Phovanblog.blogspot.com

Tản mạn bên tách cà phê 

Nguyễn Xuân Thiệp

Những bài thơ gởi đảo xa & trăng màu hồng

Buổi sáng, theo thói quen từ hơn tháng nay, Nguyễn thường thức dậy sớm, bước vào phòng khách bật còm-pu-tờ mở mail ra xem coi những người bạn thân yêu có ai còn nhớ tới mình mà thư từ thăm hỏi không. À đây, có Đinh Cường. Cường với mình biết nhau, rồi quen thân từ hồi mới tập tành vẽ tranh, làm thơ. Cũng đã dăm chục năm nay. Qua Cường, mình biết thêm một số bạn bè cùng làm văn học nghệ thuật. Và cũng nhờ Cường mà mình có thêm information để viết mỗi khi cần đến.

Sáng nay, trong email Cường lại gởi cho những tài liệu về Thanh Tâm Tuyền (TTT) trong đó chứa những điều mình chưa từng biết, những điều lần đầu tiên được công bố. Về một mối tình và những bài thơ cho đảo xa. 

                                                        TTT. Tranh DC
  
   A, cái này quả là lạ đối với Nguyễn. Có lẽ chỉ với Nguyễn thôi. Bởi vì xưa nay mình vẫn nghĩ TTT là người nghiêm túc trong chuyện tình cảm. Anh rất mực thận trọng khi giao tiếp với người. Bạn bè cũng không ai nói lời nào về cuộc tình kia. Trước cũng như sau 1975. Với Nguyễn, từ quen biết TTT sau khi đi tù về, gặp nhau ở nhà bạn hay đi chơi, uống cà phê Cây Ngọc Lan… chỉ nghe anh nói chuyện thường tình mưa nắng hay thỉnh thoảng nhắc tới bạn bè, bàn chuyện văn nghệ. Chưa bao giờ anh nói về những người đàn bà trong đời. Có lẽ vì không đủ thân tình chăng? Dưới cái nhìn của Nguyễn, từ vẻ bên ngoài cho tới lời ăn tiếng nói, ở TTT hiện rõ nét khắc khổ, đứng đắn và hiểu biết. Nói như thế không hàm ý rằng TTT không có tình yêu. Có chứ, đẹp và tỏa sáng nồng nàn trong thơ. Anh đã từng viết “Bài Ngợi Ca Tình Yêu”.

Em là lá biếc là mây cao là tiếng hát

sớm mai khua thức nhiều nhớ thương

em là cánh hoa là sương khói

đêm màu hồng

   Tuyệt vời, phải không? Như trong cổ tích, huyền thoại của thời đại mới. Ngoài ra còn “Liên, những bài thơ tình thời chia cách” với một tình yêu đẹp và bi thảm của thời oan nghiệt trong lịch sử. Chúng ta hãy nghe:

…

anh cố gắng viết những lời thơ thật tự nhiên

như câu chuyện buổi còn gặp gỡ

như khoảng trời đơn sơ sau cửa sổ

anh gọi thầm một mình

trong giấc mơ phủ làn tóc biếc

anh biết anh gọi thầm một mình

LIÊN

   Tình yêu ấy là ly tan là cái chết. Ở một thành phố định mệnh thời tuổi trẻ.

Anh xin em ngọn tóc cỏ cái hôn tím

mắt chợt xẩm chiều

bởi trôi qua những miền tâm sự viếng thăm

có thể em chết trước khi anh kịp về

mùa lạnh gian phòng cũ

không ai khép cửa sổ

cúi xuống viền mi những bóng tối bên ngoài

có thể rồi anh sẽ yêu người đàn bà thứ hai
anh không chối
nhưng mãi mãi em còn là đất dĩ vãng
mà rễ tình cảm đòi bén gần

và những viên gạch những lối xưa

còn chiêm bao gót em mềm âu yếm

   Ngoài ra còn Mai Hoa, người yêu và là người vợ trọn đời. Vậy mà… Thật ra điều này không lạ ở những nhà thơ khác. Nhưng với TTT… và người nữ liên hệ là điều dễ gây chấn động. Hai cá tính sắc cạnh, hai văn tài độc đáo (người nữ kia cũng là nhà văn nổi tiếng). Bao nhiêu năm, có lẽ từ 1972, thời của “Ngôi Nhà Đỏ Trăng Hồng” trên báo Văn ở Sài Gòn. Bao nhiêu năm mọi chuyện như nằm trong quên lãng. Giờ đây, sau khi TTT nằm xuống sáu năm, tất cả được công bố. Mà do người tình trăng hồng hạ kia. Cũng là hợp với mong ước của nhiều người thôi, để văn học có thêm niềm hứng khởi, để những trang thơ trang văn rất quý của TTT khỏi như sao rơi vào bất tận.

