HƯƠNG CỔ TÍCH

Nguyễn Thị Khánh Minh

Thu Vàng & Khánh MInh

Như một món quà sinh nhật tặng Thu Vàng.

Dường như thời gian vừa lẫy một nhịp. Dường như tôi lọt vào khe hở của huyễn ảo, trôi ngược về không gian thần thoại. Có đường xanh hoa cỏ chim chóc của cô bé quàng khăn đỏ, có những giấc mơ đời thường của cô bé bán diêm, may mắn là tôi không gặp con chó sói hung dữ cũng như không bị cô đơn giá lạnh làm tắt những ước mơ, mà gặp một cô Hội An duyên dáng, có tiếng hát tuyệt vời, chinh phục cảm xúc tôi từ buổi sơ ngộ mùa thu năm nọ…

Để cảm và sống một dòng chảy khác của thời gian như thế chẳng khác nào ân phước, nó là sự đậu trái của một chuỗi những phút giây hạnh phúc, đủ sức mạnh làm cho người thụ hưởng cảm thấy như mình trôi với nhịp đẩy đưa rất mộng ảo của thời gian, tôi đang được như thế, khi bạn mở ra một cánh cửa cho tôi hít thở tràn trề hương cổ tích, nơi tôi gọi bạn là Tấm, trực gọi như thế trong niềm cảm khoái, biết ơn.

Trong thời gian chập chùng ấy thì còn nhớ chi là ngày tháng, và biết đâu là đây, kia trong miên man chung, thủy.

Và tiếng hát ấy dẫn tôi đi…

Một buổi khuya lạnh buốt trời Santa Ana, trong căn phòng nhỏ của đài phát thanh X, buổi hát đầu tiên của cô ở xứ này, không biết bạn có run (vì lạnh) không, nhưng tôi run vì sợ bạn lạ lẫm chưa quen, tôi hồi hộp đi theo từng bài hát rồi khi bạn kết thúc một cách hoàn hảo thì thở phào nhẹ nhõm, thật ra vì tôi quá nhạy cảm thôi chứ bạn đã hát một cách rất tự tin, và vẫn hay như vốn có. Tôi cũng rất say sưa bấm máy, gửi hình nóng hổi cho những chờ đợi ở bên kia đại dương mộng… Cảm xúc cứ liên tục dập tôi thế, nên chi khi về tới nhà lăn đùng ra ngất xỉu, cấp cứu ở bệnh viện mất một đêm. Buổi đầu tiên của bạn ở đây tôi đã để lại kỷ niệm cho bạn như thế đấy, cô Tấm của tôi ơi! Và cũng nhờ đó mà tôi nhận ra mặt yếu đuối của bạn giấu dưới vỏ mạnh mẽ quyết liệt kia. Bạn cuống quít lo âu và chút gì đó cho mình có lỗi về sức khỏe của tôi! Giờ thì không biết ai nâng đỡ ai. Anh Đỗ Hồng Ngọc có lần viết cho tôi, “em giúp tinh thần cho bạn nhé, cô ấy nhút nhát… một tâm hồn hiếm có…” Anh Ngọc ơi, đó là tính cách của một cô Tấm vừa chịu đựng khép kín vừa sôi nổi và khi cần thì như có chiếc đũa thần của lạc quan, cô vượt qua tất cả chướng ngại để chứng tỏ mình một cách rất tự tin. Tự tin ấy là hiệu quả của niềm đam mê ca hát, toát hấp lực mạnh mẽ, khi bạn cất lên tiếng hát, của chuông núi, của gió ngàn và của thiên thần.

