Saturday, August 30, 2014

THƠ ĐOÀN MINH ĐẠO



bên trầm tích biển



                                          
                                             
                             Gửi lời chúc lành đến chị Nguyễn Thị Khánh Minh.

Hãy tự nhủ mình
Nhìn xuống bờ vịnh xanh lục bảo
Khi những con tàu già nua phơi xác
Quây heo hút những nghĩa trang biển
Có nơi đâu tháng ngày miền trầm tích
Một rạng đông chìm khuất đáy khu rừng
Rễ quấn quít bỏ neo mặt trời trôi dạt
Hồ nước đồng thau nhỏ giọt thời gian
Làm ta nghẹt thở
Lao cánh chim ưng đồng cỏ săn mồi
Vùng đá tảng khoác áo choàng rêu
Hoang sơ quyến rũ
Bởi bước chân người in bờ cát lở
Phố tro bụi ngợp ngụa cuồng bay
Để tháng Tư giải vây khỏi những hư từ
Những di chỉ hóa thạch hồn phách
Dõi đâu xiêu vạy cõi chiều
Khơi nơi đây âm bản thủy chung
Ôi trái đất tử cung lồng lộng nước nguồn
Là bầu ngọc tươi xanh diễm lệ hệ thái dương
Trăn trở cưu mang sự sống linh thiêng
Dịu dàng như cung lòng mẹ
Vòm hang động chở che
Một đền thờ Mẫu
Đêm ngọn nguồn lấn trăng vờn mạ non nước bạc
Mượt mà mẹ cấy đồng sâu
Đơm đọt nhân sinh
Màu thời không rêm tinh huyết tụ
Dựng chín nguồn bất tử Cửu Long
Ẩn thân vùng ánh đêm kín mù phủ đáy
Đỉnh heo hút treo giọt nước tinh thành
Soi tha tâm thông dục nặng hơn đêm
Ta với thiên nhiên trùng phùng huyết thống
Sao thả lỏng lòng tham đánh độc nước ngầm
Trăng trên thung nghe cùng ta kể lể
Về vùng bên kia bóng tối
Có giấc mơ bao đời hoang tưởng
Khuôn mặt tình nhân thấm loang huyền hoặc
Mảng tranh màu nước u hoài
Người đi tìm mãi bài ngụ ngôn sự sống
Những người đàn ông xôn xao với biển
Riêng em là đại lục tôi
Nơi giữ nhau đầu đời và nơi tôi ngả lưng yên nghỉ
Như hoa hạnh trắng muốt trời thơ
Những vì sao cô đơn rơi trên cỏ
Nước đổ từ Sierra Nevada
Về trên dòng San Joaquin
Loài hồng tước ngửa cổ hót vang
Họa mi đỏ đổ giọng về châu lục em
Phương Đông huyền hoặc
Như bầu ngực đòi được căng đầy
Rừng xô dạt sóng đại dương
Đêm nhân ngư tiếng hát buông neo
Đằm sâu con tàu dưới đáy
Sự sống mắc bùa mê thần chết
Tha thiết ta chối từ bất tử dáng hoa
Phục sinh sau cuộc vượt qua
Vùng châu thổ Sacramento đất hứa
Nơi ta cố quên đi quá khứ
Tồn tại hay thời gian cùng với tiếng thơ
Hơi thở vĩnh hằng
Cầu tàu dư sóng dội lan
Những tín hiệu xa xôi vỗ về bến cảng
Sau chuyến viễn dương khốc liệt
Người tình trở lại tìm tung tích
Khi em giã biệt áo màu hoa tím
Những chấm ký ức hương thảo rosemary
Tái hiện theo từng chuyến tàu băng giá Alaska
Ôi người mãi trở về như vòng quay người thợ gốm
Quá khứ tươm lớp men huyền thọai
Nét lam xanh mướt thiên thu
Nhắc chi cây hạc cầm của nàng đã bỏ quên
Trải tiếng đàn soi bóng mình bên dòng nước
Mãi mãi ngăn cuộc trở về
Đừng nhắc nữa màu quỳnh nở rực lan can mùa hạ
Đừng đợi nhau dưới mái hiên mưa
Đừng cất vang âm điệu xưa bài tình ca cũ
Đừng rở lại bài tình thơ một thủa thảo trang
Đừng hoang mang về tình yêu định mệnh
Đừng quên phong lữ thảo rực đỏ lửa tình
Đừng xóa phấn tử đinh hương hoang dại bên đường
Khi yêu thương chỉ còn là nỗi nhớ.

ĐOÀN-MINH-ĐO
California 3/2013.

