Huyền
Chiêu
Poetry. Source: Internet
lá sẽ đỏ từ vàng da
mũi lệch
môi là mềm hoa mọc
mật cong môi
từ bờ cõi chia xương
chua là ngọt
trút lang thang từ
nát mộng lên trời
Thật
sự tôi không hiểu lắm ý nghĩa của mấy câu thơ trên của Bùi Giáng nhưng tôi vẫn thích đọc, thích nghe những âm thanh
của những câu chữ ấy. Rồi một cách vô
thức, tôi thuộc làu chúng như thuộc một
khúc nhạc không lời.
Rõ
ràng, nhạc đã đi vào thơ của Bùi Giáng.
Đi
ngược con đường của Bùi Giáng, Lê Thương biến nhạc thành thơ.
“Ngựa phi ngoài xa hí
vang trời
Chuông trống khua
trăm hồi,
Ngần ngại bên núi đồi
Rồi vọng ra khắp nơi”
Nếu
một đạo diễn làm phim về cảnh người chinh phu ra trận không hiểu
ông thể hiện như thế nào về sự “ngần ngại” của âm thanh
ngựa hí, chuông trống khua ..
Chưa
hết. Trong Hòn Vọng Phu 2 Lê Thương
viết:
“Đoàn cỏ cây hãy còn
trẻ thơ
Cho đến bây giờ
Đã thành đoàn cổ thụ
già…”
Có
những bài thơ tự nó biến thành nhạc. Có những ca khúc chính nó là thơ. Nhưng
cũng có nhiều bài thơ hay lại nằm ngủ trong rừng cho đến một hôm có chàng hoàng
tử trao cho nụ hôn hồi sinh và từ đó nàng trở nên rạng ngời.
Phạm
Duy là chàng hoàng tử tài năng nhất
trong các chàng hoàng tử chuyên đi tìm các nàng công chúa mê ngủ.
Ngoại
trừ việc
làm đẹp cho các nàng “công chúa” già , đã có danh tiếng như Huy Cận
(Ngậm Ngùi), Lưu Trọng Lư (Hoa Rụng Ven Sông, Người Em Sầu Mộng,..) Xuân Diệu
(Mộ Khúc), Phạm Duy còn có công đưa chàng sinh viên Cung Trầm Tưởng đến với người
yêu nhạc.
Một
thời, hình ảnh
“người em mắt nâu
Tóc vàng sợi nhỏ”
Bỗng
trở thành nàng thơ của mấy anh chàng thanh niên Việt Nam da vàng mũi
tẹt và:
“Ga Lyon đèn vàng
Cầm tay nhau muốn
khóc..”
Đã
trở nên rất gần gủi với người Việt còn hơn ga Hòa Hưng!
“Mùa thu không lời
Son nhạt đôi môi
Em buồn trở lại
Hờn quên, hối cải
cuộc đời”
Ôi
chao, đàn ông mà cũng “hờn” ư. “Như thế là yêu quá đi mất rồi” ( nhại thơ
Nguyễn Bính).
Cứ
tưởng Phạm Duy chỉ tìm đến với các bậc
thi nhân danh tiếng, thật đáng khâm phục khi ông phát hiện
“Còn Một Chút Gì Để NHớ” của Vũ Hữu Định và từ đó người yêu nhạc tạm quên
người em xóm học tóc vàng sợi nhỏ ở tận
Paris để trở về với:
“Em Pleiku má đỏ môi
hồng”
Và
con phố Pleiku “Đi dăm phút trở về chốn cũ”, “ở đây buổi chiều quanh năm mùa
đông” bổng chốc trở nên gần gủi đáng yêu hơn bao giờ .
Dường
như Phạm Duy cứ càng ngày càng trẻ ra. Sau Vũ Hữu Định, Linh Phương (Kỷ Vật Cho
Em) , Phạm Thiên Thư (Ngày Xưa Hoàng Thị, Đưa
Em Tìm Động Hoa Vàng ) Phạm Duy
bỗng vô cùng say đắm bước vào tình yêu
khùng điên, dại khờ của tuổi học trò với Nguyễn Tất Nhiên, một nhà thơ nhí học trò lớp
đệ nhị một trường nhỏ ở Biên Hòa,
chưa có danh tiếng gì.
Ca
khúc “Thà Như Giọt Mưa” của Phạm Duy dựa
vào thơ Nguyễn Tất Nhiên là ca khúc làm cho mọi người bàng hoàng khám phá
sự bí ẩn của những trái tim si tình 17 tuổi:
“Người từ trăm năm về
như dao nhọn
Người từ trăm năm về
như dao nhọn
Dao vết ngọt đâm
Ta chết trầm ngâm,
Dòng máu chưa kịp
tràn…”
Những
câu chữ như “ Ta chết trầm ngâm”(*) , “Ta ngoắc mòn tay” của Nguyễn Tất Nhiên
nếu không đi vào nhạc Phạm Duy chắc chắn không ngân nga mãi trên cõi đời này,
trong niềm tiếc thương vô hạn khi “hoàng tử bé” sầu muộn của chúng ta bay trở về tinh cầu nhỏ bé của chàng vào năm chàng
40 tuổi.
