nguyễnxuânthiệp
Hoa trên đá. Hình Internet
“”Một
lần nọ khi đến thăm trái đất này, tôi đã trồng ở đây một cây bông hồng.” Đó là
lời của Hoàng Tử Bé, nhân vật tưởng tượng của nhà văn St. Exupery. Thế mới biết
bông hoa dù ở đâu, ở một hành tinh nào khác hay trên trái đất này, cũng đều quý
cả. Và dù trong gian khổ nhọc nhằn, hoa cứ vẫn nở.
Vâng. Hoa đem niềm vui đến cho người. Thử
tượng tượng mặt đất này không có những bông hoa và những cái cây. Lúc bấy giờ
nó không còn là quả cam màu xanh nữa mà là một trái cầu lửa. Do đó, con người cần
phải biết gieo hạt giống hoa và trồng cây. Nguyễn còn nhớ đọc một cái tin trên
báo kể chuyện cô bé Cindy ở California cứ mỗi năm lại cùng các bạn nhỏ Hướng Đạo
đi gieo giống hoa poppy trên các đồi cỏ. Kết quả, giờ đây mỗi lúc xuân sang,
hoa poppy nở như một tấm thảm rực rỡ nhiều nơi tại Cali. Nước Mỹ nhiều hoa, và
hoa nở khắp nơi, chính là nhờ những bàn tay như vậy.
Vậy nhé, Nguyễn xin tiếp tục về những bông
hoa. Mấy hôm nay, trời Dallas nắng đẹp. Tim được dịp cùng gia đình đi chơi ở vườn
Arboretum, xem hoa. Chưa bao giờ trong đời, Nguyễn được nhìn thấy nhiều hoa như
thế. Có đến mấy trăm ngàn bông tulip đủ màu và daffodil vàng rực trên khắp các
lối đi. Ở đây, Nguyễn thật sự được nhìn thấy những con người hạnh phúc cùng
nhau đi dạo chơi, ngồi nằm trên thảm cỏ, ăn uống và nghe nhạc. Đủ màu da: trắng,
vàng, đen, đỏ… Rất tiếc, rất ít người Việt đi xem
hội hoa. Ở đây, xin cho phép Nguyễn được lộng ngôn: Không đi xem hoa tulip và
daffodil mùa này ở Arboretum là bỏ một dịp vui hiếm có trong đời. Hội hoa còn
kéo dài qua tới tháng Tư lận. Người ơi, xin đừng lãng quên…
Hoa đem đến cho người niềm vui. Dẫu vậy, cũng
có khi hoa không là hiện thân của niềm vui. Ấy là hồi mới đến Mỹ, khoảng
1996-1997 (xin lỗi, không nhớ đích xác),
Nguyễn về thăm thành phố Oklahoma sau trận Tornado. Cả một thành phố như
cảnh mặt trăng. Vậy mà trên đống đổ nát của một khu nhà ở vẫn có những bông đồng
thảo (violets) mọc lên. Thì ra vẻ đẹp và sự sống, dù trong bất cứ hoàn cảnh
nào, cũng cố gắng đến với người như một an ủi và hy vọng. Ngày Mother's Day,
khi đến nhà thờ cầu nguyện, thấy trên ngực áo các con chiên đều cài bông cẩm
chướng, như để tưởng niệm những người mẹ thân yêu không bao giờ về nữa.
Bông
hoa và hòn đá / hành giả trên đường khuya/ trăng lên / dế khóc… Có vẻ như
thơ haiku. Thưa không, đó là do Nguyễn này liên tưởng khi nhìn thấy những tảng
đá nằm trong các thảm hoa uất kim hương và thủy tiên trong arboretum. Chính những
tảng đá đó làm cho hoa càng rực rỡ và sinh động hơn. Một bên là sự mềm mại, một
bên là vẻ sù sì, vậy mà có thể nằm cạnh nhau, và tạo thành một thực thể đẹp,
hoàn chỉnh. Cũng tựa như một nhan sắc nùng diễm đi bên một gã gồ ghề, bặm trợn.
