Ngô Thế Vinh
Hình 1: Nguyễn-Xuân Hoàng, photo by Trần Cao Lĩnh
Nếu bảo qua tuổi 70 xưa nay là hiếm,
thì Nguyễn-Xuân Hoàng sinh năm 1937 cũng đã bước qua tuổi 77, nhưng đó là ý niệm
tuổi tác của thế kỷ trước. Sang đến thế kỷ 21, với tiến bộ của y khoa, qua tuổi
80 nay cũng không còn là hiếm. Quen được Nguyễn-Xuân Hoàng trong hoàn cảnh nào
thì tôi không nhớ, nhưng đó là một tình bạn khá lâu năm. Khoảng giữa thập niên
1960-1970 Nguyễn-Xuân Hoàng đã cùng với Huỳnh Phan Anh, Nguyễn Đình Toàn, Đặng
Phùng Quân, Nguyễn Nhật Duật và Nguyễn Quốc Trụ chủ trương nhà xuất bản Đêm Trắng.
Họ đều ở lứa tuổi trên dưới 30, sức sáng tác đang sung mãn với phong cách riêng
mỗi người, được coi như là nhóm “Tiểu Thuyết Mới”, với quán La Pagode như một
điểm hẹn sinh hoạt. Và tên tuổi mỗi người trong nhóm, sau này đều trở thành
nhân dáng những nhân vật tiểu thuyết của Nguyễn-Xuân Hoàng.
Hình 2: từ phải, Nguyễn-Xuân Hoàng và Trịnh Công Sơn 1970
[tư liệu của Đinh Cường]
Giữa những năm giông bão của cuộc chiến
tranh lúc đó, thỉnh thoảng tôi được đọc và cả quen biết họ trong những giai đoạn
và các hoàn cảnh khác nhau, do rất khác về môi trường sinh hoạt và tôi thì cũng
ít có thời gian ở Sài Gòn. Ra tới hải ngoại, hai người trong nhóm Đêm Trắng mà
tôi còn giữ được mối liên lạc là Nguyễn-Xuân Hoàng và Nguyễn Đình Toàn.
Mấy
dòng viết vội và muộn màng này chỉ là những hồi tưởng đứt đoạn để gửi tới một
người bạn là Nguyễn-Xuân Hoàng. Xong bậc trung học 1959, khởi đầu Hoàng có ý định
học Y khoa, là sinh viên PCB [Physics, Chemistry, Biology] Đại học Khoa học Sài
Gòn một năm, thấy ngành học không thích hợp, Hoàng chuyển sang học ban Triết, Đại
học Đà Lạt, sau Hoàng Ngọc Biên một khoá. Tốt nghiệp 1962, là giáo sư Triết
trung học Ngô Quyền ở Biên Hoà một niên khoá và rồi được thuyên chuyển về
trường Petrus Ký Sài Gòn cho tới 1975. Nhưng Nguyễn-Xuân Hoàng lại được biết tới
nhiều hơn như một nhà văn một nhà báo tên tuổi từ những năm 1970. Hoàng là tổng
thư ký tạp chí Văn Sài Gòn từ 1972, tiếp nối Trần Phong Giao, cùng với những
tác phẩm đã xuất bản gồm tuyển tập truyện ngắn: Mù Sương, Sinh Nhật; tuỳ
bút: Bất Cứ Lúc Nào Bất Cứ ở Đâu; tạp ghi: Ý Nghĩ Trên Cỏ; và hai
truyện dài: Khu Rừng Hực Lửa, Kẻ Tà Đạo…
Năm 1971, khi ấy Nguyễn-Xuân Hoàng vẫn
ở Sài Gòn làm báo và dạy học, tôi thì theo đơn vị hành quân trên Cao nguyên;
nhưng cả hai cùng trải qua một kinh nghiệm tưởng cũng nên ghi lại. Do truyện ngắn
Mặt Trận ở Sài Gòn đăng trên tạp chí Trình Bày của Thế Nguyên
tôi nhận được trát ra hầu toà với tội danh "dùng
báo chí phổ biến luận điệu phương hại trật tự công cộng và làm suy giảm kỷ luật
tinh thần chiến đấu của quân đội", mà chính tôi đang là một thành phần
trong đó. Khi về Sài Gòn để ra hầu toà, tôi được biết Hoàng cũng nhận được cái
trát hầu toà vì một truyện ngắn Cha và
anh trên tờ báo Vấn Đề của nhà văn Vũ Khắc Khoan, trong đó Hoàng có nhắc tới
bài hát Bà mẹ Gio Linh của Phạm Duy. Để
rồi tất cả chỉ như một trận bão trong tách trà và "đời sống thì không ngừng chảy" -- nói theo ngôn từ Nguyễn-Xuân
Hoàng.