Những hội nào của Tấm đều có tôi. Tấm kéo tôi ra khỏi căn phòng luôn khép cửa của ốm đau cô đơn. Nhờ vậy tôi đã hưởng những đêm vui có bạn hữu và tiếng đàn… Một buổi ở đâu đó như là Thư Viện, người ta đến nghe Tấm hát, chật kín khán phòng, họ đứng ra cả ngoài lan can hành lang, làm tôi cũng ngộp niềm vui… Bạn đứng đó, dưới ánh đèn sân khấu. Như con chim đang đậu trên cành phong núi cất tiếng hòa cùng bao la trời. Như mảnh trăng non đang từ từ nhả ra hết ánh sáng tròn trịa của tuyệt hảo rằm. Bạn ngẩng cao đầu cất lên vun vút “Nước ơi” thì như cuốn cả thính phòng vào phong ba của lịch sử Việt Nam tội tình. Bạn hát như thể chỉ còn mỗi đêm nay để hát, tận hiến từng phút giây rạng rỡ, như thể chút nữa thôi, sẽ đến giờ hẹn nửa khuya nàng về lại với cuộc đời. Này Tấm ơi, có về lại nhân gian nhớ đánh rơi một chiếc giày nhé, để người ta -hay hoàng tử- còn có mối mà tìm… Không hiểu sao khi nói đến những tài hoa tôi hay bị liên tưởng đến hình ảnh cô Tấm đánh rơi giày lúc giã từ vũ hội. Nhớ, hồi viết về Trịnh Y Thư, tôi cũng ngùi ngùi chiếc hài thơ chàng để dấu trên những dặm thơ… Đêm trổ mưa, đi về như cơn mộng…/…ngan ngát hoàng lan chờ bên khung cửa…/ phải bước đến tận cùng bờ vực/ tôi mới nhận ra trọn kiếp tro phai/ chẳng còn gì ngoài một giấc mơ… (TYT) Vâng, giấc mơ lưu dấu để nhân gian biết rằng họ đã sống và tận hiến tinh hoa của mình đến thế nào cho cuộc đời. Như thể họ bước qua cõi u sầu này bằng những bước gieo hạt ước mơ và hy vọng…

Trở lại Tấm, có lẽ từ ký ức đẹp đẽ của cổ tích nên mới nhắn nhe cô Tấm của tôi làm ơn đánh rơi giày kẻo trần gian lạc mất tài hoa, vì biết đâu, nàng chỉ đến một đêm hoa thôi rồi không trở lại? Cũng bởi nhớ câu tôi là con chim đến từ núi lạ ngứa cổ hát chơi (Xuân Diệu). Sợ nàng nhớ cố xứ bay về…

Có phải đêm ấy là buổi sơ thu? Nơi căn phòng kia một vuông bàn ăn ấm áp. Gia chủ, người phụ nữ đẹp nhân hậu đảm đang ra vào với trái cây, món ăn ngon, rượu nồng. Ấy là Phượng đỏ hạ xưa và Jacaranda tím ngát trong thơ Vũ Hoàng Thư -thiền sư nơi cõi an tịnh ngâm ngợi hạt sương trên tàu chuối-, viết những câu lục bát như tiếng trăng rơi trên hồ khuya, như tiếng nước vỡ trong gàu nước ni sư gánh trăng trong đêm, như tiếng nắng lấp lánh cánh chuồn xanh biếc, như vọng âm tiếng bước xa dần của thi nhân… đùa chơi vài chữ dăm câu/ về khơi lại mộng ban đầu vu vơ… Có phải lâu là không mau/ lâu hơn bữa trước mộng đầu còn xanh/… Bèn đưa gậy vẽ vòng chơi/ một chữ o một nhịp cời vào không (Vũ Hoàng Thư). A, đêm ấy có phải là một nhịp cời của thời gian níu gọi chúng tôi quây quần? Dĩ nhiên đâu thể mà không có tiếng hát long lanh đêm thời gian này, của Tấm. Tiếng đàn ai? Lời thì thầm của ai? Cõi phi thực quá hiện tiền. Và như có tiếng gió quệt vào cửa kính, mà làm gì có gió ở thành phố Fountain Valley vào mùa này? Đây rồi, Tiếng Hát Của Gió đang trong reo, Nhà Thơ Của Gió đang ngồi kia. Tiếng gió hòa thanh, ôi những trái tim có chịu nổi thổn thức đang đập không? Tôi thì lại thấy mắt mình hoa hoa, tìm đến chiếc ghế nghỉ ngơi (TCS), tai vẫn lóng nghe… gió thổi chiều xanh trôi với nắng… (Nguyễn Xuân Thiệp) Thơ người là vọng âm những trận gió mùa tang thương của lịch sử và phận người, nhưng đêm nay, sao dịu dàng thế, thơ tình bát ngát môi hôn và nhan sắc, có phải tại rượu nồng mới hâm trên lò than bằng hữu nên cất hết ngần ngại để nhỏ to? … và anh. anh mang trái tim em/ trong trái tim đau. của mình. trên cành. gió… … và anh sẽ tìm được bình yên trong bão tố/ trong cánh tay em (NXT)… Một buổi ngồi bên nhau, gọi là gì nhỉ, có phải đúng giấc mơ của người thơ không? … đời hân hoan. gió gọi ta/ hài cỏ. nón mơ. tay nải biếc / Hãy nghe hài cỏ hài thơ bước khẽ dặm đời, những ai ai… mai về/ dưới trăng. hái một bông trà… Không đợi mai đâu anh Thiệp ơi, các bạn ơi, ngoài vườn khuya nhà anh chị Vũ Hoàng Thư, tôi thấy một bông trà mới nở. Phải rồi đấy dường như là hoa triêu nhan nở trong vườn u tịch của Basho để người ra mở cổng sài từ lâu khép kín. Không tin thì ra mà xem. Dưới mái hiên, biết đâu chúng ta có thể hứng được chút sương hài cú rơi trên tóc. Tấm đi bên cạnh tôi, hát nhỏ lịm cả đêm, đêm đã khuya rồi… (Nguyễn Đình Toàn) Ngôi nhà mờ sương. Những chàng Lưu Nguyễn đang đi vào đêm trần gian mang lời hẹn quay về tiên cốc, chắc chắn đầu non kia không che mờ đường lối cũ (Tản Đà) cho chúng ta lại rượu đỏ bạn nồng thơ nhạc hàn huyên…

