hoàng
xuân sơn
Ngo Vuong Toai. Tranh Truong Vu
Truong Vu. Le Thiep. Hoang Xuan Son . Ngo Vuong Toai
Photo Nguyen Minh Diem
rồi thiên anh
hùng ca
cũng từ từ khép
lại
nghìn năm sau nại
hà
sông vẫn dài
thêm tuổi
đường trần sao
quá vội
ngày hai buổi
không về
cùng chiều lặng.
chiều tê
chạm mặt tử thần
[Trích
phóng bút CŨNG CẦN Cố NHAU]
hoàng
xuân sơn/ngô vương toại 40 năm sau quán văn
VA-USA
2007
Ở đời, không có kinh nghiệm nào mà không
phải trả giá. Nhưng kinh nghiệm mà phải trả bằng ngần tính mạng của mình thì quả
là đắt giá. Và hãi hùng: Kinh nghiệm Ngô Vương Toại và viên đạn thù phía bên
kia.
Sau một chuỗi ca khúc TCS/KL lóng lánh sáng, trước giờ nghỉ giải lao, anh TCS mời Ngô Vương Toại, Hoàng Xuân Giang và tôi lên sân khấu cùng hát bài Đi Tìm Quê Hương. Dù đã xuất hiện trước đám đông nhiều lần, lần này tôi vẫn cảm thấy run en như thường trước một lượng khán thính giả quá đông đảo. Tất cả ánh sáng đều được giảm xuống độ mờ tối đa. Chỉ còn những hình nhân nến, lung linh, chao đảo theo từng lời ca.
Người nô lệ da
vàng ngủ quên, ngủ quên trong căn nhà nhỏ, đèn thắp thì mờ
Ngủ quên, quên
đã bao năm
Ngủ quên, không
thấy quê hương
Bao giờ đập tan
gông cùm xiềng xích nô lệ trói buộc hờn căm
….
Người nô lệ bước
đi, đi tìm giòng sông
Người nô lệ bước
đi, đi về đồi non
….
Đi cho thấy quê
hương ….
Hát.
Nhắm mắt lại. Ngủ quên. Bước đi cơn đau dài du mộng. Thức dậy. Và đêm. Rồi cũng
qua đi.
Mở
bừng mắt. Quê hương vẫn đấy – người vẫn đây. Mà hồn chìm khuất tận cõi mơ hồ
nào. Linh cảm một điều gì không hay sẽ đến? Người nô lệ – những giọt máu tuôn
trên da vàng?
Khánh
Ly hát. Trịnh Công Sơn hát. Hát mãi. Như những mũi tên lao vút. Cho đến khi đèn
bật sáng. Đã hết chưa cuộc bể dâu? Chưa hết đâu. Chỉ là trần gian nửa cuộc về.
(Giây phút hãi hùng ấy sẽ đến. Sẽ đến? Sẽ đi về đâu? – “Ta nghiêng tai nghe lại cuộc đời – chợt hãi hùng hoàng hôn trờ tới”
– Trầm Tử Thiêng).
Giờ
giải lao, xuất hiện một đôi nam nữ ăn bận khá lịch sự từ từ tiến lên diễn đàn.
Nam: quần màu sậm, sơ mi trắng, tay thọc túi quần. Nữ: áo dài xanh lá mạ, đeo
kính gọng xếch mắt mèo, tay ôm một chiếc cặp lớn, căng phồng. Ngô Vương Toại
đang ở trên sân khấu nói qua về công việc bầu bán ban đại diện sinh viên văn
khoa sắp tới.
Nam
ngỏ ý xin được góp lời. Nữ đứng sát bên kéo khóa mở cặp. Và rồi trờ tới. Trờ tới
nguyên văn: “Xin tất cả anh chị em yên chí. Chúng tôi đã bố trí chung quanh cả
rồi – Hôm nay, nhân ngày kỷ niện 7 năm thành lập Mặt trận Giải phóng Miền Nam .