(Nguồn: Tác giả gởi)

HOÀNG HẠC LÂU & VŨ HOÀNG CHƯƠNG - CUNG TIẾN



Quỳnh Giao



Hoàng Hạc Lâu. Vũ Hoàng Chương 
  


 Cung Tiến & Quỳnh Giao

    Sinh tiền, Vũ Hoàng Chương là thày dạy Việt văn của Cung Tiến. Ông sinh năm 1916, trước người nhạc sĩ tên tuổi này 22 năm. Nhưng với thói quen khoáng đạt của một nhà thơ, ông không hề câu nệ, vẫn coi Cung Tiến như người bạn vong niên hơn là một đứa học trò.
Có lần ông nói đùa. Rằng Cung Tiến phổ thơ biết bao người mà chưa từng phổ thơ Vũ Hoàng Chương! Cung Tiến không quên điều ấy nhưng biến cố 1975 đã ụp trên cả nước và người nhạc sĩ thì lưu vong ra ngoài, còn nhà thơ kẹt lại ở bên trong với những Mai Thảo, Phạm Đình Chương, Thanh Tâm Tuyền, Phạm Xuân Ninh, Phan Lạc Phúc, v.v....
   Trong nỗi bi phẫn về cảnh bạn bè tán lạc, Vũ Hoàng Chương đã cảm dịch bài thơ Hoàng Hạc Lâu nổi tiếng của Thôi Hiệu, rồi nhờ bạn bè chuyển được ra ngoài, Đến tay Cung Tiến khi ấy còn ở Canberra bên Úc... Thôi Hiệu là nhà thơ khét tiếng thời Thịnh Đường vào đầu thế kỷ thứ tám. Bài thơ của ông khiến một người như Lý Bạch còn nghẹn lời không dám viết về lầu Hoàng Hạc nữa và được Kim Thánh Thán ngợi ca là "bút pháp tuyệt kỳ, tác phẩm đ nhất cổ kim trong thơ Luật".
   Đấy cũng là bài được người mình dịch sang Việt ngữ nhiều nhất. Có người đếm ra hơn bốn trăm bản dịch khác nhau, từ Tản Đà, Ngô Tất Tố đến Trần Trọng Kim, Trần Trọng San, Nguyễn Đức Hiển, v.v... Với Cung Tiến và nhiều bằng hữu thì bài cảm dịch của Vũ Hoàng Chương là một sự tuyệt mỹ vì tâm cảnh mọi người vào lúc đó.
   Từ bên ngoài, nhận được bản dịch, Cung Tiến nhớ thầy, nhớ bạn và nhớ lại cung cảnh xa xưa nên đã xuất thần phổ nhạc rất nhanh và tìm cách gửi về ngay năm sau. Nhưng không kịp nữa. Vũ Hoàng Chương bị cầm tù và bị kiệt sức mới được thả ra và tạ thế sau đó năm ngày nên không bao giờ được nghe ca khúc này. Bây giờ nhớ lại thì xin ghi bài cảm dịch của ông đ chúng ta khỏi quên và cùng thưởng thức:

"Xưa hạc vàng bay vút bóng người
Đây lầu Hoàng Hạc chút thơm rơi
Vàng tung cánh hạc đi đi mãi
Trắng một màu mây vạn vạn đời
Cây bến Hán Dương còn nắng chiếu
Cỏ bờ Anh Vũ chẳng ai chơi
Gần xa chiều xuống nào quê quán
Đừng giục cơn sầu nữa, sóng ơi..."