Cả đến những ngày không phải hội, mà là vây kín một vòng tơ ấm cúng đêm nhà, căn phòng ấy, rúc rích tiếng vàng rơi thu, tiếng một đóa mai trăng khúc khích nở, tiếng khánh rung vỡ cung bậc tiếng cười. Rồi cùng nhau ước phải chi… phải chi có Duyên! Khó ráp bốn mình một lúc quá Duyên ơi! Mà ước mơ nào chẳng long lanh? Chờ đợi nào không ngâm ngấm nỗi háo hức? Nói Duyên thì nhớ đến cảnh bạn chụp những sân ga vắng, và tiếng còi tàu trong đêm, trong sương sớm, mà Duyên ngỡ: Tiếng còi tầu oa oa, sớm rạng đông/ đưa Bà qua nhiều cánh đồng vắng vẻ/ vài sân ga nhỏ. yên ắng. sớm Đông,/ tất cả. Bình Minh quá! / chưa nhuốm ưu phiền, một ngày sắp đến... tiếng oa oa nhỏ. nhẹ. êm dần… A. Đó là những chuyến tàu đưa bạn đến ngôi nhà hạnh phúc có tiếng trẻ thơ. Lòng mong đợi nôn nả lắm nên mới nghe ra tiếng còi tàu oa oa như thế! chiều qua. ngỡ cánh chim xưa/ ngờ đâu bóng lá chao. đưa. cuối mùa. (Duyên) Có lao chao nữa không trong buổi cuối năm nao nao buồn Duyên ơi? Trịnh Y Thư nói trong âm giọng bâng khuâng, sao cứ cuối năm là thấy buồn. Vâng, cái buồn của trôi đi, của xa vắng…

Giờ mỗi khi vào căn phòng ấy tôi lại hình dung ra cảnh cũ, nệm êm chăn ấm bên nhau, thức khuya, dậy sớm cà phê… đầy tôi. một không gian/ thơm hương tiếng cười/ và tiếng reo của ánh mắt (NTKM)… Ánh mắt em thế nào nhỉ Nguyệt Mai? Có phải đó là trong veo từ mắt mùa hạ biết cười dưới làn tóc ngắn làm vườn nhà tôi bặt gió? Tâm em thế nào nhỉ đóa mai của đêm trăng? Trăng trong sáng hồn nhiên nhân hậu.

Cô Tấm như cái gạch nối. Ví von như ông tơ đang ngồi với cuộn chỉ se duyên. Mọi người từ đâu mà đến nơi hội trần gian cho tôi, qua Tấm có được những kỳ duyên. Như ở một lâu đài nọ trong ánh sáng vàng bàn tròn tà huy, … và thức như vườn đêm sáng trăng/ nằm chơi dưới một cội hoa quỳnh/ đời không câu thúc lòng không bận/ như giọt sương kia chẳng biết buồn… Quỳnh của Hoàng Xuân Sơn. Đêm họp mặt ấy quả là như thơ người, hãy bình yên thời khắc lặng chan hòa… đừng mở miệng. đừng. tơ trời đương xuống…  Và tôi, chắc vì đi dưới tơ trời khi chia tay trong đêm nên rất loạng quạng đi không vững. Tấm nói hễ khi cảm xúc nhiều là tôi lại như thế. Rồi lo cho tôi đến tận những thăm hỏi sáng hôm sau.