. .” Cái gì mặt trận!? Nam nói chưa dứt câu, Toại phản ứng lẹ như chớp; nhanh
tay giật lại micro: “Ẩu nà, câm mồm! . . . ” Quát: “Đứng im!” Và đoàng doàng,
hai phát súng nổ liên tiếp. Tôi hoa mắt thấy thân hình Toại văng bật vào tường
dưới bảng đen. Nhiều phát súng nổ liên tiếp sau đó. Nguyễn Văn Tấn tự Tấn Mốc
(*) cầm chiếc ghế nhào lên cứu bạn. Và rồi cũng ăn đạn vào chân té qụy xuống bục
sau đó.
Một
cảnh tượng hỗn loạn chưa từng thấy trong đời! Những thân người chen lấn. Đẩy xô
núp đạn hòa trong tiếng la hét, khóc lóc rợn người. Đôi nam, nữ bình thản bước
xuống bục sân khấu, rẽ đám đông. Và đi mất hút.
Thoát
được ra ngoài. Run như cầy sấy! Giang đâu rồi? Toại ơi! Chết? Chắc chết! Làm
sao chịu thấu hai cú đìa-rếch vào người. Không dám nhìn. Chỉ còn nghe tiếng còi
hụ xe cứu thương chở bạn mình đi khuất.
Trật
tự tạm vãn hồi. Những kẻ chạy thoát ra ngoài, nhốn nháo nhìn vào bên trong giảng
đường. Chao ôi là la liệt giày dép, nón áo, giấy tờ, sách báo. Ngổn ngang gò đống
hệt một bãi chiến trường. Những người bạn Đan Mạch thu dọn đồ đạc, tháo gỡ hệ
thống âm thanh, mặt mày ngơ ngác như vừa được xem xong một vở bi kịch lớn. Một
vở kịch với nhiều diễn viên sống động . . .
Leo
lên yên sau xe gắn máy của một bạn nào không nhớ. Đèo nhau về trạm Quán Văn
bình yên. Đã thấy Trần Hiếu Lai đứng thở hổn hển. Hóa ra cu cậu chạy bộ từ Văn
khoa về nhà. Cái sợ đã làm động cơ thúc đẩy một kẻ bình thường trở thành lực sĩ
vô địch điền kinh chạy việt dã!
Khuya
tối hôm đó, TCS phải đi lánh nạn nơi khác. Bọn tôi nằm chờ sáng trong nỗi thấp
thỏm, lo âu. Cái gì sẽ xảy ra tiếp? Nhưng ngày mai rồi thấy lại mặt trời. Mặt
trời mặt trời đã lên – Còn nhìn còn nhìn thấy con người. Xế trưa, tin lành cũng
đưa đến: Ngô Vương Toại không việc gì nguy hiểm tới tính mạng. Dù viên đạn quái
ác đã xuyên qua năm bảy tầng tạng phủ. Đúng là mạng quá lớn bạn ơi. Bạn còn phải
nằm viện điều trị lâu dài.
Để
kiểm chứng một khúc rẽ quan trọng. Và để rà soát lại trí nhớ tồi tệ của mình,
tôi đã liên lạc với bạn Toại để cả hai cùng quay lại khúc phim thời sự gay cấn
hãi hùng ấy.
Khi
tôi viết những dòng chữ này, Ngô Vương Toại vừa mới hồi phục sau một cơn tai biến
mạch máu não. Bạn ta còn phải tịnh dưỡng, tập tành nhiều để trở lại tình trạng
sức khoẻ bình thường như trước. Cầu xin mọi điều an lành đến với bạn mình, người
đã gánh chịu muôn ngàn khó khăn mà vẫn luôn luôn yêu đời, yêu người.
Trong
một thư riêng, chữ viết của Toại có hơi run rẩy, nhưng trí nhớ vẫn còn tốt. Sau
đây là trích đoạn về nguyên nhân đưa đến cái giây phút hãi hùng để đời ấy của nạn
nhân trực tiếp:
…
“Sau khi bị ba lần stroke cuối năm ngoái, trí nhớ mình rất tồi, cái được cái
quên, lẫn lộn và mấy ngón tay phải vẫn còn tê nên viết khó khăn, chữ xấu. Sẽ tập
viết lại.
Sơn
nhớ không, năm 1967 phe sinh viên thân Cộng tìm cơ hội phát triển hoạt động mạnh
trong môi trường đại học để có thể sử dụng các cơ chế đại học mở mặt trận gây
xáo trộn trong thành phố sau khi đã thành công trong việc bao vây nông thôn.