Sau 1975, bị kẹt lại và như mọi người,
Hoàng cũng trải qua những năm tháng thăng trầm theo vận nước, nhưng rồi cuối
cùng 10 năm sau, Hoàng và gia đình cũng tới được đất nước Mỹ 1985. Không còn là
nhà giáo, Hoàng sinh hoạt toàn thời gian trong lãnh vực báo chí và văn học: tổng
thư ký hai tờ nhật báo Người Việt California (1986-1997) và tạp chí Thế Kỷ 21
(1989-1994), trong ban chủ biên tạp chí Văn Học cùng với nhà văn Nguyễn Mộng
Giác, sau đó kiêm thêm chủ bút tạp chí Văn chuyển tay từ nhà văn Mai Thảo 1996.
Tưởng cũng nên nói thêm tờ báo Văn này đã khiến vợ chồng Nguyễn Xuân Hoàng mang
món nợ không nhỏ với cơ sở in báo Văn, mà mãi lâu mới trang trải hết. Tác
phẩm Nguyễn-Xuân Hoàng do anh Từ Mẫn Võ Thắng Tiết, giám đốc nhà Văn Nghệ xuất
bản ở hải ngoại gồm các tập truyện và tuỳ bút: Căn Nhà Ngói Đỏ, và hai
truyện dài trong bộ trường thiên ba tập [trilogy]: Người Đi Trên Mây, Bụi và
Rác, và Lửa là tập thứ ba chưa xuất
bản…
Năm 1996, di chuyển theo công việc mới,
San Jose thung lũng hoa vàng là chặng định cư cuối cùng của hai vợ chồng Hoàng.
Nguyễn-Xuân Hoàng vẫn sinh hoạt báo chí toàn thời gian, ban đầu với chức vụ tổng
thư ký tuần báo Việt Mercury thuộc San Jose Mercury News và sau đó là chủ bút tờ
tuần báo Việt Tribune như một “family show” của hai vợ chồng Nguyễn-Xuân
Hoàng – Trương Gia Vy cho tới nay. Quen biết thân thiết với vợ chồng Peter
Zinoman Nguyệt Cầm, dịch giả Số Đỏ / Dumb Luck của Vũ Trọng Phụng; Hoàng
được mời làm lecturer thỉnh giảng cho môn Văn họcViệt Nam đương đại tại UC Berkeley.
tại toà soạn Việt
Tribune 2008; photo by Trương Gia Vy
Nguyễn-Xuân Hoàng rất quảng giao, mặc dù
anh luôn than là ít bạn. Cũng vì vậy mà các bạn thân đặt tên cho anh là Nguyễn
Đông Hoàng. Và khi biết bạn mình ngã bệnh, đã có rất nhiều học trò cũ và bằng
hữu đến thăm và cả viết về Nguyễn-Xuân Hoàng, một số bài đã được Phùng Nguyễn
cho phổ biến trên Da Màu trong nhiều tuần lễ, số trang viết ấy đủ cho chiều dày
của một cuốn sách.
Từ ngày Trịnh Y Thư báo tin cho biết căn bệnh của Nguyễn-Xuân Hoàng, vậy mà
cũng đã gần 12 tháng. Các tin tức về sức khoẻ và bệnh tình của Hoàng tôi được
biết hoặc trực tiếp từ Nguyễn-Xuân Hoàng hoặc qua hai người bạn Phùng Nguyễn và
Trịnh Y Thư.
Trước đó, cũng khoảng 3 năm, Nguyễn-Xuân
Hoàng thường kêu đau lưng, đối với người bệnh ở lứa tuổi ngoài 70 như Hoàng thì
một chẩn đoán thông thường của bác sĩ gia đình là đau lưng do “thoái hoá cột sống”.
Tới một giai đoạn đau nhiều hơn, bác sĩ cho chụp lại hình quang tuyến cột sống,
cũng vẫn với chẩn đoán như trên. Nhưng vì lần này bác sĩ quang tuyến thấy có những
đốm trắng như miểng kim loại quanh cột sống nên đã hỏi là Hoàng có bị thương do
miểng đạn ngoài chiến trận khi còn ở Việt Nam hay không, Hoàng xác nhận là
không.
