Ngô Thế Vinh
Gửi 20 triệu cư dân ĐBSCL
sống trong cảnh hạn mặn
và thiếu nguồn nước ngọt
Gửi Nhóm Bạn Cửu Long
Hình 1_ TỪ NGUỒN NƯỚC BIỂN. Poseidon Water / Carlsbad Desalination Plant,
nhà máy khử mặn từ nguồn nước biển qua kỹ thuật thẩm thấu đảo nghịch /
reverse osmosis
mỗi ngày sản xuất / cung cấp 50 triệu gallons nước/ ngày (190,000 mét khối),
là nguồn nước
uống tinh khiết cho 400,000 cư dân Quận San Diego. Nhóm Bạn Cửu Long đi
thăm khu nhà máy
khử mặn Carlsbad lớn nhất nước Mỹ; từ
phải: Ngô Thế Vinh, Jessica H. Jones Director of Communications,
Phạm Phan Long. [photo by Ngô Minh Triết] (1)
Hình 2_ TỪ NGUỒN NƯỚC THẢI. Thăm 2 khu Nhà máy: (1) Xử lý Nước Thải / Waste
Water
Treatment Plant thanh lọc từ nguồn nước thải và mỗi ngày sản xuất / cung
cấp 100 triệu gallons /
ngày (378,000 mét khối) nước sạch cho cư dân Quận Cam; (2) Hệ thống Bổ sung
Tầng Nước ngầm /
Ground Water Replenishement System (GWRS). Ms. Becky Mudd (giữa) đặc trách
giao tế cộng đồng,
KS Phạm Phan Long (phải), Ngô Thế Vinh (trái). [photo by Nguyễn Đăng Anh
Thi] (4)
NGÀY NƯỚC THẾ GIỚI 2020
Cách đây 27 năm, kể từ 1993, Liên Hiệp Quốc
đã chọn ngày 22 tháng 3 mỗi năm là Ngày
Nước Thế Giới / World Water Day, do sáng kiến từ Hội nghị Môi Sinh và
Phát Triển/ United Nations Conference on Environment and Development/ UNCED tại
Rio de Janeiro, Brazil [1992].
Và mỗi năm Liên Hiệp Quốc đều chọn ra một
“chủ đề” cho Ngày Nước Thế Giới để tập trung vận động qua những cuộc hội thảo,
qua các phương tiện truyền thông và giáo dục xoay quanh chủ đề này.
Có thể nói, nước là biểu hiện của sự sống, vì
thế mỗi khi tìm ra tín hiệu có nước trên một vì tinh tú xa xôi thì các nhà khoa
học thiên văn đã lạc quan cho rằng có thể có sự sống và sinh vật ở trên đó.
Trái đất này sẽ là một hành tinh chết nếu không có nước. Trong lịch sử nhân
loại, đã có những nền văn minh cổ đại bị
tiêu vong không chỉ vì dịch bệnh mà do thiếu nước.
Nhưng trước mắt, thiếu nước đang là một vấn
nạn ngày càng trầm trọng của thế giới chúng ta đang sống hiện nay. Ngày Nước Thế Giới, như cơ hội để mọi người
quan tâm tới tầm quan trọng của nguồn nước ngọt / freshwater và cùng nhau vận
động hỗ trợ cho những phương cách quản lý bền vững các nguồn nước ấy.
Khan hiếm nguồn nước có thể ảnh hưởng
trên an toàn lương thực thế giới, gây bất ổn về chính trị và là nguyên nhân đưa
tới những cuộc tỵ nạn môi sinh ồ ạt. Với các đặc tính của Biến đổi Khí hậu –
climate change, bao gồm những tình huống cực đoan về nguồn nước trong tương
lai: hoặc là hạn hán khốc liệt hay là thiên tai bão lụt xảy ra nhiều hơn và tàn
phá hơn.
Từ 2019, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc
Antonio Guterres đã chủ toạ một Hội nghị Thượng đỉnh về Khí hậu – a Climate
Summit để khẩn trương có những hành động thực thi Thoả ước Paris – Paris
Agreement. Năm 2020 để chuẩn bị cho Ngày Nước Thế Giới – World Water Day, mỗi
quốc gia đều nêu rõ chương trình hành động nhằm đối phó với vấn đề nước với chủ
đề nước và trong tình trạng biến đổi khí hậu.
