Phan
Tấn Hải
Bìa sách của Lưu Na
Tủ
Sách T.Vấn & Bạn Hữu trong năm 2017 đã phát hành tập truyện ngắn "Gập
Ghềnh" của nhà văn Lưu Na.
Nơi
trang đầu, trước khi vào truyện, nhà văn Lưu Na viết những dòng chữ đẩy cảm xúc
về nghĩa "gập ghềnh" trong truyện và trong đời tác giả, trích:
“Ví
dầu cầu ván đóng đinh
Cầu
tre lắc lẻo gập ghềnh khó đi
Khó
đi mẹ dắt con đi
Con
đi trường học mẹ đi trường đời
Tôi
vào đời, một cuộc đời rất xa lạ, không có má dắt tay. Trên đất lành “không thấy phố không thấy nhà
chỉ thấy mưa sa…”, tôi bước một mình chông chênh như qua cầu khỉ trên biển sóng
dập dềnh lòng mang mối hận không còn thấy lại má. Rồi như một phép lạ,
tôi đã trở về bước lại trên con đường xưa nghe mặt đất ấm bàn chân lưu lạc. Mà buồn sao phố xá nguy nga không còn bóng
mưa sa, và lòng cứ bập bềnh tiếng sóng.
Tôi đi, tôi về, không còn biết đâu là điểm khởi hành. Bước buồn
tôi vẫn bước, nhưng mỗi chân mỗi quê – “quê nhà quê người”, chỉ là những bước gập
ghềnh.
Lưu
Na”
.
Những
dòng trên đã mở ra một cuốn sách như dường một thế giới văn chương khác của Lưu
Na, nếu độc giả so sánh với một tác giả Lưu Na của tác phẩm "Lênh
Đênh"…
Từ
một Lưu Na với những dòng chữ rất mực đau đớn trong tiểu thuyết "Lênh
Đênh" khi kể về thân phận người phụ nữ Việt:
"Ngà
biết từ đây cho đến chết Ngà sẽ không bao giờ trả lời câu hỏi mà tất cả những
ai đi vượt biên đều hoặc hỏi thầm hoặc thốt thành câu: có “bị” hải tặc. Nói có
là dối mà nói không có tội, tội với Phượng, tội với tất cả những người phụ nữ
không may. Tự bao giờ cái may mắn của một vài cá nhân trở nên tội với những người
thọ nạn? Người con gái Việt Nam da vàng, tất cả những người phụ nữ vượt biên --
vết chàm đã khắc, màu chàm đã nhuộm, và anh Tuấn, tất cả những Tuấn chàng trai
nước Việt, có còn cách nào khác hơn là chúng ta phải xa nhau, để ở mỗi phương
trời cách biệt may ra còn có thể sống tiếp. Đêm vẫn trong, chỉ hồn mình đục. Đảo
tị nạn không chỉ xóa lối về mà tẩy trắng luôn những tờ hồn trắng, để lại những
vết gôm nham nhở xám buồn...." (Trang 88, Lênh Đênh)
…tới
những dòng chữ rất mực thơ mộng ngay từ những dòng đầu của truyện ngắn đầu
tiên, truyện nhan đề "Giã Từ Đường Sơn Cúc" nơi trang 6 trong tập
"Gập Ghềnh" -- trích:
“Ông
ạ,
Cuối
cùng em đã về lại đường Sơn Cúc.
Mấy
mươi năm rồi em vẫn không nguôi nhớ con đường ấy, con đường hẹp nhìn ra cả một
không gian bát ngát hương trời. Ông có biết nơi em ở cũng có con đường Sơn Cúc.
Em đã nhất quyết về ở nơi đây vì con đường hẹp theo triền đồi với đầy hoa cúc ấy.
Mỗi sáng em cũng lần dò lên đồi, đi dọc theo con đường hẹp giữa muôn hoa vàng
đang từ từ bừng nở. Nơi đó em cũng có thể nhìn xuống biển xa dưới chân đồi, với
luồng xe cộ uốn quanh bãi cát. Không đâu ông ạ, nơi đây dù thanh vắng nhưng thật
là rực rỡ, không đơn sơ nghèo nàn và cũng không có được mùi hương cũ. Em không
sao tìm lại được cái mùi nắng khan trong gió ấm, chút bụi chút hương chút hơi đất
mờ mờ trong nắng vàng khô.” (Trang 6, "Giã Từ Đường Sơn Cúc" trong tập
truyện ngắn "Gập Ghềnh".)
Đó
là những dòng chữ rất mực thơ mộng ngay từ nơi dấu phết, dấu chấm. Khi bạn đọc
rất chậm những dòng chữ trong truyện, một làn sương lạnh như phả lên từ tráng
giấy. Đó là hơi văn độc đáo của Lưu Na.
Có
một suy nghĩ dễ dàng khởi lên trong tâm độc giả: có phải nhân vật tên Mây là hiện
thân của tác giả Lưu Na trong suốt tập truyện “Gập Ghềnh” đầy những gian nan,
đau đớn và thơ mộng?
Bạn
đã từng ra đời tại Sài Gòn? Hay bạn đã từ những nơi khác về học và trưởng thành
ở Sài Gòn? Hay bạn đã từ những nơi khác về Sài Gòn để tìm việc, để gặp những
người tình, đã hứng những cơn mưa nắng bật chợt trên đường phố Sài Gòn nơi thời
tiết bất thường như các cô gái “sang chảnh” dễ thương nhưng khó tính? Thế rồi
khi bạn đi xa, khi rời thật xa Sài Gòn, sẽ có lúc bạn nhớ tới và khóc.