Mình hợp tác với anh em sinh viên quốc gia tại Đại học Văn khoa, Luật, QGHC, Sư
phạm . . . để chận sự bành trướng đó. Cách hay nhất ngăn làn sóng đỏ là giữ các
ban chấp hành sinh viên.
Một
liên danh gồm các sinh viên quốc gia được thành lập và để tạo cảm tình với sinh
viên văn khoa, mình mời TCS và KL hát. Có hai lý do, vào thời kỳ này TCS và KL
là hai nghệ sĩ được yêu mến nhất và mình muốn cho thiên hạ thấy rõ Miền Nam tự
do nếu có phải can dự trong chiến tranh là vì tự vệ chứ không phải là phía cổ
súy chiến tranh và có lý do để không ngại một loại nhạc chống chiến tranh.” ….
Sau
khi Toại ngã đạn, Trịnh Công Sơn đã sáng tác ca khúc Nhân Danh Ai, dành riêng cho Ngô Vương Toại. Bài ca lên án những ai
dùng bạo lực để cố cướp lấy tính mạng của đồng loại. Mặc dù hồi đó thuộc nằm
lòng ca khúc này, đã cùng với Khánh Ly và các bạn Giang, Tuấn, Tự đứng ca trước
đầu giường bệnh của Toại đêm Giáng sinh 1967, giờ này tôi cũng chỉ nhớ lõm bõm
được một câu: Nhân danh ai anh đến đây bắn vào người – cho máu em cho máu anh
tuôn trên da thịt này . . .
Hỏi
Toại thì Toại cũng chỉ nhớ ngần này:
Nhân danh ai anh
đến đây bắn vào người
Lũ dơi trời đêm
nay vùng biết nói
Nhân danh ai?
anh đến đây bắn vào người
Trong mắt anh,
trong mắt em, hãi hùng đầy
Xin nhân loại một
ngày, nhủ lòng thương mến nhau thôi
Nhân danh ai,
anh đến đây bắn vào người
….
Trong tim anh, mẹ
Việt nằm
Trên nôi chung một
màu vàng
Một niềm tin, một
giận hờn…
Ca
khúc này cũng không thấy ghi trong danh mục sưu tập nhạc Trịnh Công Sơn sau khi
anh qua đời. Toại cũng đồng ý với tôi họa chăng chỉ có Khánh Ly may ra nhớ được
toàn bài. Cũng rất cần, để ghi lại làm chứng liệu. (Nữ Hoàng Sân Cỏ ở đâu đó ới
giùm cho một tiếng!)
Bài
Nhân Danh Ai chứng tỏ TCS không hề là người của một phe phái nào. Anh lên án sự
xiển dương cho bạo lực dù hành động bắn giết hành hạ đồng loại đến từ bất cứ
phía nào.
Toại
còn nằm viện dài dài cho đến lúc bình phục hẳn (cũng kéo dài khoảng vài tháng).
Hễ rảnh rỗi là bọn tôi đại Cái Bang Mai/Giang (Nhuệ Giang và Hoàng Xuân Giang)/Tuấn/Tự/Sơn/Lai/Tấn
. . . vào Bệnh Viện Bình dân thăm viếng ủy lạo bạn ta, dìu chàng đi làm công
tác vệ sinh, thay áo quần, đổ bô . . . và hát cho chàng nghe như buổi nào chúng
mình vẫn ca hát với nhau. Ôi tình bạn thắm thiết dưòng bao!
Tưởng
cũng nên nhắc lại, người điền khuyết chức vụ tranh cử trong liên danh của Ngô
Vương Toại không ai xa lạ, chính là Nguyễn Ngọc Ngạn, một tên tuổi văn nghệ
quen thuộc về sau tại hải ngoại.
Kể
từ khi Ngô Vương Toại bị lãnh kẹo đồng của phía bên kia, tình hình chính trị
trong các khuôn viên đại học có mòi căng thẳng, trầm trọng hơn. Chiến tranh
nóng, lạnh giữa sinh viên quốc gia và VC nằm vùng đã thò hẵn bộ mặt hung tợn ra
bên ngoài: Những vụ bắn giết, thanh toán nhau như cơm bữa đã lần lượt lên khuôn
nóng các bản tin thời sự. Những sự việc cụ thể giữa chiến tranh Quốc/Cộng sẽ được
thuật lại chi tiết hồi sau.
