nguyễnxuânthiệp
Tưởng nhớ những năm tháng ấy.
La Vang mùa hè 1972
Ngày
30 tháng 4 đang trở về. Nó gợi lên nhiều hồi ức trong mỗi chúng ta. Những quên
quên nhớ nhớ bật sáng nơi chân trời trước mắt. Một câu hỏi được đặt ra: Nên
quên hay nên nhớ cuộc chiến đã qua trên đất nước Miền Nam?Thảo Trường trong Đá
Mục khi nhìn lại cuộc chiến ấy đã thốt lên: Phải luôn luôn nhớ rằng hãy quên đi
tất cả.
Nguyễn
xin mượn câu thơ của Thanh Tâm Tuyền làm đề từ cho trang viết này. Những năm
nào chiến tranh đã quên... Có thật vậy không? Đành rằng chiến tranh đã lùi
xa 45, nhiều cuộc đời đã tàn phai (như Nguyễn và các bạn ta) hoặc mập béo phây
phây (như mấy cha nội ở quê nhà)- và lớp người trẻ sinh sau chiến tranh nay đã
bước vào đời đảm nhận những công việc mới... Vâng, đành rằng là thế,
nhưng rải rác đây đó vẫn còn dấu tích của một thời đã qua, và một khi cơn giông
kéo đến trên bầu trời làm bật lên những gốc rễ từ trong lòng đất, thì lòng
người bên này và bên kia còn dấy lên những u
hoài.
A, những năm nào chiến tranh đã quên... Con
mắt đen... Niềm im lặng sâu. Câu thơ của Thanh Tâm Tuyền viết về chiến
tranh chứa nhiều tầng ý nghĩa mang nội dung siêu hình. Con mắt kia là cái nhìn
lịch sử. Còn niềm im lặng kia có phải là sự lãng quên hay nó là ý thức bị dìm
xuống. Đã quên, hay tưởng rằng đã quên, nhưng mãi mãi sẽ không bao giờ chúng ta
quên được cuộc chiến của một thời mà chúng ta đã tham dự. Nó vẫn còn đó,
trong tim trong óc mỗi người, trong cái trở mình của đêm hay thức giấc của bình
minh đợi chờ cơn bão. Nhà báo Seth Mydans trên tờ The New York Times một lần đã viết: lớp trẻ ngày nay hầu như không biết gì về
cuộc chiến tranh cách đây nhiều chục năm.
Nhận định đó không hoàn toàn đúng. Có thể ở trong nước, do bị bưng bít và xuyên
tạc, hoặc mải mê theo cuộc sống thực dụng và những bóng ảnh phù hoa, có thể
giới trẻ chỉ có một hình ảnh lờ mờ về thời chinh chiến đã qua. Nhưng ở hải
ngoại thì khác. Ở đây có cộng đồng và các bậc phụ huynh chăm lo truyền thụ và
giáo dục con em cho nên lớp trẻ lớn lên biết ít nhiều về cuộc chiến đấu dũng
cảm của quân dân Miền Nam cùng những đóng góp đáng hãnh diện của cha ông họ. Ở
đây, cần phải ghi nhận công lao của báo chí và văn nghệ trong việc kiến tạo
tinh thần của lớp trẻ. Chương trình Lá Thư Từ Chiến Trường của Asia trước đây
là một thí dụ. Hay như vừa qua, khi vị tướng anh hùng Lê Minh Đảo nằm xuống,
báo chí ở đây và cả những trang mạng đã viết những bài ca ngợi, vẽ lại con đường
gian khổ nhưng kiêu hùng vị tướng này đã đi. Gần đây, Nam Lộc và Trúc Hồ cũng
chung sức thực hiện một DVD về Những Người Lính Bị Bỏ Rơi để nhắc nhở
thế hệ trẻ đừng quên quá khứ oai hùng của cha ông. Chính nhờ tất cả những
nguồn ảnh hưởng tốt đẹp vừa nêu trên, những người trẻ như anh Phùng Trọng Kiệt
mới hiểu rõ hơn cha anh của mình. Anh Kiệt viết như sau trên DCV Online ngày
nào:
"Ba
ơi, hàng năm vào ngày này (ngày 30 Tháng Tư), con thường nghĩ đến sự hy sinh
cao cả của Ba, của các Cậu Chú Bác trong gia đình và của toàn thể các Cô Chú
Bác trong quân lực VNCH. Các vị đã hy sinh cả tuổi thanh xuân để bảo vệ tự do
cho miền Nam. Sau cuộc chiến, CS đã áp dụng 1 sự trả thù tàn độc trên thân xác
và tinh thần của quý vị trong những nhà tù; và nhiều vị đã phải bỏ mình vì
không chịu nổi... Một vài dịp khi Ba hàn huyên với bạn bè anh em, con cũng được
nghe 1 vài câu chuyện về những năm tháng dài đăng đẳng khổ lao, những lần vượt
ngục kiểu Steve Mc Queen trong phim "The great escape" và những lần
bị hụt và bị bắt lại. Vì Ba thường kể với giọng điệu hài hước chế diễu những
tên cai tù nên con không cảm nhận được những đau đớn thể xác và tinh thần mà họ
đã dành cho Ba sau những lần đó. Sau này khi đọc được những chứng từ của những
tù nhân, con mới cảm nhận được sự bất khuất của Ba.