Tới một giai đoạn mà các thuốc chống
viêm giảm đau kể cả opiates cũng không còn mấy hiệu quả thì Hoàng được gửi
vào một bệnh viện, để qua một loạt các thử nghiệm và cuối cùng với chẩn đoán là
Hoàng bị một căn bệnh khá hiếm: sarcoma ở sống lưng; sarcoma là
loại bướu ung thư mô liên kết/ connective tissue như xương, sụn, mô mỡ,
bắp thịt, mạch máu…
Có lẽ đây là một chẩn đoán “không sớm” nếu
không muốn nói là khá trễ, và cũng từ đây Hoàng được chuyển sang một bệnh viện
chuyên khoa Ung Bướu / Oncology thuộc Đại học Stanford. Không được tiếp cận với
hồ sơ bệnh lý của Hoàng, nhưng được biết Hoàng cũng đã trải qua các giai đoạn
trị liệu như hoá trị / chemotherapy, xạ trị/ radiation therapy và
hình như Hoàng không còn ở giai đoạn sớm để được điều trị phẫu thuật/ surgery.
Nguyễn-Xuân Hoàng rất can đảm đi hết “đoạn đường chiến binh” đã đi tới bước cuối
cùng của các phương thức điều trị, dĩ nhiên với không ít những chịu đựng do các
tác dụng phụ/ side-effects.
Trong suốt thời gian ngã bệnh, và cả mới
đây thôi, trong giai đoạn 6 tuần được chuyển sang khu phục hồi của bệnh viện,
Nguyễn-Xuân Hoàng vẫn không ngừng làm việc với laptop và cell phone.
Hoàng không chỉ lo cho tờ báo Việt Tribune vẫn ra hàng tuần, báo chí đã như một
cái nghiệp và cũng là nguồn sinh kế của gia đình. Cũng trong giai đoạn này,
Nguyễn-Xuân Hoàng còn phối hợp với Đinh Quang Anh Thái báo Người Việt trong việc
hiệu đính và layout hai cuốn sách: Người Đi Trên Mây [đã đăng hết từng kỳ
trên nhật báo Người Việt], Bụi và Rác [đang đăng tới kỳ thứ 100 cũng trên
Người Việt]. Cũng từ trong bệnh viện, chính Hoàng là người quyết định chọn bài
viết của Nguyên Sa và Phạm Công Thiện, cho phần trích dẫn bìa lưng của hai cuốn
sách.
Khi tìm hình tác giả Nguyễn-Xuân Hoàng
cho bìa lưng, Hoàng đã chọn tấm hình đang cầm điếu thuốc hút, có lẽ nơi một góc
phố nào đó trên “con đường báo chí” Phạm Ngũ Lão khoảng năm 1980, và cũng do
“méo mó nghề nghiệp” tôi bảo đùa là đó là một chọn lựa không đúng /potitically
incorrect, tạo gương xấu cho đám trẻ sẽ bắt chước hút thuốc để được trở
thành nhà văn nổi tiếng như Nguyễn-Xuân Hoàng.
[Hình
4 & 5: mẫu bìa 2 cuốn sách sau cùng của Nguyễn-Xuân Hoàng
do Người Việt tái bản, Uyên Nguyên trình bày]
do Người Việt tái bản, Uyên Nguyên trình bày]
Hoàng thì không xem đó là câu nói đùa
nên đã trả lời rất nghiêm túc rằng đó là bức hình thời còn trẻ mà Hoàng rất
thích, và thời tuổi trẻ ấy ai mà không hút thuốc, và nó cũng rất phù hợp với bối
cảnh của cuốn sách. Mặc dầu được Hoàng eMail “mình giao phó hết cho Ngô Thế
Vinh quyết định thay NX Hoàng” nhưng thực ra mọi sự đều làm theo ý Nguyễn-Xuân
Hoàng. Tôi nhắc nhở Đinh Quang Anh Thái là anh Nguyễn-Xuân Hoàng còn nguyên sự
minh mẫn nên mọi chuyện liên quan tới hai cuốn sách nên hỏi thẳng anh Hoàng.
Không làm thay những gì người bệnh vẫn còn làm được, đây là cũng là nguyên tắc
tôi học được trong ngành y khoa phục hồi; và phương cách cách điều trị occupational
therapy hay nhất là làm cho Hoàng luôn luôn bận rộn. Và cả trên giường bệnh
Nguyễn-Xuân Hoàng cũng đã vui với sự bận rộn ấy. Hoàng còn cho biết là sau khi
đăng hết Bụi và Rác, Hoàng sẽ viết tiếp bộ trường thiên Trilogy, Tome
III sẽ có một tên sách rất ngắn gọn một chữ là “Lửa” cảm xúc từ những
cơn bão lửa cháy rừng của bang California và rồi cũng sẽ cho đăng tiếp từng kỳ
trên nhật báo Người Việt.