Và như truyền thống hàng năm, Ngày Nước
Thế Giới 2020 sẽ diễn ra vào ngày 22 tháng
03 với chủ đề về Nước và Biến Đổi Khí Hậu; cuộc vận động sẽ được điều hợp bởi
toán chuyên gia của LHQ. (2)
Với biến đổi khí hậu, ĐBSCL được đánh giá
là một trong những vùng châu thổ dễ bị tổn thương nhất, với nghịch lý: dư thừa
nước mặn, nước bẩn nhưng rất thiếu nước sạch và nguồn nước ngọt phù sa.
NHÀ MÁY KHỬ MẶN CARLSBAD
Được khánh thành ngày 14 tháng 12 năm
2015 tại thị trấn Carlsbad, California nằm cận phía bắc nhà máy điện Encina
Power Station. Địa chỉ 4600 Carlsbad Bld.
Carlsbad, CA 92008. Dự
án 784 triệu USD được thực hiện với tiền cổ phiếu – bond. Và sau đó bán lại cho
tư nhân với giá 1 tỷ USD. Nhà máy mỗi ngày sản xuất 50 triệu gallons nước ngọt
[tương đương với 190,000 mét khối nước], từ nguồn nước biển, đủ cung cấp nước
cho 400,000 cư dân Quận hạt San Diego; với giá thành ½ xu [half a penny] cho
một gallon. The San Diego County Water Authority – SDCWA đã gọi nơi đây là “nhà
máy khử mặn nước biển lớn nhất nước, với kỹ thuật tiên tiến nhất, và sử dụng
năng lượng hiệu quả nhất – energy efficient.”
Dự án xây nhà máy khử mặn tại quận hạt
San Diego bắt đầu từ 1993 sau 5 năm tiểu bang California bị khô hạn – drought.
Kỹ thuật màng – membrane technology cho nhà máy đã được General Atomics La
Jolla tiên phong áp dụng trước đó.
Hình 3_ Nhà máy Khử mặn Carlsbad trên một diện tích 4 mẫu Anh –
four-acre site, địa chỉ 4600 Carlsbad Blvd. Carlsbad, CA 92008.
Được khánh thành ngày 14 tháng 12 năm 2015, kế cận nhà máy điện
không còn hoạt động Encina Power Station, sát bên vịnh Agua Hedionda Lagoon
Thái Bình Dương. Vận hành nhà máy không cần nhiều công nhân do kỹ thuật tự
động hoá – automation. (1,2)
Với viễn kiến, đây sẽ là nơi sản xuất nguồn nước ngọt bổ
sung cho nguồn nước nhập từ sông Colorado, từ vùng châu thổ Sacramento bắc
California, cùng với nguồn nước mưa và từ tầng nước ngầm / groundwater…
Ban đầu các nhà hoạt động hoạt động môi
sinh – environmentalists đã mạnh mẽ chống đối dự án này, nêu ra những lý do:
tiêu phí năng lượng – energy consumption, nước thải quá mặn – brine discharge,
và cả lấy nguồn nước biển có thể làm chết cá. Đã có năm vụ kiện lớn chống dự án
xây dựng nhà máy khử mặn nhưng đều không thành công.
Nhà máy được khởi công xây dựng từ tháng
12 năm 2012 – tức là 19 năm sau từ ngày hình thành dự án (1993- 2012), dự trù
hoàn tất sau 4 năm 2016, nhưng đã được hoàn tất sớm hơn một năm do tình trạng
hạn hán liên tục của California. Cho dù đã xây cất xong, nhà máy được chạy thử
nghiệm 6 tháng trước khi bắt đầu cung cấp nguồn nước cho San Diego.
Nhà máy được tập đoàn Poseidon Water điều
hành, và xây dựng công trình bao gồm một số công ty kỹ thuật chính như: GHD
Group, IDE Americas Inc. – chi nhánh của một công ty Do Thái: Israel-based IDE
Technology.
Nước ngọt từ nhà máy được chuyển xuống
San Diego bằng một đường ống dài 16 km đường kính 1.4 m, để đưa nước về SDCWA
tại San Marcos là trung tâm phân phối nước cho toàn vùng San Diego.
NHÀ MÁY CARLSBAD HOẠT
ĐỘNG RA SAO?
Nhà máy lọc
nước biển Carlsbad được cho xây ngay bên cạnh nhà máy nhiệt điện không còn
hoạt động và nhờ đó được sử dụng đầm nước/ lagoon và máy bơm nước biển và hệ thống thải nước ra biển chung
với nhà máy điện mà
không cần xây thêm.