Ngày
30/04, con cũng nghĩ đến sự hy sinh của Má, của những bà Mẹ, những người vợ đã
hy sinh cả cuộc đời để lo cho con, nuôi chồng trong những trại tù khắc nghiệt.
Có lần Má đã dẫn anh chị con đi thăm Ba (con không được đi cùng vì còn nhỏ) trong
1 nhà tù nằm sâu thẳm trong rừng và đã bị lạc trong rừng với 2 trẻ nhỏ. Muỗi
rừng đã đốt anh chị con đến làm độc. Khi đến được trại tù thì người nói Ba
không còn trong trại tù và nói Má cứ yên tâm về lao động xản xuất nuôi con. Má
tưởng Ba đã chết và bắt đầu ngã bệnh, năm đó Má chỉ còn 29 kg.
Con
xin nghiêng mình ghi ơn sự hy sinh cao cả ấy..."
Những
năm nào chiến tranh đã quên. Con mắt đen... Không, hãy nhìn vào đôi mắt của
hạ sĩ Lê Văn Nào. Nhà báo Seth Mydans ngày nọ đã ghi: "Đôi mắt của hạ sĩ
Lê Văn Nào bị đục thủng trên bức chân dung bằng sứ trong nghĩa trang quân đội
của miền Nam bị bỏ hoang. Những con bò lang thang gặm cỏ, nơi mà những mẫu đất
với những tấm bia nghiêng ngả, nhiều tấm bị vỡ vụn và bị phá nát, nhiều tấm bị
bật tung lên nằm bên cạnh những ngôi mộ trống."
Bi
thảm như thế đó. Và ghê thay cho sụ thù hận, tàn ác của kẻ thù. Xin đọc tiếp
Stele để có câu trả lời, dù là hư vô, cho quên và nhớ:
"Ở
trên đỉnh đồi nhìn xuống nghĩa trang bị bỏ hoang của miền Nam có một đền thờ cỏ
dại mọc hoang tàn, những cơn mưa hè và rêu phong gần như bào mòn những chữ khắc
oai hùng "Vị quốc vong thân." Những chân hương cắm ngổn ngang trên
mặt đất. Trên một tấm đá khắc kỷ niệm một người nào đó dùng mực xanh ghi lên vài
chữ "thành kính."
"Trong
những trưa hè oi ả, một thanh niên tên là Nguyễn Minh Quang thích ngồi nghỉ
dưới bóng mát của ngôi đền. Anh là người lao động cho những xưởng làm gạch nhỏ,
họ đào những tảng đất vàng chung quanh các ngôi mộ để nung gạch. Anh Quang chỉ
mới 24. Anh nói chẳng bao giờ anh để ý đến chuyện lịch sử của ngôi đền mà anh
đang trú nắng hoặc những ngôi mộ chung quanh. Nhưng anh bảo thỉnh thoảng cũng
có người đến quỳ trước các tấm bia mộ tỏ lòng thành kính.
"Một
vài người, có lẽ là những người Việt ở bên kia đại dương trở về thăm viếng, đôi
khi trả tiền cho những người thợ làm gạch để gìn giữ những ngôi mộ của một
người anh hay một người con. Thực ra, người thanh niên nói, cha anh là một
thương binh từng là hạ sĩ trong Lực Lượng Đặc Biệt của miền Nam, mỗi năm cũng
ghé vào đền vài lần để cầu nguyện.
"Bố
tôi thích lên đây thắp hương. Tôi chẳng biết để làm gì," người thanh niên
nói. "Tôi thấy bố tôi đến thắp hương. Ông nói với tôi rằng ông đã từng
chiến đấu cùng với người Mỹ. Tôi chẳng bao giờ hỏi bố tôi tại
sao."
Thế
đấy, chiến tranh qua đã 45 năm còn để lại dấu ấn trong tim người. Lịch sử không
bao giờ quên. Và chúng ta cũng không quên sự hào hùng và nỗi bi hận hàng triệu
người đã trải qua. Không. Không thể nào quên được.
Viết 2015
Nhuận sắc lại 2020
NXT
