Nguyễn
Xuân Thiệp
Những
hàng cây xanh của Sài Gòn ngày xưa. Làm sao có thể quên được, phải không các bạn?
Bao nhiêu nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ đã ca tụng. Con đường Duy Tân cây dài bóng mát / Buổi chiều công viên mây trời xanh
ngát / Uống ly chanh đường... Mà không cứ gì nhà văn, nhà thơ, mỗi chúng ta
đều thấy những hàng cây ấy là đẹp và mỗi người đều có kỷ niệm riêng ở một góc
nào đó trên các đường phố của Sài Gòn năm xưa.
Hãy
nhớ lại xem... Đường Tự Do, Duy Tân, Nguyễn Du, Tú Xương, Huyền Trân Công Chúa,
Hồng Thập Tự, Phan Đình Phùng, Pasteur, Công Lý, Bùi Thị Xuân, Chu Mạnh
Trinh... đã bao lần in bóng anh và em. Có phải chúng ta từng nắm tay nhau đi
trên những con đường ấy. Hay cùng đạp xe song song. Hay anh chở em bằng vélo
solex... Anh bạn của Nguyễn -nhà thơ V.K., nay không còn nữa- kể lại rằng những
đêm khuya, từ phòng trà Đêm Màu Hồng ra, anh và Tiểu Cầm thường đi bộ dọc theo
đường Tự Do về phía Nhà Thờ Đức Bà, vừa đi vừa hôn nhau. Ôi, mê ly! Mà đâu có
phải chỉ riêng V.K. và Tiểu Cầm làm cái chuyện cực kỳ sướng khoái lãng mạn ấy.
Thành thật khai báo đi. Nếu có bạn nào từng ở Sài Gòn mà không qua cảnh vừa nói
thì cứ đè đầu kẻ này xuống mà cạo trọc lóc như đít sư! Riêng Nguyễn, xin thú
thiệt cũng đã có đôi lần trên con đường Duy Tân hay ở góc công viên nào đó. Bởi
vậy cho nên ngồi gõ máy những dòng này mà nhớ những hàng cây của Sài Gòn ơi là
nhớ.
Mà
hẳn bạn cũng biết những cái cây cho bóng mát lâu năm nhất trên những con đường
của Sài Gòn là những cây gì. Đó là cây dầu, cây sao, cây me... Lác đác có cây
cao su ở đường Tú Xương hay xế góc Hồ Con Rùa. Ngoài ra còn cây giả tị, lá lớn
và xanh ngời, ở đâu đó trên đường Công Lý... Nghe nói còn có cây dái ngựa nữa
mà Nguyễn tôi không biết hình thù nó ra sao và ở đâu. Chắc phải tìm đọc lại cụ
Vương Hồng Sển hoặc hỏi vị nữ nhân rành thổ ngơi và thảo mộc của Sài Gòn may ra
mới hình dung ra cây dái ngựa. May thay, mới đây nói chuyện với Bảo Huân và Bảo
Sơn, mới được sáng mắt: Gọi là cây dái ngựa vì trái của nó to và dài, rất giống
với... Riêng Nguyễn chỉ biết một
điều là cây dầu, cây sao, cây me là loại cây chậm lớn, phải cỡ vài chục năm mới
cho bóng mát. Quả thật như vậy, nhìn lại những tấm ảnh cũ chụp đường phố Sài
Gòn cách đây hơn trăm năm, bạn sẽ thấy những cây dầu, sao, me ở trung tâm thành
phố còn thấp lè tè. Thế đấy. Để trồng cây mất cỡ chục năm. Mà trồng me trồng dầu
và sao có khi phải tới năm bảy chục năm. Vậy mà các chức sắc CS ở Sài Gòn lại
cho đốn đi, không thương tiếc. Em ơi, mai này anh và em có dịp trở lại thành phố
ấy và đi trên con đường Duy Tân ngày xưa tìm đâu thấy những cánh dầu màu nâu
bay bay xoay tròn trong gió để rồi rớt trên vai áo em. Những bông dầu khô ngày ấy
đã chết tuyệt tích tự bao giờ.
Cũng với lòng hoài vọng lãng mạn, Nguyễn xin mượn lời của
nhà báo Nguyên Trang trên báo Trẻ nói thêm đôi điều về cây dầu: “Cây Dầu là loại
cây rừng cho gỗ, thân có nhựa dùng để trét ghe rất tốt, nên người ta cũng gọi
là Dầu rái, hoặc có người gọi là Dầu dù. Trái dầu có hai cánh lá, nhưng nói là hai
cánh hoa thì đúng hơn. Lúc còn non có màu hồng pha màu cà phê sữa, hạt lộ ở cuống
hoa. Hạt non màu xanh có khía giống như hạt xí muội. Đến cuối tháng Bảy thì
trái dầu già khô lại. Trái cùng hai cánh hoa ngã sang màu nâu đất sét. Chỉ c?n
một chiều lộng gió, những cánh hoa già rời khỏi cành mẹ bung ra như cơn mưa dù,
xoay tít bay bay trong không trung mang theo chiếc hạt, nhẹ nhàng đáp xuống mặt
đất.”
Và nhà báo Nguyên Trang trở về với kỷ niệm
tuổi học trò. “... ba tôi có lần dẫn tôi đi Chợ Cũ Sài Gòn ăn phở. Từ nhà, hai
cha con đi bằng xe ngựa, rồi lội bộ dọc theo đường Hồng Thập Tự vào vườn Tao
Đàn. Ba tôi đi trước, tôi theo sau dẫm chân lên những chiếc lá khô xào xạc giống
như đang thám hiểm trong một cánh rừng già. Bỗng ba tôi cúi xuống nhặt những cái
trái có hai cọng lá khô và hỏi tôi biết trái gì không, rồi bảo tôi quăng chúng
lên trời. Kể từ sau đó những trái Dầu dù theo tôi đến lớp cùng chúng bạn thả từ
lầu ba xuống chào noun ngày khai giảng năm học mới, khi mà những cánh phượng hồng
đã rời xa mùa hạ.”
No comments:
Post a Comment