tiếng là mở ra mùa Xuân, nhưng phải đúng là chị Năm mới quyền uy dội sức sống xuống mùa màng xanh nõn nà của Xuân. Bùi Giáng rầy la:

“Thưa rằng nói nữa là sai

Mùa Xuân đang đợi chân ai bước vào”.

Trong những bàn chân, tôi yêu Mùa Xuân Xanh của Nguyễn Bính:

“Mùa Xuân là cả một mùa xanh

Giời ở trên cao, lá ở cành

Lúa ở đồng tôi và lúa ở

Đồng nàng và lúa ở đồng quanh.

Cỏ nằm trên mộ đợi thanh minh

Tôi đợi người yêu đến tự tình

Khỏi luỹ tre làng tôi nhận thấy

Bắt đầu là cái thắt lưng xanh”.

Ôi chao một bức tranh đẹp! Đẹp bởi thanh bình, đẹp do cảnh sắc. Cảm được cả bầu khí quyển thơm ngát mà nhà thơ dựng nên. Anh ngó ra xa, không thể nhầm lẫn được, em đang đến gần, cái thắt lưng xanh có một không hai.

Để ca ngợi em, Chế Lan Viên viết Tình Ca Ban Mai:

“Em đi như chiều đi

Gọi chim vườn bay hết

Em về tựa mai về

Rừng non xanh lộc biếc”.

Và cũng buồn theo Tình Sầu của Huyền Kiêu:

“Xuân hồng có chàng tới hỏi

Em thơ, chị đẹp em đâu?

Chị tôi hoa ngát cài đầu

Đi hái phù dung trong nội.

Hè đỏ có chàng tới hỏi

Em thơ, chị đẹp em đâu?

Chị tôi khăn thắm quàng đầu

Đi giặt tơ vàng trong suối.

Thu biếc có chàng tới hỏi

Em thơ, chị đẹp em đâu?

Chị tôi khăn trắng ngang đầu

Đi hát tình sầu trong núi.

Đông xám có chàng tới hỏi

Em thơ, chị đẹp em đâu?

Chị tôi hoa phủ đầy đầu

Đã ngủ trong hầm mộ lạnh

William Shakespeare tả nhân vật Juliet chưa chắc đã sầu mộng bằng. Và Trần Huyền Trân bỏ công làm một cơn mưa dội xuống, mưa là lệ của mây:

“Mưa bay trắng lá rau tần

Thuyền ai bốc khói xa dần bến mưa

Có người về khép song thưa

Để rêu ngõ trúc tương tư lá vàng”.

Xa vắng thì tương tư, khép cửa là quay lưng. Trình tự cứ lần theo từ hối này sang tiếc kia, xa vắng đọng lại một chữ buồn. Tháng Tư buồn vừa đi, tháng Năm ắt vơi buồn hiện về. Nhân vật Tào Tháo trong Tam Quốc Diễn Nghĩa nói ra một câu được sử sách ghi lại: “Ta nhẹ nhàng đi cũng như nhẹ nhàng khi đến, ta vẫy tay chào không một chút vấn vương”. Rõ là Tào Tháo! Rõ là xằng bậy. Kẻ bị hậu thế mang ra cợt giễu: “ Đời ta chỉ chí thú có mỗi việc là rượt đuổi thằng Lưu Bị, vậy mà giờ nầy chúng sinh mắc phải chứng đau bụng lại cứ đổ thừa lỗi lầm lên tên tuổi ta!”

Xin chị hãy vấn vương, xin anh hãy vương vấn để cùng tôi mềm lòng trắc ẩn ngó xuống những nước chảy dưới chân cầu bao bèo giạt hoa trôi. Gom dằn vặt vào lời Phạm Công Thiện:

“Mười năm qua gió thổi đồi tây

Tôi long đong theo bóng chim gầy

Một sớm em về ru giấc ngủ

Bông trời bay trắng cả rừng cây

Gió thổi đồi tây hay đồi đông

Hiu hắt quê hương bến cỏ hồng

Trong mơ em vẫn còn bên cửa

Tôi đứng bên đồi mây trổ bông

Gió thổi đồi thu qua đồi thông

Mùa hạ ly hương nước ngược dòng

Tôi đau trong tiếng gà xơ xác

Một sớm bông hồng nở cửa đông”.

Hãy nghe “Thấm Thoát Đời Ta”, lời tự tình của Tô Thuỳ Yên:

“Ngóng quanh quất nghe vang quạnh quẽ

Thấy trăng sáng quá, ngủ không đành

Những mong có người thức chuyện vãn

Mai chia tay, mang theo phần trăng”.

Đó là “vầng trăng ai xẻ làm đôi”. Mất dạng phương này nhưng dẫn lối phương kia. Trăng trên mặt ngọc em, trăng sáng trong lòng mẹ. Màu trăng lung linh của Bùi Giáng:

“Đường vui con bước hao mòn

Trăng thân mẫu rộng bóng tròn xuống vai”.

Hãy thức cùng tôi. Hãy chuyện trò cùng nhau. Hãy làm một vầng trăng. Hãy là một bài thơ chưa đặt xong dấu chấm, bởi quê hương hoài huỷ là một dặm ngàn mãi cách chia. Và “Khóc”, theo cách của Nguyễn Đức Sơn:

“Nửa đêm tán gẫu chưa tàn

Bạn bè đực cái quanh bàn muốn xiêu

Khen chê ta nói càng nhiều

Ngàn năm xa mãi một điều trọng tâm

Ta về dưới bóng trăng câm

Lắng nghe cỏ khóc âm thầm trong ta”.

Thăm các anh chị âm thầm ở tháng Năm, tháng có mùa Xuân đang đợi chân ai bước vào… Hãy vui như hoa lá đang đâm chồi cựa mình. Hãy mở rộng lòng, bỏ mặc thời gian trôi ngoài cửa. Và mơ mộng như kiểu nhà văn Nhật, Haruki Murakami: “I dream. Sometimes I think that’s the only right thing to do”.

Chỉ ngần ấy, một công việc chính đáng. Trong mơ em bỏ ra ngoài cửa, đứng cùng tôi chim vang hót ca.

Hồ Đình Nghiêm