   Khi còn sống, ông Nguyễn Đức Hiển tại Houston Texas cho rằng bản dịch Vũ Hoàng Chương "còn hay hơn nguyên bản, mà nguyên bản vốn đã hay tót vời". Ông Hiển có thể nói không ngoa vì bản thân đã dịch đi dịch lại mười mấy lần bài thơ của Thôi Hiệu! Ông còn dụng công so sánh hai câu thực của nguyên bản, gồm sáu thanh trắc liên tiếp:
"Hoàng Hạc nhất khứ bất phục phản
Bạch vân thiên tải không du du"
   Với câu "thực" do Vũ Hoàng Chương đ lại mà ông cho là ảo diệu hơn:
"Vàng tung cánh hạc đi đi mãi
Trắng một màu mây vạn vạn đời..."
   Khi đọc lại, làm sao mình không ngậm ngùi với những chữ tuyệt diệu như "vút" bóng người, hay chút "thơm" rơi...? Và câu kết, " Đừng giục cơn sầu nữa, sóng ơi!", nghe thê thiết hơn vần lục bát của Tản Đà:
"Quê hương khuất bóng hoàng hôn,
Trên sông khói sóng cho buồn lòng ai!"
   Cung Tiến đưa Hoàng Hạc Lâu vào nhạc với phần hòa âm soạn cho dương cầm và viết trên cung Ré giáng Trưởng, nhịp 4/4 chậm rãi tha thiết - andantino - và Ỷ nhị. Piano mở đầu bằng hai ô nhịp, hai mesures, viết lối Arpège chùm hai nốt, thánh thót, êm đềm. Rồi lời ca cất lên bồi hồi day dứt như một truyện kể, mà dùng phép tả cảnh đ tả tình:
"Xưa hạc vàng bay vút bóng người...
Ưây lầu Hoàng Hạc chút (ứ ư ) thơm rơi..."
   Đàn piano lại rải, nghe như tiếng chim hót, và cứ thế ca khúc dẫn người nghe vào một bức tranh cổ, với cánh hạc vàng ẩn hiện sau vầng mây bạc có nắng chiếu, có cây bến Hán Dương u buồn và cỏ bờ Anh Vũ vắng vẻ, chẳng còn ai chơi...
   Đoạn nhạc chuyển tiếp nỉ non đan lượn những ngậm ngùi rồi chợt mở ra tâm sự kẻ tư hương, nhớ quê, nhớ bạn...
"Gần xa chiều xuống nào quê quán
Ưừng giục cơn sầu nữa (ư ứ), sóng (à à) ơi..."
   Rồi đàn lại buông arpège hai nốt nhẹ nhàng, lãng đãng chìm khuất, mơ hồ như cánh hạc vàng tan trong khói sóng...
   Toàn bài, Cung Tiến dùng âm giai ngũ cung đầy chất Đông phương với nét nhạc thanh thản, nhuốm vẻ Lão Trang và phảng phất giai điệu Claude Debussy trong bài "Clair de Lune". Cung Tiến rất chuộng Debussy khi nhạc sĩ người Pháp này khám phá nhạc Á Đông vào đầu thế kỷ trước. Debussy cũng dùng hợp âm ngũ cung và cũng lấy "Arpège" rải tay trái và đưa ra một hợp âm lạ tai mà hài hòa êm ái.....
   Bài "Hoàng Hạc Lâu" là viên ngọc quý của thơ Đường. Bản dịch Vũ Hoàng Chương là bài chuyển ngữ mang tâm sự của một thi hào trong hoàn cảnh bi đát của đất nước. Ca khúc Cung Tiến là sự kết hợp lạ kỳ của tình cảm và nhạc thuật đ nối liền ngần ấy nét đẹp của thơ, của nhạc. Điều hơi tiếc là ít người biết hoặc trình bày ca khúc trác tuyệt này để đời sau còn nhớ Vũ Hoàng Chương và dòng nhạc quý phái của miền Nam chúng ta khi mình đã mất hết...
   Lần cuối mà miền Nam tự do có buổi sinh hoạt đ vinh danh Vũ Hoàng Chương là vào Tháng Ba năm 1975, tại phòng trà của Khánh Ly, do Mai Thảo và Thanh Tâm Tuyền tổ chức. Đã 35 năm tròn rồi. Sau đó là cảnh chia ly tan tác. "Vàng tung cánh hạc"... như ánh chớp chợt lóe rồi vụt tắt.
   Dư âm còn lại là tiếng nhạc lãng đãng trong chiều tà. Sau đấy là cõi tối đen của thơ và nhạc...

Quỳnh Giao
(Nguồn: Người Việt Online)

Xin mời nghe lại tiếng hát Quỳnh Giao trong ca khúc Hoàng Hạc Lâu



CHUYỆN TẦM PHÀO



Đinh Cường



                                            Đà Lạt Nostalgia. Đinh Cường

Gởi Thiệp và Tịnh
nhớ một thời,

Còn gì đâu. chỉ vài  ba người bạn
nhắc tới nhắc lui toàn chuyện tầm phào
rằng khi xưa có lần đi uống cà phê
cứ ra cuối ngọn đồi Cù đứng đợi

không mấy chốc chiếc trực thăng sà xuống
bốc lên ngồi cài dây nịt rồi đi
sáng hôm đó trời Pleiku gió dữ
may mà sao xuống được Cù Hanh

cũng có lúc Sài Gòn lên Đà Lạt
C 13O chở luôn chiếc xe hơi
Trịnh Xuân Tịnh lái ra khi đáp xuống
cứ thẳng về phía cà phê Tùng ngồi

có đêm Thiệp lái chiếc jeep vòng tới vòng lui
không lên được một đoạn đồi thông nhỏ
chỉ vì cả bọn cuối tuần đàn đúm
ngồi kiosque Dì Ba uống mấy chai bia …

Virginia, Aug 22, 2014
Đinh Cường