[Hình 6: Nguyễn-Xuân
Hoàng trên đường báo chí Phạm Ngũ Lão, Sài Gòn
cũng là địa chỉ báo
Văn [nguồn: tư liệu Nguyễn-Xuân Hoàng]
Riêng tôi và các bạn của Hoàng không dấu
được niềm vui khi biết bạn mình, giữa những cơn đau hành hạ của bạo bệnh mà vẫn
cứ nuôi dưỡng những dự định cùng hướng về tương lai.
Trong suốt gần một năm trời, Nguyễn-Xuân Hoàng ra vào bệnh viện Stanford gần
như thường xuyên, khi dài ngày khi ngắn hạn. Niềm đau ung thư là nỗi thống khổ
ròng rã nhất của người bệnh Nguyễn-Xuân Hoàng.
-Sáng ngày 1 tháng 6, 2014 Nguyễn-Xuân
Hoàng từ nhà phone cho tôi, nói một vài câu rất ngắn và rất yếu: “Vinh ơi, mình
đau quá và chỉ muốn chết”. Lúc đó, bỗng thoáng hiện trong đầu óc tôi một thuật
ngữ y khoa euthanasia / painless death với Jack Kevorkian, phương pháp giúp người
bệnh nan y quá đau đớn được chết yên thấm. Kervorkian được báo chí mệnh danh là
Doctor Death thì đã bị kết án tội sát nhân bậc hai / second degree murder, phải
ngồi tù 8 năm trước khi được tại ngoại. Physician-assisted suicide cho đến nay
vẫn bị coi là phạm pháp. Chọn lựa một cách chết ra sao là do quan niệm và niềm
tin của mỗi người. Và rồi tôi cũng chỉ có thể khuyên Hoàng là nên vào lại
Stanford để được chăm sóc điều trị giảm đau. Cùng ngày, chiều hôm đó chị Trương
Gia Vy đưa Hoàng vào bệnh viện. Khi phone thăm, Hoàng cho biết đã phần nào bớt
đau nhưng lúc nào cũng chỉ muốn được về nhà.
Hình 7: thủ bút Nguyễn-Xuân Hoàng: "tôi không còn thời
gian" và đôi bàn tay Nguyễn-Xuân Hoàng [nguồn: Phan Nguyên Emprunt
Emptreinte]
Rồi cũng buổi tối hôm đó, qua internet
tôi gửi cho Nguyễn-Xuân Hoàng bài điểm sách mới của anh Dohamide về cuốn Cửu
Long Cạn Dòng Biển Đông Dậy Sóng, từ nhiều năm tôi thì vẫn gửi bài viết cho
Việt Tribune của Nguyễn-Xuân Hoàng, và không ngờ rất mau chóng, Hoàng eMail
ngay cho tôi:
“Cám ơn Ngô Thế Vinh, mình xin phép Vinh
cho đăng trên VOA và Việt Tribune. Việt Tribune thì không có vấn đề gì nhưng
bên VOA thì bài chưa đăng ở đâu hay chưa post ở đâu mới được. Vinh cho mình biết
trước khi mình gửi cho VOA nhé.”Nxh Sent from my iPhone. Tôi trả lời
ngay là bài non-exclusive, đã được Phùng Nguyễn mới post trên Da màu và
anh Nguyên Giác Phan Tấn Hải đăng trên Việt Báo. Hoàng hồi âm:“Tiếc quá! Vậy
thì mình chỉ có thể đi bài trên Việt Tribune thôi.” NxhSent from my iPhone
Để rồi tôi cũng được biết thêm một điều
là trong bấy lâu, không phải chỉ có tờ tuần báo Việt Tribune đều đặn ra hàng tuần,
Nguyễn-Xuân Hoàng vẫn còn duy trì cả sinh hoạt Blog’s NXH trên VOA.
- Sáng ngày 7 tháng 6, 2014 Hoàng phone
cho tôi và Phùng Nguyễn báo tin: toán bác sĩ điều trị Stanford đã gặp chị Vy và
các con Hoàng, báo tin cho biết họ đã “give up” không có thể làm thêm gì
được nữa và sẽ cho Hoàng xuất viện về nhà. Hoàng nói: “Mình biết sẽ phải như
vậy, nhưng Vy thì khóc quá”. Không khóc sao được khi biết người bạn đời của
mình đang gian nan trên dốc tử sinh và cạn dần sự sống từng ngày. Và bạn bè ai
cũng biết là sức khoẻ của chị Vy bấy lâu cũng không khá gì, bị suy thận mãn tính
ESRD / End Stage Renal Disease từ nhiều năm, chị vẫn phải tự làm công việc
lọc máu qua màng ruột / peritoneal dialysis tại nhà mỗi đêm thay vì một tuần
ba lần tới lọc máu tại các trung tâm thận nhân tạo / hemodialysis.