Viết thêm: Sau khi nhạc sĩ
Trịnh Công Sơn qua đời (1939-2001), rất nhiều cơ quan truyền thông báo chí
trong và ngoài Việt Nam đã loan tin, đăng tải những lời chia buồn bày tỏ lòng
thương tiếc vô hạn người viết thơ ca tài hoa đoản mệnh này. Nhiều tuyển tập bài
viết tưởng niệm TCS cũng đã được ấn hành. Tình cờ, một người bạn cho tôi mượn
cuốn sách gồm nhiều người viết mang tựa đề TRỊNH CÔNG SƠN-Rơi Lệ Ru Người do
nhà xuất bản Phụ Nữ thực hiện tại Hà Nội-Việt Nam. Trong tuyển tập này có một
bài báo viết dưới tiêu đề: Trịnh Công Sơn – Người Hát Rong Trên Cõi Tạm, tác giả:
Nguyễn Hồng Lam (từ trang 102 đến 124) trong đó có đoạn viết về cùng một khung
cảnh, sự kiện xảy ra buổi trình diễn đặc biệt của TCS/Khánh Ly cùng thân hữu mà
tôi đã lược thuật bên trên, nhưng ngòi viết này đã hoàn toàn được bẻ quặt tới một
chỗ bịa đặt hoàn toàn vô căn cứ.
Đọc
bài báo, thoạt đầu tôi rất phẫn nộ vì tất cả sự thật đều bị bóp méo. Nhưng sau
đó lại cảm thấy buồn cười và thương hại cho lối viết ngụy tạo sự kiện một cách
trắng trợn, tuyên truyền rẻ tiền, thậm chí ngô nghê, ấu trĩ của một loại chuyên
viên bồi bút nào đó. Xin quý bạn đọc vui lòng duyệt lại trích đoạn của tác giả
Nguyễn Hồng Lam dưới đây để có thể so sánh và dưa đến một thẩm định đúng đắn:
.
. . . . “Sau Sơn, có rất nhiều người hát nhạc của anh. Các ca sĩ Giao Ánh(?!),
Thanh Thúy, Thanh Tuyền . . . đều thích hát nhạc Trịnh nhưng thành công hạn chế.
Cuối năm 1967, qua bạn bè giới thiệu, Trịnh Công Sơn đã lên Đà Lạt và tìm được
Khánh Ly, một ca sĩ phòng trà của xứ sương mù. Với Khánh Ly, nhạc Trịnh nhanh
chóng đạt đến đỉnh cao của sự lay động, làm sôi sục lên một tâm trạng căm hờn
chán ghét chiến tranh. Để đối phó với phong trào sinh viên phản chiến và tranh
đấu, Nguyễn Cao Kỳ đã tung tay chân vào các giảng đường để chỉ điểm bắt bớ và
phá hoại. Tại Đại học Văn khoa, tên Ngô Vương Toại đã được Nguyễn Cao Kỳ chỉ định
làm trưởng một nhóm “thanh niên trừ gian”, thực chất là một tập hợp những tên
chỉ điểm mặc áo sinh viên. Toại đã tự đứng ra lập một “Quán văn” tại Đại học
Văn khoa(?!)(*), chuyên hát nhạc Trịnh để lôi kéo sinh viên, nhưng chỉ biểu diễn
các tình khúc khá ủy mị và đầy nỗi đau thân phận Trịnh viết trước khi vào Sài
Gòn tham gia tranh đấu. Để tẩy chay, Trịnh đã dứt khoát không một lần bước lên
sân khấu của “Quán văn”, dù Toại nhiều lần cố công nài nỉ. Đêm 20-12-1967, Toại
lại tổ chức một đêm ca khúc Trịnh Công Sơn tại “Quán Văn”do Khánh Ly hát. Bất đắc
dĩ, Trịnh Công Sơn cũng đến dự đêm biễu diễn này (vì Khánh Ly nài nỉ) . Bất ngờ
khi Ngô Vương Toại vừa giới thiệu xong, một nữ sinh viên đã tiến lên cướp diễn
