NỤ CƯỜI VÀ GIỌT LỆ

nguyễn xuân thiệp

Bức tranh Nụ Cười của Ann Phong. Photo: RFA

     Mới đây, nhân vào một website (không nhớ là website nào), Nguyễn tình cờ được xem một bức tranh của Ann Phong, vẽ bằng màu acrylic. Trung tâm điểm của bức tranh là khuôn mặt một bé trai miệng cười toe toét, hồn nhiên. Chung quanh khuôn mặt ấy là những chiếc lồng đèn thắp sáng và một vầng trăng. Bức tranh có tựa đề Nụ Cười. A, mình yêu biết bao. Và nhớ lại: Hình như thời nhỏ mình cũng đã có một nụ cười như thế. Mà đâu phải một mình mình. Biết bao trẻ thơ cũng có nụ cười sung sướng, hồn nhiên như trong tranh Ann Phong. Ôi bao nhiêu bé thơ, như nụ hoa, như mặt trời... Câu hát đó không biết của ai (Trầm Tử Thiêng chăng?), và cũng không biết có đúng y chang như thế không, mà cứ vang vang trong tâm trí Nguyễn suốt cả buổi trời. Ôi, bức tranh cũng như câu ca mang lời cầu chúc đẹp biết bao. 

   Tất nhiên, không phải tất cả trẻ em trên trái đất này đều có được những nụ cười, và đều sung sướng, hạnh phúc. Cứ nhìn ra đường phố, nhất là đường phố của Việt Nam bây giờ, có biết bao trẻ em cù bơ cù bất, các em mang bộ mặt buồn xo.

   Nghĩ xa một chút, nụ cười là điều thật đẹp. Nhưng tại sao, nghệ sĩ thường ít diễn tả nụ cười, ca ngợi hạnh phúc. Nụ cười nổi tiếng của nàng Mona Lisa đẹp và huyền bí đấy, nhưng chỉ để làm duyên. Còn ngoài Ode to Joy của Beethoven ra, có rất ít tác phẩm về niềm vui. Đoạn Trường Tân Thanh là gì nếu không phải là những tiếng buồn đứt ruột. Mà nghĩ cho cùng, trong cuộc đời của mỗi con người, buồn vui thường lẫn lộn, nhưng hình như buồn nhiều hơn vui, sau nụ cười -than ôi- có khi là những giọt nước mắt. Và có nhà thơ, như Dương Tường, đã tự nguyện đứng về phía những giọt lệ. Riêng Nguyễn tôi, khi viết về những con chim én dưới mái nhà thờ Mission và trên bầu trời thành phố cận duyên San Juan Capistrano, đã cầu mong:

Hỡi chim én

hãy là những chú bé cô bé

cười reo

chúc phúc mọi người

vì cuộc đời

những giọt lệ long lanh.

NXT

Cuộc đời này nhiều đau khổ mà có ít niềm vui. Đành là vậy. Nhưng xét cho cùng như thi sĩ/triết gia Kahlil Gibran đã nói: Giọt lệ và nụ cười đều có giá trị riêng trong đời sống con người. Không thể thiếu cái này cũng như cái kia.

“Tôi hẳn không chịu đựng đổi những đau khổ của tôi lấy những lạc thú của đám đông. Và tôi sẽ không nhờ ai biến những giọt lệ mà những nỗi buồn đã khiến cho tuôn chảy từ khắp thân thể tôi thành tiếng cười. Tôi ước rằng đời tôi vẫn là một giọt lệ và một nụ cười.

Một giọt lệ để thanh tịnh trái tim tôi và cho tôi hiểu biết những huyền bí và những sự vật ẩn khuất của đời sống. Một nụ cười để đem tôi gần gũi đồng loại và làm một biểu tượng cho lời ca tụng các thần linh của tôi

Một giọt lệ để kết hợp tôi với những kẻ khổ đau;  một nụ cười để biểu hiện cho niềm vui sống của tôi.

Tôi thà chịu chết trong mong mỏi khát khao hơn là trong mỏi mòn tuyệt vọng.

Tôi muốn sự thèm khát tình yêu và vẻ đẹp ngự trị trong sâu thẳm hồn tôi, vì tôi vẫn coi những kẻ thỏa mãn là những kẻ đốn mạt nhất. Tôi đã nghe tiếng thở dài của những kẻ mong mỏi khát khao, và nó còn dịu dàng hơn là khúc điệu dịu dàng nhất.

 Buổi chiều đến bông hoa khép những cánh lại và yên ngủ, ôm ấp nỗi hoài mong. Khi buổi sáng đến nó hé môi để đón nhận nụ hôn của mặt trời.

 Nước biển bốc hơi bay lên và tụ lại thành một đám mây

 Và đám mây bồng bềnh trên những ngọn đồi và thung lũng cho đến khi nó gặp cơn gió dịu dàng, rồi nức nở rơi xuống những cánh đồng và họp với những suối và sông để trở về biển, quê nhà nó.

 Đời sống của mây là một cuộc chia ly và một cuộc gặp gỡ. Một giọt lệ và một nụ cười.

(Giọt lệ và nụ cười của Kahlil Gibran - bản dịch của Nguyễn Ước)

NXT