- Phan Nhật Nam thì nghĩ rằng tôi chưa
được biết tin, nên buổi tối đã khá khuya, Nam phone báo tin cho biết tình trạng
ở giai đoạn cuối của Nguyễn-Xuân Hoàng, khi toán bác sĩ ở Stanford quyết định
cho xuất viện. Tôi hiểu rằng thay vì chuyển tới khu hospice chăm sóc người bệnh
cận tử, Hoàng đã chọn về nhà, sống với gia đình bao giờ cũng dễ chịu
hơn.
- Sáng ngày 10 tháng 6, 2014 tôi gọi thăm
Hoàng qua cell phone, và được biết Hoàng đang trên xe với chị Vy đi vào
Stanford. Tôi khựng lại và hỏi Hoàng là họ lại có quyết định điều trị tiếp hay
sao, thì Hoàng nói không, chỉ vào bệnh viện cho mấy buổi “xạ trị giảm đau / palliative radiation”.
Tôi hiểu rằng đây chỉ là bước “điều trị xoa dịu / palliative treatment” cho người
bệnh nan y. Cho dù không thể chữa khỏi nhưng “điều trị xoa dịu” với ứng dụng kỹ
thuật cao / high tech, có khả năng giúp người bệnh sống những ngày tháng ngắn
ngủi còn lại với phẩm giá, làm sao cho bớt đau đớn và cả phần nào thanh thản
cho tới phút lâm chung.
- Sáng ngày 12 tháng 6, 2014 phone thăm bạn,
Hoàng cho biết sau vòng xạ trị, đã bớt đau và buổi tối thì ngủ được. Như từ bao
giờ, tôi vẫn tránh tối đa những câu hỏi về bệnh tình của Hoàng – điều sẽ làm
cho người bệnh rất mệt, hai người bạn chỉ lãng đãng nói chuyện văn chương, nói
về Nhà xuất bản Đêm Trắng và nhóm Tiểu Thuyết Mới. Nouveau Roman là một khuynh
hướng văn học có khởi đầu từ Pháp vào giữa thập niên 1950’s với các tên tuổi
như Alain Robbe-Grillet, Nathalie Sarraute, Michel Butor, Claude Simon. Theo
Nguyễn-Xuân Hoàng, thì ý kiến khởi đầu lập Nxb Đêm Trắng là từ Huỳnh Phan Anh,
để chỉ xuất bản các sáng tác của nhóm. Nhóm 6 người ấy đa số xuất thân nhà
giáo, trừ Nguyễn Đình Toàn và Nguyễn Quốc Trụ.
Từ 1954, trong vòng 20 năm của Miền
Nam, các phong trào văn học được tự do nở rộ. Tự Lực Văn Đoàn tiếp nối với Văn
Hoá Ngày Nay của Nhất Linh, nhóm Sáng Tạo của Mai Thảo Thanh Tâm Tuyền phủ nhận
nền văn học tiền chiến với nỗ lực làm mới văn chương, rồi tới nhóm tự nhận là
Tiểu Thuyết Mới nhưng theo Nguyễn-Xuân Hoàng thì Hoàng Ngọc Biên tuy không
trong nhóm Đêm Trắng nhưng chính Biên mới thực sự là người khởi đầu nghiên cứu
về phong trào Nouveau Roman của Pháp, dịch một số tác phẩm của Alain Robbe-Grillet
và cũng thể hiện quan niệm tiểu thuyết mới ấy qua tập truyện Đêm Ngủ ở Tỉnh do
Cảo Thơm xuất bản Saigon, 1970. Cũng theo Hoàng Ngọc Biên, thì ngoài danh xưng,
những năm trước 1975 thực sự đã không có một phong trào Tiểu Thuyết Mới tại Sài
Gòn.