Rồi ở đâu mà cứ khi bước qua ngưỡng cửa ấy, là muốn ngồi lọt thỏm vào chiếc ghế bành và thấy thèm một ly cà phê lạ kỳ, có phải tại mầu nâu ấm những kệ gỗ, mầu xanh thơ mộng Cao Bá Minh từ những bức tranh đang huyễn hoặc phả ra trong không khí, và từ dài tay em mấy thuở mắt xanh xao, nên cà phê lao xao trong chiếc tách màu men lam, là cái gì đó mê hoặc tôi? Chị đi rất nhẹ, chị nói rất nhẹ, chị nhìn rất ấm. Diễm Xưa…

Và kia, ngôi vườn cỏ xanh, một buổi mai, trong vườn chỉ mỗi một đóa camellia đỏ thắm giữa cả trăm nụ hứa hẹn, nữ chủ nhân bảo khi nào nở các bạn nhớ tới nhé, và Tấm hẹn sẽ hát giữa nền cỏ xanh này, chắc chắn thế vì dễ gì phụ lời hẹn với mùa cỏ xanh… lần tới sẽ xin vài chiếc lá camellia về pha trà để uống mùi hương nắng khu vườn ấy, trong tiếng cười vui, chị nói, hãy đừng nhắc tới chuyện buồn của ngày qua, mình sống thật đầy cho phút giây này thôi, chị nói khi nhắc đến ngôi nhà sắp sơn, rồi lại cà phê sáng với nhau, với bánh ngọt 85°C thơm gió hiên nhà… Trời ơi, ngày tháng cứ được đếm được chờ đợi bằng những lời hẹn như thế thì thời gian đâu phải là nỗi vất vả tàn phai! Muốn hỏi tên của chị, Yến Tuyết nghĩa là gì vậy? Chắc bữa nào phải hỏi Nhà Hán học, Văn gia Tô Thẩm Huy, biết đâu lại được đọc một bài viết rất hay nữa của ông.

Có một ngày, như khuông nhạc được mở ra với khóa sol lộng lẫy một bắt đầu. Anh Trịnh Y Thư, Tấm và tôi hẹn nhau café. Tấm nói, có một cô bạn nữa, hỏi ý anh TyT, anh bảo, bạn của hai bạn cũng là bạn của tôi. Thế là nơi căn nhà gỗ, có trời xanh vây quanh bốn bên, thềm ấm áp gỗ nâu, mùi cà phê thơm, bánh trái ngọt lựng, tiếng nói cười vang lừng, cõi bạn bè hạnh phúc thương yêu dường ấy… (nói như là bắt chước văn kinh Di Đà tả cảnh Cực Lạc) Sao bắt chước thế? Vì cô bạn ấy là Thanh Lương. Tên bạn được cha mẹ lấy từ kinh Phật, Thanh Lương Địa Bồ Tát, chắc hẳn muốn gửi gắm con mình nơi đàn tràng thanh tịnh êm ả trong mát. Thanh Lương ơi, trong bài kinh Ca Tụng Đất Mẹ của Làng Mai, đã nhắc đến vị Bồ Tát này như một ngôi sao xanh biếc lưng trời, Ngài phổ độ đất mẹ xanh tươi, không thù hận… xin nguyện noi gương lành của Mẹ, sống từng giây phút thật an vui. (https://langmai.org/phat-duong/kinh-nhac-tang-than-tung/bai-kinh-ca-tung-dat-me/) Tên của bạn là lời nguyện đó, và chắc bởi vậy mà nụ cười của bạn luôn nở như hạt lành trái ngọt của tâm trong trẻo. ngày ấy rất hiền. mùa Thu/ miên man trời xanh. và lá/ đọng một âm thanh rất lạ/ nơi tinh khôi tiếng khóc chào đời (NTKM). Thanh Lương đấy. Hai đứa, như đã từng rất quen rất hiểu rất thương từ bao giờ, đáng lý phải quen nhau từ mấy chục năm trước kia, khi ở giữa là những người bạn rất thân mà chẳng có cầu nối nào để hai đứa biết nhau, phải đợi đến bây giờ, với duyên của Tấm mới biết cái ấm của bàn tay nhau. Âm thanh giọng nói ấy, ánh mắt ấy như một vòng ôm chia sẻ tiếng cười nước mắt, Thanh Lương đấy. Mà duyên kết nhau đây cũng khởi từ Duyên. Duyên đến Tấm. Tấm đến Thanh Lương và tôi, và rồi, Ngọc Yến, Thủy, Liên Hải… Liên Hải có đôi môi đỏ nụ cười chúm chím như môi hôn… Vòng tròn ấy là gì nhỉ? Là Thanh Lương Địa an bình trong dịu.