Lấy 380,000 mét khối nước biển/ ngày từ
nguồn nước làm mát máy điện / cooling water từ nhà máy nhiệt điện Encina Power
Plant ngay kế cận, bước đầu được lọc qua các tầng đá vụn – gravel, cát và than
đá cứng nhằm làm loại bỏ các hạt tạp chất và những hạt lơ lửng.
Sau đó được khử mặn qua hệ thống lọc theo
kỹ thuật “thẩm thấu đảo nghịch / hay thẩm nghịch – reverse osmosis”. Nửa nguồn nước mặn này: 190,000 mét khối được
chuyển thành nguồn nước uống tinh khiết, nửa còn lại được với độ mặn cao mà từ
chuyên môn gọi là concentrated brine; do có độ mặn cao hơn 20% so với nước
biển, nên lượng nước mặn đậm đặc này cần được pha loãng trước khi được đổ ra
biển. Do nhà máy điện Encina Power Station đã ngưng hoạt động từ 2017, Poseidon Water đã thay thế đảm trách giai
đoạn pha loãng này.
Hình 4_ Jessica H. Jones giải thích: nước biển được bơm vào nhà máy;
trước hết phải qua giai đoạn gạn lọc các tạp chất
và những hạt lơ lửng –
suspended particles qua các tầng đá vụn, cát và
tầng than đá cứng anthracite –
hard coal, trước khi bước sang giai đoạn 2 thanh
lọc khử mặn. (1,2)
“thẩm thấu đảo nghịch – reverse osmosis qua các
tấm màng lọc”.
Các lỗ của màng lọc có kích thước cực nhỏ chỉ
bằng 1 phần triệu đường kính
của sợi tóc. (1,2)
Tuy đi vào hoạt động đã 5 năm nhưng
ban kỹ thuật vẫn luôn luôn quan tâm theo dõi ảnh hưởng của nhà máy trên môi
trường. Ví dụ, một cuộc khảo sát tháng Giêng, 2019 ghi nhận nước thải từ nhà
máy đã tăng độ mặn nước biển vùng cận duyên – offshore nhưng không quá 10%
không gây ảnh hưởng đáng kể tới các giống loài thuỷ sinh trong vùng.
Hình 6_ Jessica đang giới thiệu mẫu màng lọc – reverse osmosis membranes
dùng trong giai đoạn khử mặn từ nước biển. Khi được hỏi về độ bền của màng lọc là bao lâu?
Câu trả lời của Jessica là “10 năm”, tuổi thọ ấy
đối với chúng tôi là điều khá ngạc nhiên. Từ phải:
Jessica, Ngô Thế Vinh, KS Ngô Minh Triết, và
khách tham quan. [photo by Phạm Phan Long]
KHÔNG HOÀN TOÀN THUẬN
BUỒM XUÔI GIÓ
Để cân bằng tác động trên môi trường – to
offset environmental impact, 27 mẫu đất (hectare) sình lầy – wetlands, được quy
hoạch trong vịnh San Diego, hệ thống pin mặt trời – solar panels sẽ được lắp
ráp trên nóc nhà máy, và lượng khí thải carbon – carbon emission sẽ được mua
lại.
Nhóm Bảo vệ Bờ biển San Diego – San Diego
Coastkeeper (2015) cũng đã kiện nhà máy nước SDCWA do những mối quan tâm về môi
sinh, cho rằng nhà máy đã vi phạm California Environmental Quality Act do sử
dụng nhiều năng lượng và gây hậu quả nhà kính – greenhouse effect từ nhà máy
này. Họ không chống dự án khử mặn Carlsbad nhưng đòi hỏi nhà máy phải có những
nỗ lực giảm thiểu thích đáng các hậu quả tiêu cực trên môi trường – proper
mitigation, và yêu cầu trên đã được SDCWA quan tâm và đáp ứng.
Do tiêu chuẩn về môi trường của
California được coi là khắt khe nhất nước Mỹ, nói chung chi phí của họ còn cao vì ngoài tổn phí nhà máy như bơm
nước từ khoảng cách xa 16 km tới các thành phố tiêu dùng; còn phải kể tới các công trình vét nạo đáy biển, trồng rừng, Net Zero carbon footprint,
nuôi trồng / farming hải sản tại trong đầm – lagoon,
chuyển dịch hải sinh vật / cấy lại sang vùng biển khác gần San Diego, và cả chi phí
cho PR Campaign liên tục để vận động ủng hộ của dân chúng.