[Hình 8: Hoàng Ngọc
Biên với Đêm Ngủ ở Tỉnh & Ngô Thế Vinh,
photo by Nguyễn Xuân Hoàng]
photo by Nguyễn Xuân Hoàng]
- Kỹ thuật y khoa ngày nay thì có thể đã
tiến xa, nhưng quan niệm thì không mới; vì từ xa xưa người sinh viên khi mới
vào học trường y đã được dậy dỗ đức khiêm cung trong y thuật: "chữa khỏi
đôi khi; xoa dịu thường xuyên; và luôn luôn an ủi / La médecine c’est guérir
parfois, soulager souvent, consoler toujours." Ambroise Paré, bác sĩ
phẫu thuật Pháp thế kỷ 16 đã là người đầu tiên nhắc tới câu nói ấy nhưng nguồn
gốc thì có lẽ đã có từ một nền y khoa cổ đại xa xưa hơn rất nhiều. Bản thân người
viết, cũng hơn 45 năm đã và đang hành nghề y khoa với những hoàn cảnh khác nhau
trong cũng như ngoài nước, với cái chết của mỗi người bệnh, cho dù đã biết trước,
thì cảm giác vẫn hụt hẫng như một phần mất mát của cuộc sống.
Sự mất mát ấy càng thấm thía hơn khi đó
là chính là mấy người bạn thân của mình. Phải chứng kiến một Nghiêu Đề, người bạn
tấm cám với những cơn đau ung thư tuỵ tạng vật vã đến xanh xao; một Cao Xuân
Huy Tháng Ba Gẫy Súng can trường ngần ấy cũng đã oằn người vì những cơn
đau di căn từ ung thư mắt hành hạ. Nay tới một Nguyễn-Xuân Hoàng cũng đang khắc
khoải với những trận đau bướng bỉnh và rất quái quỷ như vậy. Cũng để thấy cái bể
khổ của sinh lão bệnh tử và nhận ra rằng khả năng y khoa hiện nay còn giới hạn
tới dường nào. Bể khổ thì mênh mông, nhìn lại chẳng thấy đâu là bờ. Cảm xúc đọc
lại mấy câu thơ của Vô Ngã Phạm Khắc Hàm, không phải Nguyễn-Xuân Hoàng mà chính
tôi cũng tìm được nguồn an ủi.
Ta
tụng ngàn năm Quán Thế Âm,
Chúng
sinh ta khóc nỗi mê lầm
Ngàn
năm quỳnh nở trong đêm vắng
Rung
động ba ngàn cõi viễn thâm.
…
Người thích câu rùa đọc Lạc thư
Vớt con cá nhỏ thấy chân như
Ta nâng trang sách nghìn thu đọng
Trời đất rưng rưng giữa mịt mù
…
Từ đấy ngàn năm vách lắng tai
Lời kinh vi diệu thấm linh đài
Tình thương từng giọt rơi trên đá…
Buổi trưa hôm ấy, trong giờ lunch
break bên ngoài bệnh viện, tôi và ba bác sĩ khác: một gốc Do Thái, một
Trung Đông, một Ấn Độ ăn trường chay, bốn người ngồi chung bàn với nhau, nhân
sau cái chết mới mẻ của một đồng nghiệp bị ung thư với những ngày cuối cùng thống
khổ ra sao, họ bàn là liệu nếu có thể lựa chọn cho mình một cách chết. Ba khả
năng thông thường nhất đưa tới cái chết ở thời đại hiện nay: cơn truỵ tim chết
ngay, cơn tai biến mạch máu não có thể đưa tới tàn phế, và căn bệnh ung thư ác
tính… và mọi người đã có cùng một chọn lựa cho một cái chết nhanh nhất là bệnh
tim. Và rồi cũng trong ngẫu hứng, trưa hôm đó họ đã order các món ăn không thiếu
chất mỡ động vật và dĩ nhiên là không theo tiêu chuẩn của dinh dưỡng của Hiệp Hội
Tim Mạch Hoa Kỳ.
Thực ra không ai có thể chọn lựa một
căn bệnh để được chết theo ý mình, ngoại trừ thứ tự do chọn lựa rất bạo động là
tự sát cũng thường thấy ở các nhà văn như: Ernest Hemingway Ngư Ông và Biển
Cả bằng súng (1961), Yukio Mishima Đền Vàng bằng gươm (1970),
Yasunari Kawabata Ngàn Cánh Hạc bằng hơi ngạt (1972), Nhất Linh Đoạn
Tuyệt bằng thạch tín (1963), Tam Ích Nghệ Thuật và Nhân Sinh treo cổ
(1972)…
Hoàng thì đã và đang sống một cuộc sống
tràn đầy, nên tôi cũng hiểu rằng “bất cứ lúc nào bất cứ ở đâu”, bạn tôi
cũng đã sẵn sàng chuẩn bị cho dặm cuối của một chặng đường cheo leo trên con dốc
tử sinh. Mark Twain thì bao giờ cũng với một cái nhìn rất nhẹ nhàng về cái chết:
“A man who lives fully is prepared to die at any time.” Và rồi ra, đến một
lúc nào đó, ở một nơi nào đó chắc Nguyễn-Xuân Hoàng cũng sẽ ngoảnh lại rồi mỉm
cười mà nhắn với bằng hữu rằng:“Tường thuật về cái chết của tôi có phần quá
đáng/ The report of my death was an exaggeration. Mark Twain”. Vẫn cứ
chúc Bạn Ta những ngày tháng còn lại an lành.
