TẢN MẠN BÊN TÁCH CÀ PHÊ…VÀ DEGAS Ở NEW ORLEANS

Nguyễn Xuân Thiệp

Chân dung tự họa. Edgar Degas

Degas’ House in New Orleans

Cắm hoa. Tranh của Degas ở New Orleans

    Về lại Louisiana kỳ này, đi bộ suốt dọc con đường Canal (mà Nguyễn ví von ẩu tả với đại lộ Hàm Nghi của Sài Gòn), ngồi uống cà phê lúc nửa đêm ở Café du Monde, dạo chơi hóng mát dọc theo lối trăng moonwalk và nghe tiếng còi tàu hụ trên dòng Mississippi, vậy mà không biết có một biến cố đang xảy ra ở đây: cuộc triển lãm "Degas & New Orleans" lịch sử. Mãi tới khi về lại Dallas, mở còm-pu-tờ chuyện trò cùng chữ nghĩa và hình ảnh, tình cờ gặp bài viết của LM Trần Cao Tường mới biết họa sĩ lừng danh Edgar Degas đã có thời ở New Orleans và đang có cuộc triển lãm của ông ở thành phố "Vành Trăng Khuyết" này. Vậy, một lần nữa xin trở lại với những con đường của New Orleans.

   Vâng. Nếu bạn đi xuống đại lộ Esplanade Avenue, lưng quay về bờ sông và những tòa nhà màu xanh rêu của khu French Market, bên trái bạn sẽ là đường viền của khu Pháp Cổ (French Quarter). Những ngôi nhà lớn dọc theo hai bên đại lộ Esplanade với những hàng cột màu trắng và những hàng rào sắt màu đen được xây từ thế kỷ trước. Ở đây, đại lộ rợp tỏa bóng mát thênh thang trông thật tương phản với những con đường và nhà cửa chen chúc trong khu French Quarter. Và bạn có thể ngồi trên một ghế đá bên đường, duỗi chân và hít thở mùi hương nồng từ sông Mississippi thổi vào. Khi đi trên đại lộ với những hàng cây sồi và cây mộc lan magnolias tỏa bóng trong màu lục biếc đậm đặc, bạn có cảm giác như đang đi trong một cái aquarium khổng lồ. Xuôi mãi theo đại lộ, bạn sẽ gặp những bờ tường và dinh thự cực kỳ sang trọng. Tiếp bước, bạn sẽ tới một khu tồi tàn với những hộp thư và những cái chuông cửa san sát, rác chất đống trước nhà và sân cỏ không cắt xén. Đi xa hơn nữa sẽ tới nơi con đường Bayou Road cắt ngang. Nhìn bên trái, bạn sẽ thấy tấm biển đề ngôi nhà của Degas. Ngôi nhà lớn này thuộc sở hữu dòng họ ngoại của Degas buôn bông vải ở New Orleans. Degas cư ngụ ở đây từ năm 1872 đến 1873, vẽ 22 bức tranh về người và cảnh New Orleans. Chính tại đây, ông đã đến với trường phái ấn tượng trong hội họa.

   Mới đây, tiểu bang Louisiana của Mỹ đã mừng 300 năm di sản văn hóa Pháp tại Mỹ. New Orleans, tên đặt theo thành phố Orléans bên Pháp, vốn nổi tiếng với những nét Pháp như Café du Monde, xe điện, Mardi Gras, và những tiệm ăn sang trọng cỡ Antoine nơi đã từng tiếp nhiều vị tổng thống và Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II.

   LM Tường viết: "Một trong những sinh hoạt nổi của FrancoFête là cuộc triển lãm "Degas và New Orleans" kéo dài bốn tháng, gồm những bức tranh họa sĩ Degas người Pháp đã vẽ trong thời gian qua sống ở New Orleans vào năm 1872-1873. New Orleans là quê mẹ của Degas cũng như dòng họ ngoại Musson và Rillieux. Cô em dâu là Estelle Musson đã có đời chồng trước là Balfour, cháu của tổng thống Jefferson Davis của miền Nam thời nội chiến Bắc Nam; Balfour tử trận, Estelle lấy em của Degas là René làm nghề buôn bán bông vải với bố vợ tại thành phố xuất nhập cảng New Orleans.

   "Họa sĩ Degas được thế giới đề cao vì những bức tranh vẽ theo hướng Ấn Tượng (Impressionist) như Manet, Pissarro, Cézanne, Monet, Renoir, Gauguin ...

    "Nước Mỹ gồm nhiều chủng tộc, đa văn hóa. Mỗi chủng tộc đến đây đều mang theo những nét đẹp riêng để đóng góp làm phong phú thêm. Người Pháp hân hạnh cống hiến được Edgar Degas, thì New Orleans cũng hãnh diện "đón mừng Degas về lại nhà” dịp khai mạc triển lãm tại Bảo Tàng Viện Nghệ Thuật (NOMA) gần căn nhà số 2603 trên đường Esplanade nơi Degas đã ở với gia đình người bác họ mẹ và vẽ những bức tranh để đời mở lối cho đường hướng đặc sắc riêng từ đó. Cuộc triển lãm đã thu hút rất đông người thưởng ngoạn, từ những nhân vật lớn của tiểu bang và thành phố, đến đại sứ Pháp Francois Bujon de l'Estang và bà Nicole Lenoir, tổng lãnh sự Pháp tại New Orleans."

   Trên đây là vài nét về ngôi nhà của Edgar Degas ở New Orleans và thời gian họa sĩ lưu trú ở đây. Nó làm cho thành phố này thêm vẻ độc đáo và hập dẫn, bên cạnh không khí nhạc Jazz, vẻ đẹp những xâu chuỗi Voodoo, các lễ hội tưng bừng và hương Café du Monde và âm vang của dòng Mississippi đầy quyến rũ.

tháng 9. 2009

NXT