Trong tháng ngày hạnh phúc này tôi cứ khắc khoải đến bạn thơ, Nguyễn Lương Vỵ, bạn đã đối mặt với sinh tử, vượt qua được cái chết nhưng giờ vẫn còn thức ngủ đêm ngày với phòng bệnh, nơi đó bạn viết … tiếng khóc sơ sanh rung tím mật/ nụ cười cận tử ứa bầm gan… thơ về mây trắng thơm trong mộng/ ghi chú lai rai chấm xuống hàng… ngàn thu xưa về nhẹ trên vai/ trăng cổ lâu xanh những dấu hài. Ôi! Lại những dấu hài… Trần gian biển dâu kia có phải được một lần hài thơ của bạn để dấu thiên thu?  Một buổi cùng Tấm đến thăm, tôi chỉ biết trong tình bằng hữu, cầu nguyện bạn được mau khỏi bằng lời chú Dược Sư, “án. bệ sát thệ bệ sát thệ bệ sát xã tam một yết đế tóa ha” (Có thuốc có thuốc sẽ được chữa khỏi mọi sự đều tốt lành). ngày bật dậy hồng hào thân thể/ nhịp tim reo ba la yết đế/ đá mềm chân cứng bước rong chơi…(NTKM) Vậy nhé, bạn hiền…

Trong bếp nhà tôi đang tỏa mùi đồ ăn ì xèo trên lò. Cổ tích quá đi khi tôi có cảm giác mình là bà cụ đang bắt gặp Tấm trong trái thị bước ra, và dọn mâm cơm thơm tho trên bàn. Ý nghĩa Tấm hóa bao nhiêu thân biểu tượng cho kiên cường vượt qua kiếp nạn. Tôi gọi bạn là Tấm cũng vì thế, vừa ngưỡng mộ vừa cảm động. Tấm rực rỡ đêm hoa tiếng hát. Tấm nhu mì giấu nỗi đau đời, Tấm vững tin lời hẹn với ngày mai, Tấm kiên trì những bước nhọc nhằn, và lúc này đây, Tấm đứng kia, như đi ra từ lòng trái thị nhân ái, cảm thương người bạn ốm đau… Nhìn, ăn những món ăn Tấm nấu, tôi thấy lòng mình như những cơn sóng nhỏ rưng rức đổ vào bờ thương yêu. Tấm của tôi. Thu Vàng. Vâng người hát Thu Vàng. Cô không muốn gọi mình là ca sĩ.

Dường như đã phác thảo xong bức tranh này để tặng sinh nhật Thu Vàng, do gợi ý của Nguyệt Mai, chị có nhiều kỷ niệm với Thu Vàng, kể cho em nghe, cảm ơn Mai mà tôi được vẽ nó trong dạt dào lòng hân thưởng cuộc sống. Và những người bạn tôi nhắc đến ở đây, đối với tôi là những ngôi sao lấp lánh trong bầu trời bằng hữu, mà mai kia khi ra khỏi dòng mộng ảo kiếp người, biết đâu, đó lại là ánh sáng hẹn hò của kiếp mai yên bình?

Sáng nay trong khí đông lạnh của miền nam Calif. tôi mở cửa căn phòng buổi sáng, nơi ấy tôi đã để 7 bức tranh*, của thời gian, của ký ức, của giấc mơ, nhẹ nhàng để thêm bức tranh này, thơm phức hiện hữu, dẫu đang từng sát na thành quá khứ… Tất cả, là kho báu cho tôi khi ngày mai ngó lại. Tôi yêu thương trân trọng biết ơn phút giây tôi đang sống, chắt chiu những quý báu nhất có thể từ bạn hữu, để, một mai về với mây ngàn/ chỉ xin nhớ chút dịu dàng của nhau… (Trịnh Y Thư)

Bạn ơi từ những bức tranh ấy đang phả ra ánh ban mai lung linh giấc mơ đẹp nhất của thời gian. Như một quyến luyến không rời, tôi lại chấm hết bài này bằng một giấc mơ…

Lake Park, tháng 12.2018

Ntkm

*Những Bức Tranh, trong tập Lang Thang Nghìn Dặm, Nhà Xuất Bản Sống, Hoa Kỳ, 2017.