NGUYỄN
XUÂN HOÀNG VÀ MÙA THU NHẬT BẢN
Tháng 7 năm 2013, một cuộc hội thảo về
Báo Phong Hoá Ngày Nay và Tự Lực Văn Đoàn được tổ chức tại Little Saigon, Nam
California. Đáng chú ý là trong buổi hội thảo ấy, có một cô gái Nhật Bản đang
theo học Cao học về Văn học Việt Nam tại Đại học Ngoại ngữ Tokyo được mời tham
gia phát biểu. Và Nguyễn-Xuân Hoàng lúc đó đang ở San Jose được ban tổ chức mời
để điều hợp các buổi hội thảo. Tuy đã nhận lời trước đó, nhưng do diễn tiến của
bệnh trạng, Nguyễn-Xuân Hoàng đã không còn đủ sức xuống Little Saigon để tham dự.
Tanaka
Aki, tên cô gái Nhật Bản, Aki có nghĩa là "Mùa Thu", cô đã không có
may mắn được gặp nhà văn Nguyễn-Xuân Hoàng mà cô rất ngưỡng mộ nhất là sau này
khi được đọc tác phẩm Người Đi Trên Mây,
Sa Mạc, Bụi và Rác. Aki đã bị cuốn hút ngay với tác phẩm Người Đi Trên Mây vì mối quan tâm của cô
về môi trường, hoàn cảnh sinh hoạt của Sài Gòn trước 1975. Aki đã từng sống và
làm việc ở Việt Nam hơn 13 năm nhưng là thời kỳ sau 1975. Và cô có ý muốn dịch Người Đi Trên Mây sang tiếng Nhật nhằm
chia sẻ một tác phẩm hay với độc giả người Nhật.
Hình 9: trên: Tanaka
Aki, cô gái Mùa Thu Nhật Bản, sinh viên Cao học về Văn học Việt Nam
tại Đại học Ngoại ngữ Tokyo;
dưới: mẫu bìa Người Đi Trên Mây của Nguyễn Thị Hợp [photo by Ngô Thế Vinh]
tại Đại học Ngoại ngữ Tokyo;
dưới: mẫu bìa Người Đi Trên Mây của Nguyễn Thị Hợp [photo by Ngô Thế Vinh]
Tanaka
Aki đã trao đổi eMail với nhà văn Nguyễn-Xuân Hoàng và tưởng tượng như có thể "trông thấy được ông Hoàng đang nằm
trên giường bệnh, với nỗi đau của cơ thể cùng sự buồn bã tuyệt vọng với bệnh
nan y".
Cô
gái Mùa Thu Nhật Bản viết tiếp: "Một
hôm mở cuốn Người Đi Trên Mây ra xem thì tôi tình cờ thấy chữ ký ông Hoàng ở
trang đầu sách. Trước đó tôi không để ý nên không biết có chữ ký của ông Hoàng
trong cuốn sách của mình. Và tôi đã tưởng tượng, đêm khuya khi tôi đang ngủ
say, ông Hoàng từ Mỹ bay qua Nhật đến nhà mình và để lại chữ ký của ông trong
cuốn sách của tôi. Sau khi tôi phát hiện chữ ký của ông Hoàng, tôi viết email
kèm theo tấm hình tôi chụp chữ ký của ông để hỏi thử 'chữ ký này là của ông
Hoàng phải không ạ?' thì được ông xác nhận đó chính là chữ ký của ông. Khi đó
tôi khẳng định đây là số mệnh của tôi, việc dịch cuốn Người Đi Trên Mây là việc
đã nằm trong số mệnh của tôi."
Rồi
một hôm xem trang Diễn Đàn Thế Kỷ, Aki đọc bài viết "Nguyễn Xuân Hoàng trên con dốc Tử Sinh" của Ngô Thế Vinh,
cô vội viết eMail cho Nguyễn-Xuân Hoàng ngỏ ý mong muốn dịch Người Đi Trên Mây sang tiếng Nhật. Aki
viết: "Ông Hoàng đồng ý cho tôi dịch và mong rằng Aki dịch được một đoạn
nào thì gửi cho ông xem, ông nói Mong Lắm."