                                             Duong cuu (Aries). Tranh TTNH

   Thôi , chúng ta hãy đi vào nội dung của Những bài thơ gởi đảo xa và trăng màu hồng. Đảo xa (TTT gọi là Mon Ile), anh xem người yêu là một hải đảo mà anh là chàng Robinson Crusoé lạc trên đó. Đảo xa (Hải đảo), đây ta cùng đọc:

Hải đảo xa vời em

Trên miền non cao rừng rú

Gió gào giận khốn tù
Trong cõi mộng hung tàn
Một mùa đông dài bão táp
Đêm qua ác điểu đậu cành khuya
Thả rớt trái tim ác độc
Trong một tiếng tang thương

Đêm qua gió cắp mộng lên non trốn chạy

Rồi gió hú van
Trong hành lang tối ám giờ lâm tử

Hải đảo xa vời em

Trời chuyển màu chớp xé

Cánh chim bay cánh chim bay
Vào mùa hư không trôi nổi
Khi bóng đảo chìm
                                    Tâm

   Lưu ý: những bài thơ (và thư) gởi cho trăng hồng kia đều ký là Tâm (tên thật của TTT) và có bút tích của tác giả. Xin đọc thêm phiên đoạn 2 và 3 của bài “Ngôi Nhà Đỏ Trăng Hồng”:

2

Ngôi nhà đỏ trên đồi trăng hồng lạ.

Chiều úa tàn, trời tím buổi tinh sương,
Nắng hớn hở - nắng trong veo như mắt -
Mỉm cười xa, phố thấp, vẫy chàng.

Mái nghiêng cúi, ngói nâu đời cũ xỉn.

Trổ bông xưa, phơi đoá mộng dị kỳ.
Mộng vời vợi, chuỗi mưa điên xối xả.
Xuôi theo mưa giọt lệ chia lìa.

Tường ấp ủ hơi dồn nghìn giấc chết.

Nắng như trăng nhóm lửa bơ vợ
Gương mặt héo chập chờn sau giậu đổ
Khuất dung nhan trong dáng ơ hờ.

Thềm quạnh quẽ gọi chân ai hồi tưởng

Gót cô đơn nghe rảo tận hiên ngoài.
Quãng trống trải, lịm say trăng thố lộ
Những âm vang cùng thẳm cuối trời.

Đèn vẫn thắp. Cửa sổ kia vẫn mở.

Lóe sáng mù như một đốm sao.
Đêm dần lụn. Bướm đen vờn nghiêng ngả.
Đâu người ngồi nhập kiếp chiêm bao?

Trăng lợt lạt. Nhà im. Đồi rét mướt.

Tiếng sáo khuya rong ruổi u hoài.
Đường trơn dốc đẩy chân trì níu.
Nhà lênh đênh theo trận lũ rã rời.

3

Ngôi nhà ở trên đồi trăng hồng lả.

Trời vàm sông, bến quạnh gió mù tăm.

(Nước thao thức lòng sâu cuồn cuộn hút)
Nàng trở về lạc nẻo đêm rằm…

   Sau đây là một bức thư tiêu biểu của TTT gởi người yêu là Đảo Xa hay Trăng Màu Hồng: 

30.09.1972

Mon ile,

Đảo của tôi,

   Đã hết tháng chín. Thêm bài "Ngôi nhà đỏ" nữa. Thế có lãng mạn quá không? Bài thơ thứ ba, thứ tư nếu kể cả bài đảo. Hình như còn nữa. Giống như họa sĩ đứng trước ngôi nhà vẽ vài chục bức, với màu sắc ánh sáng bố cục thay đổi. Giống như nhạc sĩ có một cái "thème" và nhiều "variations". Chưa bao giờ anh nghe mình du dương lạ thế. Anh nghe vang hoài "ngôi nhà đỏ trăng hồng..." và anh chỉ việc thêm vào chữ chót rồi theo rõi cả ngày, cả tuần những lúc quạnh hiu. Đã có trăng hồng hạ, trăng hồng lạ, trăng hồng lả... Còn những trăng hồng gì nữa anh sẽ thấy. Có thể anh viết hết cả xấp giấy này cho những bài trăng hồng chưa chừng. Ráng mà đọc nghe. 

   Tới đây, ta có chung một nhận định: Đây là mối tình thơ. Đảo xa, trăng hồng là những hình ảnh có thực nhưng lại thuộc về thế giới của thi ca. Và chuyện tình của TTT với vầng trăng màu hồng kia cũng là tình sử đấy, nhưng nó quá ảo -không như Romeo & Juliet hay Yuri & Lara. Chắc sẽ còn có người viết về nó với những tài liệu thực hơn, có hơi thở của đời sống, để nó được chép lại trong pho Tình Sử của nhân gian. Ta mong vậy. Dù sao, như đã nói, những tài hiệu được Trăng Hồng công bố cũng cần để hiểu thêm một nhà thơ và nhà văn của thời đại và là tài liệu quý cho mai sau.

NXT