Từ đó, ta hiểu được nghệ thuật vườn cảnh của Nhật Bản, nơi đá đóng một vai trò
quan trọng.
Nói riêng về những hòn đá thì Nguyễn hiện cất
giữ ít ra là năm hòn. Xuất xứ từ nhiều nơi: từ đâu bên Trung Quốc có, từ Ngũ
Hoành Sơn quê nhà có, và từ những dãy Rocky Mountains của Mỹ. Nói là đá quý thì
không phải. Bởi giá trị vật chất của nó không đáng kể. Chỉ đáng giá một hai đô
la hoặc không gì cả. Làm sao có thể sánh với viên kim cương của một tay lái
buôn dâng tặng cô nhân tình ca sỹ. Thế nhưng những hòn đá ấy đẹp và quý đối với
Nguyễn. Thì ra vật quý không cần phải là thứ đắt tiền. Trong bài trước, Nguyễn
có viết khá là lâm ly về cái nhẫn cỏ của cô sinh viên. Ôi, báu gì mà cô nâng
niu đến vậy. Báu gì đâu bài thơ người ấy tặng mình lúc còn trẻ mà nhớ hoài nhớ
mãi, mỗi lần đọc lại là tim lại đập lỗi mất một nhịp.
Đã có một lần Nguyễn nói tới hòn đá của nhà văn Thảo Trường. Hôm nay xin
nhắc lại ở đây: "Hòn đá to bằng nắm tay. Mầu mận chín. Nhìn kỹ nó có vóc
dáng hình nhân, có khi lại thấy hao hao một loài thú. Cũng có lúc thấy nó giống
thiên thần rồi lại chợt tưởng là quỷ sứ. Có lúc thấy nó hiền lành nhưng cũng có
lúc thấy nó toát ra vẻ hung dữ. Lúc thấy đẹp, lúc thấy xấu. Lúc thấy dễ thương,
lúc thấy đáng ghét. Lúc thấy có hồn, lúc thấy vô tri. Lúc thấy nó sống động,
nhưng có lúc thấy nó là tĩnh vật.. Có lúc thấy nó hiện hữu, lại có khi chẳng
nhìn thấy đâu. Theo người tìm ra thì mảnh vỡ có thể là từ cung trăng hay một
hành tinh nào đó trên vũ trụ xẹt xuống. Sao băng nằm ở đáy hồ." Tuyệt diệu.
Thảo Trường cho biết hòn đá này có lý lịch từ thời anh đóng quân ở cao nguyên.
Nó do một người lính nhặt được đâu dưới lòng suối đem tặng. "Ông sĩ quan
giữ viên đá anh lính cho mãi đến ngày tàn cuộc chiến. Đổi đi đơn vị nào ông
cũng mang theo, tuy không lên tướng nhưng sau này về làm tham mưu, có văn
phòng, ông cũng luôn luôn trưng cục đá màu mận chín đó trên bàn giấy."
Và đây, một câu chuyện về đá. Hồi đi tù ở
Sơn La, anh Tâm (nhà thơ) đặc biệt gần gũi với một người cùng lán tên Lãng.