Nhưng rồi chưa kịp dịch Người Đi Trên Mây
thì Aki khi ấy đang ở với mẹ ở Nhật Bản, được tin Nguyễn Xuân Hoàng qua đời
khiến cô rất ân hận.
Vậy
mà đã qua thêm một tháng Chín nữa 2016 đầy màu sắc của Mùa Thu Nhật Bản, tôi đã
cùng với anh Phạm Phú Minh gặp lại Aki ở Huntington Beach, cũng để biết rằng cô
ấy vẫn không quên lời hứa với nhà văn Nguyễn-Xuân Hoàng với phát biểu giản dị: "Chưa biết khi nào tôi dịch được Người
Đi Trên Mây nhưng tôi biết việc đó thế nào cũng có ngày thực hiện, vì đó là một
định mệnh dành sẵn cho tôi, giống như việc nghiên cứu văn học Việt Nam cũng đã
là một định mệnh trong cuộc đời của tôi." [Tanaka Aki - Nhà văn Nguyễn-Xuân
Hoàng, Diễn Đàn Thế Kỷ Chủ Nhật ngày 13 tháng 9 năm 2015].
Hình 10: Chân dung Nguyễn Xuân Hoàng
TIỂU
SỬ
Sinh
ngày 7 tháng 7 năm 1937 tại Nha Trang, cựu học sinh Võ Tánh, Nha Trang, cựu học
sinh Petrus Ký, Sài Gòn. Tốt nghiệp Đại học Sư phạm, Khoa Triết Đà Lạt
(1958-1961). Phụ trách môn Triết, Ngô Quyền, Biên Hoà (1961-1962); rồi Pétrus
Trương Vĩnh Ký Sài Gòn (1962-1975).
Tổng
thư ký tạp chí Văn, Sài gòn (1972-1974); Tổng thư ký nhật báo Người Việt,
California (1986-1997) kiêm Tổng thư ký tạp chí Thế Kỷ 21, California
(1989-1994). Chủ nhiệm, chủ bút tạp chí Văn từ tháng Chín, 1996, đồng thời là Tổng
Thư ký tuần báo Việt Mercury trực thuộc Nhật báo San Jose Mercury News của
Hoa Kỳ (từ tháng 11, 1998 đến tháng 11, 2005).
Giảng
viên môn Văn Học Việt Nam đương đại tại Đại học Berkeley (09-2001-04-2003).
Nơi
định cư cuối cùng San Jose, Bắc California. Mất ngày 13 tháng 9 năm 2014.
TÁC
PHẨM
Tập
truyện ngắn:
Mù sương (1966)
Sinh nhật (1968)
Truyện
dài:
Bụi và rác (1996)
Khu rừng hực lửa (1972)
Kẻ tà đạo (1973)
Người đi trên mây (1987)
Sa mạc (1989)
Các thể
loại khác:
Ý nghĩ trên cỏ (tiểu luận, 1971)
Bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu (tùy bút, 1974)
Căn nhà ngói đỏ (tạp ghi, 1989)
Tác phẩm
chưa xuất bản:
Lửa (truyện dài)
Ai cũng cần phải có một bà mẹ (tùy bút),
Sổ tay Văn học.
Hình 11: một số mẫu bìa sách Nguyễn Xuân
Hoàng
[nguồn: Blog's Nguyễn Xuân Hoàng]
NGÔ
THẾ VINH
Long Beach 15.06.2014;
Huntington Beach
09.05.2016
Tham Khảo:
1/ Nguyễn Xuân Hoàng
trên con dốc Tử Sinh. Ngô Thế Vinh. Diễn Đàn Thế Kỷ 16.06.2014 http://www.diendantheky.net/2014/06/ngo-vinh-nguyen-xuan-hoang-tren-con-doc.html,
2/ Tanaka Aki - nhà
văn Nguyễn Xuân Hoàng. Diễn Đàn Thế Kỷ 13.09.2015
http://www.diendantheky.net/2015/09/tanaka-aki-nha-van-nguyen-xuan-hoang.html
3/ Nguyễn-Xuân Hoàng.
Đời sống vẫn không ngừng chảy. Phan Nhiên Hạo thực hiện. Talawas 27.04.2005
http://talawas.org/talaDB/showFile.php?res=4371&rb=0307
4/ Ngô Thế Vinh. Tạp
chí Bách Khoa đàm thoại với Ngô Thế Vinh: từ Vòng Đai Xanh tới Mặt Trận ở Sài
Gòn. Talawas 01.12.2007
http://talawas.org/talaDB/showFile.php?res=11606&rb=0105
No comments:
Post a Comment