PHẨM CHẤT NƯỚC VÀ GIÁ
THÀNH
Nhà máy Khử Mặn Carlsbad đã hoạt động
được 5 năm, tạo được uy tín do chất lượng nguồn nước cung cấp từ nhà máy này. Hiện
nay, nhà máy mỗi ngày sản xuất 50 triệu gallons nước ngọt [190,000 mét khối
nước], từ nước biển, đủ cung cấp nước cho 400,000 cư dân Quận hạt San Diego;
với giá thành ½ xu [half a penny] cố định trong 30 năm cho một gallon. [So với
giá mua nước từ sông Colorado là ¾ xu/ gallon và có thể sẽ còn tăng thêm trong
tương lai].
The San Diego County Water Authhority –
SDCWA đã gọi nơi đây là “nhà máy khử mặn nước biển lớn nhất nước, với kỹ thuật
tiên tiến nhất, và sử dụng năng lượng hiệu quả nhất – energy efficient.”
Được biết chuyến đi thăm của chúng
tôi là mấy tours cuối cùng trong năm nay. Sau đó nhà máy khử mặn Carlsbad không
còn chương trình tham quan nào khác, do Poseidon Water sẽ sớm khởi động một kế
hoạch xây dựng giai đoạn 2 mở rộng và
tăng công suất nhà máy.
Hình 7_ Với nguồn nước mặn gần như vô tận từ Thái Bình Dương,
qua các công đoạn khử cặn rồi khử mặn, cuối cùng là nguồn nước uống tinh
khiết.
Poseidon Water sản xuất 50 triệu gallon – 190,000 mét khối nước ngọt / ngày, giá thành
1/2 xu / gallon và các thành phố mua nước qua SDCWA và trả tiền theo công tơ.
[photo by Phạm Phan Long]
ĐBSCL MỘT CÁI TẾT NGÃ MẶN VÀ BƯỚC CÔNG NGHIỆP HOÁ
Những ngày
trước Tết, Anh Dohamide/ Đỗ Hải
Minh gốc người Chăm, sinh trưởng ở Châu Đốc báo tin: Bến Tre đang ngập mặn
nặng. Tuy sống ở hải ngoại, ở tuổi 86 không còn khoẻ nữa mà anh vẫn luôn luôn
nặng lòng với quê nhà.
TS Phạm Đỗ Chí gửi cho tôi mấy dòng Tản
mạn cuối năm của Lưu Trọng Văn:
Hôm nay 29 tết rồi. Sóc Trăng
nước ngọt không về, nước mặn tràn bờ, nước giếng khoan sâu lòng đất không đủ
cho người dùng, đâu đến lượt cây...
Dự án 14 nhà nhiệt máy
điện ở ĐBSCL, tuy chỉ mới 3 nhà máy
hoạt động, mà đã gây tình trạng ô nhiễm đất đai với tràn ngập than sỉ, ô nhiễm
không khí với khói và bụi mịn… Ưu tư với thảm trạng môi trường ấy, KS Phạm Phan
Long, Hội Sinh Thái Việt / VEF cho rằng: với nguồn Năng Lượng tái Tạo – NLTT từ mặt trời, từ gió sẽ quá rẻ bắt buộc các nhà máy nhiệt điện rồi sẽ phải đóng cửa và qua điển hình Nhà máy Khử Mặn Carlsbad được xây dựng trên nền của nhà
máy điện than Encina Power Station, thì sau này các khu nhà máy nhiệt điện nơi
ĐBSCL sẽ là những địa điểm rất thuận lợi để xây dựng nhà máy lọc nước biển, nước thải.
Bước vào Thế kỷ 21, nhân loại không thiếu giải pháp kỹ thuật bền vững và khả thi kinh tế cho NLTT và nguồn nước, chỉ
thiếu chính sách, quy hoạch và lãnh đạo có bản lãnh có tầm nhìn chiến lược.
Hình 8_ Trước nạn ngập mặn nặng toàn tỉnh Bến Tre, sáng 10.01.2020
một buổi hội thảo giới thiệu túi trữ nước ngọt (có sức chứa từ 1 tới 100
mét khối)
theo Chương trình Khoa Học & Công Nghệ Cấp Nhà Nước [sic] do công ty
nhựa Tân
Đại Hưng sản xuất [trên, SGGP Online 11.01.2020]. Người dân Bến Tre có dịp
tìm hiểu thêm
“giải pháp hữu hiệu” để ứng phó với tình trạng hạn mặn địa phương
[dưới: báo điện tử Bộ TN & MT 12.01.2020].