Có
những trang văn của Lưu Na có thể làm bạn khóc vì nhớ một quê hương trong đó,
Sài Gòn là một ký ức in sâu vào thịt da xương tủy. Nơi đó, người tình là một
hình ảnh quyện sâu vào quê hương và trở thành một với Sài Gòn.
Xin
mời đọc một trích đoạn truyện ngắn “Khi Xa Sài Gòn” của Lưu Na như sau:
“Mây
nhớ những năm tháng xưa kia, những khi Mây đang yêu một người thì hình như chưa
bao giờ Mây có câu trả lời dứt khoát rằng mình có yêu người và người có yêu
mình. Chỉ khi đã thực xa, thực là chẳng có nhau, khi nhớ lại quãng đời đó thì
Mây mới có thể minh định loại tình cảm quan hệ đó là gì, và có khi nó vẫn là một
câu hỏi mở ngõ. Tình yêu, nó giống như quê hương. Những khi mình sống trong nó
với nó mình không bao giờ ý thức được nó, ý thức nó trở thành mình như thế nào.
Xa rồi, khi nhớ về quê hương Mây thường nhớ về những cảm xúc kỷ niệm nơi chốn
con người mà Mây có mặt tham dự hay Mây là nhân vật chính. Rồi Mây trở thành
ngƣời ấy, kẻ xa lạ ấy_là Mây bây giờ ở một nơi nào khác. Và rồi Mây không thấy
cái đất nước mà Mây đã sống 30 năm nay là quê hương. Mây cho rằng quê hương là
miền đất nơi tâm trí và thực thể người ta được hình thành, cho đến khi người ta
phải xa nó, phải chuyển qua một tâm trí khác, một thực thể con người khác. Còn
sống trong nó thì nó chưa là quê hương, và xa nó rồi thì nó sẽ có bộ mặt của bất
cứ cái gì bất cứ nơi nào mà tâm trí cõi lòng mình hòa nhập được khi đến nơi chốn
ấy. Như cái góc phố Chợ Lớn ở Mã Lai, như ruộng lúa Cao Bằng, như con bò nằm
nhơi cỏ sau rào kẽm gai ở Kontum, như chậu nước rửa bát của người bán quà rong.
Quê hương, nó là chốn mình thường nhớ nghĩ về, và khi mình nghĩ đến hai chữ quê
hương, nó luôn bao gồm một cái tôi quá khứ, rõ mặt hay chỉ là một bóng âm thầm
quan sát chung quanh. Quê hương phải chăng là dĩ vãng hình thành của một người?”
(Trang 77, truyện ngắn “Khi Xa Sài Gòn” trong “Gập Ghềnh”.)
Tất
cả những chữ, những câu, những đoạn trong truyện Lưu Na đều đặc chất Sài Gòn. Đọc
văn là hình dung được giọng nói -- đó là một giọng nói rất mực con gái Sài Gòn,
hồn nhiên ngay cả khi đau đớn, dịu dàng ngay cả trong thua cuộc nơi đời thường.
Nơi đó, hình ảnh những người đàn anh trong cuộc chiến trước 1975 không bao giờ
phai mờ trong tâm tưởng: họ có thể đã trở về với đất, hay vẫn đang lưu vong
gian nan, nhưng vẫn là những tượng đài rất mực cao vời trong đôi mắt các thiếu
nữ Sài Gòn.
Chúng
ta có thể thấy ngôn ngữ văn này trong truyện "Cuối Dốc Yêu Người" của
Lưu Na, trích:
“Đại
ca đại ca. Tử biệt sinh ly em không có phần, biết rồi, nhƣng em thƣơng anh phận
đời đơn bạc, dày dạn chiến trƣờng nơi sống chết của mình và của người chỉ như
gió thoảng như giấc mơ. Phải chăng em đã hết lòng với anh vì một biểu tượng? Nhớ
năm ngoái ngày 30/4 em đang làm việc trong sở nghe radio bằng head phone. Xướng
ngôn viên cũng hơn 60 rồi, mà ông thì nghẹn lời và bà thì nức nở. Còn em, nƣớc
mắt cũng tuôn tràn mà em vừa khóc vừa cười cho cái sự vô duyên của mình. Một
người có thể nói cả tràng 10 phút không lấy hơi, đọc quảng cáo không ngắt câu
người nghe không kịp thở mà đã nghẹn lời; một nữ chúa sơn lâm khi cất tiếng anh
hùng cúi mặt mà đã gầm tiếng không âm vang. Giọt nước mắt nào của em đủ thấm
cho những bóng người đã ngã xuống vì đất nước, vì mình… “Hỡi ơi, giờ đây không
nói nên lời…” Và em đã ước sao cho mình nói được tiếng yêu người.” (Trang
185-186, truyện "Cuối Dốc Yêu Người" trong tập “Gập Ghềnh”.)
Truyện
Lưu Na hiển lộ một định mệnh của rất nhiều người. Nơi đó, cho dù chúng ta rời
xa ngàn dặm sau nhiều thập niên, quê hương là hình ảnh không dứt bỏ được, trong
đó có tiếng cười của người mẹ, có đùa nghịch với các bạn học thời ôm sách đến
trường, có tình yêu sương khói bất chợt, có những hình ảnh khốn khổ đói nghèo từ
các góc phố và góc chợ, và có những người cựu chiến binh VNCH lặng lẽ sống vất
vả với đau thương sau thời gian tù cải tạo… Thơ mộng và đau đớn.
Độc
giả có thể đọc bản PDF của tập truyện ngắn “Gập Ghềnh” noi đây:
Trân
trọng cảm ơn nhà văn Lưu Na đã có những dòng chữ làm lay động tận sâu các góc
thương đau của những người con Sài Gòn – nơi tôi đã sinh ra và chia sẻ một phận
chung của đất nước.
PTH
No comments:
Post a Comment