Nhưng
không phải lúc nào phép thuật của phù
thủy Phạm Duy cũng thiêng. Bài thơ Màu
Tím Hoa Sim của người bạn thân thiết
Hữu Loan, theo tôi đã không thành công
khi được Phạm Duy viết nhạc. Tội nghiệp Hữu Loan. Bài thơ “lừng lẫy” khóc người vợ trẻ của ông không hiểu sao lại “bị Phạm Duy” viết lại theo nhịp quân hành hùng tráng? Bài Áo Anh Sứt Chỉ Đường Tà của Phạm Duy thua xa bài Những Đồi Hoa Sim do
Dũng Chinh viết nhạc theo điệu Bolero rất bình dân và giản dị đã ra đời và rất
được yêu thích trước đó.
Tôi
cũng hết sức buồn ở trường hợp bài Đi
Chùa Hương của Nguyễn Nhược Pháp khi đi
vào ca khúc do Trung Đức soạn nhạc.
Nguyễn
Nhược Pháp, nhà thơ có trái tim trong
trẻo, đầy ắp tình yêu thương dành cho cõi đời này lại chỉ được hưởng dương 24 tuổi. Chàng như thiên thần bay về trời gửi lại
chúng ta những lời chúc tốt đẹp nhất cho tình yêu đôi lứa mà nhân vật chính
của những chuyện tình là những cô
gái “Ngày Xưa”.
Cô
gái Việt của “Ngày Xưa” sao mà trong
sáng quá .
Trong
bài Đi Chùa Hương, cố gái ấy chỉ mới
mười lăm tuổi. Theo phong tục ngày
trước, mười lăm tuổi đã là tuổi các cô đã
được nhiều gia đình ngấm nghé, xin dạm hỏi cho con trai mình.
“Em tuy mới mười lăm
Mà đã lắm người thăm
Nhờ mối mai đưa tiếng
Khen tươi như trăng
rằm”
Cô
được mẹ dạy cho “học ăn, học nói, học gói, học mở”, dạy cho cách đi đứng, nói
cười, chuẩn bị cho một ngày rất gần: làm vợ, làm mẹ, làm dâu nhà người.
Tuy
nhiên , cái ngày rất gần sẽ biến cô
thành một người đàn bà với biết bao thay đổi, bao khó khăn ấy
không làm mất đi nét hồn nhiên
ngây thơ của cô bé mới bắt đầu biết rung động vì người khác phái.
“Em đi chàng theo sau
Em không dám đi mau
Sợ chàng chê hấp tấp
Số gian nan không
giàu”
Cô
gái 15 tuổi của “Ngày Xưa” ấy đã khác đi rất nhiều trong ca khúc của Trung Đức.
Từ
một cố bé “Em không dám đi mau” trong
bài thơ của Nguyễn Nhược Pháp, Trung Đức đã cho nhân vật của mình “Đi Chùa Hương” theo điệu Chachacha
vô cùng nhí nhảnh.
“Me cười thầy nó
trông
Chân đi đôi dép cong
Con tôi xinh xinh quá
Bao giờ cô lấy
chồng?”
Thời
đó các cô mang hài có mũi cong nhưng
Trung Đức đã mua guốc mới cho cô bé :
“quần lĩnh áo the mới
Tay em cầm chiếc
nón quai thao
Chân em đi đôi guốc
CAO CAO”.
Mang
guốc cao, đi theo điệu chachacha, cô bé Chùa Hương của Trung Đức đã không còn
là nhân vật e ấp dễ thương như trong bài thơ của Nguyễn Nhược Pháp, mà trở
thành cô gái tuổi teen bạo dạn, biết làm duyên, biết mình trẻ, biết mình đẹp
trong khi lại rất “kịch” khi nói:
“Em
còn bé lắm mấy anh ơi”
Trong
trường hợp này, theo tôi nhạc đã phản
thơ.
Biết
bao giờ mới lại có những vần thơ đi vào
nhạc buồn nhưng đẹp như sự kết hợp tuyệt vời giữa Phạm Duy và Hàn Mặc
Tử:
Trước sân anh thơ
thẩn
Đăm đăm trông nhạn về
Mây chiều còn phiêu
bạt
Lang thang trên đồi
quê
Gió chiều quên ngừng
lại
Dòng nước luôn trôi
đi…
Ngàn lau không tiếng
nói
Lòng anh dường đê mê
Cách nhau ngàn vạn
dặm
Nhớ chi đến trăng thề
Dầu ai không mong đợi
Dầu ai không lắng
nghe
Tiếng buồn trong
sương đục
Tiếng hờn trong lũy
tre
Dưới trời thu man mác
Bàng bạc khắp sơn khê
Dẫu ai trên bờ liễu
Dẫu ai dưới cành lê…
Với ngày xanh hờ hững
Cố quên tình phu- thê
Trong khi nhìn mây
nước
Lòng xuân cũng não
nề…
(Tình
Quê)
Huyền Chiêu
Ninh Hòa 22 tháng 4
2013
(*)
Nguyên văn trong bài thơ ” Khúc Tình Buồn ” của Nguyễn Tất Nhiên : Ta chết âm
thầm.