đàn. Trước micrô chị dõng dạc: “Thưa toàn thể anh chị em sinh viên, hôm nay là
20-12-1967, kỷ niệm 7 năm ngày ra đời của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam
Việt Nam . . .” Khán thính giả ồ lên, reo hò đã khiến mặt nạ “trừ gian” của
Ngô Vương Toại rơi xuống. Y lộ nguyên hình là một tên Việt gian phản động, xách
một chiếc ghế gỗ nhảy lên sân khấu quật xuống đầu chị nữ sinh. Nhưng anh sinh
viên áo trắng đứng sau chị đã nhanh hơn đá văng chiếc ghế trên tay Toại. Điên
tiết Ngô Vương Toại hụp xuống vén ống quần, định rút súng. Nhưng, hai phát đạn
từ khẩu súng mới xuất hiện trong tay anh thanh niên đã găm thẳng vào bụng y, hất
Toại ngã lăn ra sàn sân khấu. Sau này, mọi người mới biết, chị sinh viên kia
tên là Út Thanh, đã cùng một đội viên khác của Lực lượng vũ trang Thành Đoàn tiến
hành phá âm mưu của những tên chỉ điểm. Ngô Vương Toại may mắn thoát chết,
nhưng âm mưu lôi kéo sinh viên xa rời tranh đấu của y và quan thầy thì vỡ tan
tành.” . . .
Đa
tạ,
Hoàng
Xuân Sơn
(*) Ký giả Cao Sơn Nguyễn Văn Tấn đã từ trần
vào tháng 12 năm 2013 tại San Jose, California USA
k
ế t c u ộ c
bài cho Toại
sẽ
một ngày
bày
xong một cuộc nắng nôi
chỗ
vui chân đến chỗ ngồi thinh không
chỗ
xanh giêng một cánh đồng
chỗ
mù tháng chạp kín bưng ánh hồng
đù
đì một đoạn gai chông
đá
đeo chân nhọc hồn gồng bước mây
buồn
mơ phai. cánh lan gầy
mà
trong đóa mộng vẫn ngày châu loan
vòm
sao hiện nghiệp chưa tròn
chuôi
gươm hiệp sĩ xới mòn tâm cơ
tóc
xuân nào đốm bạc chờ
vẫn
huyền thức ngọc mầu tơ biếc chài
xong
rồi một gánh hai vai
mấu
xương huyết hãn cuối trời lâm ly
tháng bảy không
chín
đ
ư ờ n g c ù n g
kim
nằm dưới đáy hư vô
chôn
một nấm mồ từ thuở lập thiên
xui
người điên người không điên
hoa
trụy lạc rắc khắp miền nhân gian
tương
tư thây xưa điêu tàn
nhìn
thời gian mai sau tan hoang lời
đếm
chơi từ 1 tới 10
cái
nháy mắt cái bời rời khoa trương
tiễn
người thui hết một chương
trăm
muông nghìn thú cùng đường chim bay
16 .5 .11
để
một ngón mềm
đưa
mình
lặng
đến sân ga
đưa
tôi tiễn bạn
la
ngà bóng im
đưa
nhau trăm cuộc nổi chìm
miếng
đau nhân sự
miếng
ghìm tố tâm
những
đường đi. máu
chạy
thầm
nguồn
về có một phần âm
với
chiều
đưa
buồn
hết
hạn cô liêu
bứt
tung thơ ấu
cánh
diều hội âm
trước. và sau cũng phiến
cầm
12.8.2013
cặp
thôi
còn chi nữa bài trùng
chiếc
đi lẻ một
chiếc
buồn không hai
vẫn
biết đường đi không dài
mà
sao độ ngắn trần ai mịt mùng
thôi
về bái thượng khoan dung
ngựa
qua trường ải truy lùng thiết thân
3
avril 2014
Giờ
cuối viết cho Toại tôi chỉ biết đau xót nuốt lệ từng câu từng chữ như từng hơi
thở đuối từng hơi thở nuối của kẻ ra đi.
khôn cùng
HXS
No comments:
Post a Comment