Lãng còn rất trẻ (tôi đi vào quân đội mà lòng chưa hề yêu ai -ca từ một bài hát
quên tên) lên trung úy khi chưa tới 30 thì đi tù. Lãng dáng vẻ hung hãn, trong
tù anh sống khép kín, chỉ chuyện trò với mỗi mình anh Tâm. Những lúc nhớ nhà,
anh Tâm thường kể cho Lãng nghe về con gái út của mình tên Thảo, năm ấy mới 13
tuổi. Thảo đặc biệt yêu bố. Nghe chuyện anh Tâm, Lãng chú ý và thỉnh thoảng hỏi
về Thảo. Hai người xem nhau như anh em. Anh Tâm thân mật gọi Lãng là chú -chú
Lãng. Những ngày sau đó, mỗi lúc đi lao động, Lãng lang thang tìm nhặt thứ này
thứ khác. Khi thì đem về cái sừng trâu gãy, khi thì vài hòn đá nhặt ở bờ suối. Rồi những lúc rảnh, Lãng lầm lì ngồi
gọt đẽo, mài dũa. Ngày tháng trôi qua, năm 1979 quân Trung Quốc đánh vào biên
giới, thế là ùn ùn biên chế chuyển trại. Trước lúc lên đường, anh Tâm dặn Lãng
là hãy khá giữ mình và bình thản trong mọi trường hợp. Lãng đưa anh Tâm một cái
gói nhỏ bảo mang về cho Thảo quà của chú Lãng. Đó là chiếc lược bằng sừng trâu
và mặt đá hình trăng lưỡi liềm có sợi dây để đeo vào cổ. Về sau, khi ra trại
năm 1982, anh Tâm mang cả hai thứ về cho bé Thảo. Rồi mãi mãi không được tin tức
gì về Lãng nữa. Nghe anh em về nói khi ở Thanh Hóa, Lãng trốn trại bị bắn chết.
Bé Thảo giữ mãi chiếc lược và mặt đá hình trăng lưỡi liềm có ửng những đường
vân xanh và tím. Mãi mãi……
Nói về những hòn đá, Nguyễn nhớ một hôm lang
thang trên lưới, vào Google tìm James Dean, gặp nấm mộ của người quá cố. Ngôi mộ
nhỏ, bình dị, nhưng đẹp rực rỡ. Trước mộ có bình hoa và những hòn đá bằng quả
trứng gà. Về sau này Tim mới hiểu đó là những hòn đá của người viếng mộ để lại
như một niềm tưởng nhớ. Đá đã nói hộ người những nỗi u hoài nhân sinh.
Vậy, bao giờ thì đá nở hoa? A, cái anh chàng
thơ thẩn này nói những điều lảm nhảm vô nghĩa lý như Hamlet trên sân khấu
Shakespeare. Đá nở hoa? Vậy mà có đấy. Trong tranh Đinh Cường. Nhớ hồi còn ở Việt
Nam, Nguyễn tôi rất thích một bức chân dung thiếu nữ của bạn hiền, ở background
vẽ một bông hoa đỏ nở ra từ vách đá xám. Ôi, tuyệt vời. Đá đã nở hoa như thế
đó. Nghệ thuật không chỉ vẽ lại đời sống mà còn sáng tạo đời sống. A, Nguyễn có
đọc đâu đó một chuyện của Tâm Thanh nói về đóa quỳ vàng mọc từ kẽ đá trong một
chung cư của Oslo, Na Uy. Từ đó, trí óc đầy hoang tưởng của Nguyễn vẽ vời thêm.
Ở nơi kia, trong một phố nhỏ, có hai người trẻ tuổi yêu nhau. Ấy là lúc cây hoa
quỳ trong kẹt đá nơi góc tường chung cư nở hoa. Khi người con trai lên đường nhập
ngũ, chàng hái tặng cô gái một đóa quỳ vàng, hẹn rằng khi cây quỳ lại nở chàng
sẽ trở về. Thế rồi bao lần cây hoa quỳ nở, chàng trai vẫn không trở về cho đến
một hôm người con gái nhận được tin người yêu tử trận. Từ đó, cứ mỗi mùa cây
hoa quỳ trong chung cư nở, cô gái lại hái những bông quỳ vàng rắc đầy lối đi, để
tưởng nhớ... Và mới cách đây mấy hôm, Nguyễn tôi được nhìn tấm ảnh chụp cô Mary
nằm dài trước nấm mộ trong nghĩa trang khóc người yêu là James đã chết ở chiến
trường Iraq. Trước mộ có một cây dã quỳ đang nở hoa vàng chói……
NXT
No comments:
Post a Comment