Một nước Mỹ giàu mạnh như hiện nay có
phần công lao rất lớn từ sáng kiến đầu tư của tư nhân. Họ biết tìm nguồn lợi
nhuận cho cả mục đích công ích. Đứng trong khu nhà máy Khử Mặn Carlsbad lớn
nhất nước Mỹ, được hình thành với 100% vốn từ tư nhân; không thể không chạnh
nghĩ nhìn về Việt Nam, về ĐBSCL, nghĩ đến những đại gia của Việt Nam hiện nay.
Đa số khởi nghiệp bằng đầu tư bất động sản từ đất đai của dân chúng, hoặc họ có
đặc quyền khai thác nguồn tài nguyên nào đó của đất nước và rồi trở thành tỷ
phú USD. Và có bao giờ họ nghĩ được rằng, sẽ trả ơn phần nào cho đất nước và
người dân đã nuôi dưỡng họ bằng đất đai có thấm đẫm mồ hôi và nước mắt để họ có
được ngày hôm nay.
Rồi nhìn về phía Nhà nước, với bao nhiêu
công trình xây cất lãng phí hàng tỷ USD, điển hình như cống đập Cửa Ba Lai và
các hệ thống ngăn mặn cùng khắp ĐBSCL, có thể nói là một thất bại toàn diện.
Sau bài học thất bại của cống đập Ba Lai, và rồi sắp tới đây, là một công trình
khác lớn hơn thế nữa: Cái Lớn Cái Bé.
Nhà nước nên có sáng kiến thực tiễn hơn:
dùng số tiền tỷ USD ấy để xây dựng những
dự án thật sự công ích. Khởi đầu là một tỷ USD cho xây một nhà máy khử mặn /
Desalination Plant, một tỷ đồng khác xây dựng một nhà máy thanh lọc nước thải /
Waste Water Treatment Plant, đó là những gì khẩn cấp nhất mà 20 triệu cư dân ĐBSCL đang thiếu nước ngọt giữa cơn hạn ngập
mặn và nguồn nước ô nhiễm trầm trọng như hiện nay.
Đó mới thực sự là bước công nghiệp hoá
chứ không phải với những túi nhựa chứa nước ngọt đang bán ra cho nông dân mà
vẫn được gán cho danh hiệu Công trình Khoa Học & Công Nghệ Cấp Nhà Nước.
[sic]
Nếu điều ấy là hiện thực, thì Việt Nam sẽ
là quốc gia tiên phong trong vùng Đông Nam Á ứng dụng các bước công nghiệp hiện
đại đối phó với biến đổi khí hậu và các bước khai thác huỷ hoại và từ những con
đập Mekong thượng nguồn.
Nhóm
Bạn Cửu Long gửi bài viết này tới 20 triệu cư dân 13 tỉnh Miền Tây đang sống
những ngày thiếu nước, kể cả nước uống. Và cũng để thấy rằng vẫn có đó những
giải pháp để sống còn nếu có được một cấp lãnh đạo biết lo cho dân và cả có một
tầm nhìn chiến lược.
NGÔ THẾ VINH
Carlsbad Desalination Plant 14.01.2020
California, Little Saigon Mùng Một
Tết
THAM KHẢO:
1/ Claude "Bud" Lewis Carlsbad Desalination Plant, Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Claude_%22Bud%22_Lewis_Carlsbad_Desalination_Plant
2/ Carlsbad Desalination
Project. Enhancing Water Reliability for San Diego County.
https://www.carlsbaddesal.com/uploads/1/0/0/4/100463770/pw_tour_boards_48x96_012916_webv4.pdf
3/ World Water Day 2020:
Water and Climate Change. UN Water 22 March World Water Day https://www.worldwaterweek.org/event/8398-world-water-day-2020-water-and-climate-change
4/ Ngày Nước Thế giới
2017 với chủ đề Nước Thải. Đi Thăm Khu nhà máy xử lý Nước thải và Hệ thống bổ sung tầng nước ngầm tại Quận Cam. Ngô Thế Vinh,
Viet Ecology Foundation 23.03.2017 http://vietecology.org/Article/Article/266
No comments:
Post a Comment