Tuyết

Tản mạn bên tách cà phê

Nguyễn Xuân Thiệp


Những ngày này tuyết phủ trắng khắp miền Đông và Đông Bắc nước Mỹ. Những mái nhà, những con đường và hàng cây chìm trong tuyết. Tuyết cũng rơi ở Garland, Texas. Trong cảnh tuyết phủ mênh mông ấy, người ta mơ tới những ngọn nến trắng được thắp lên và tỏa ấm như trong thơ của Pasternak. Cũng như nó được thắp lên một đêm tuyết rơi trong câu chuyện của nhà văn Nga nổi tiếng Konstantin Paustovsky Nguyễn kể lại sau đây. Xin được xem nó như ngọn nến nhỏ trao đến anh em bạn bè trong những đêm mùa đông giá buốt này.

   Trong Thế Chiến II, một phụ nữ trẻ người Moscow tên là Tatyana Petrovna cùng với con gái Varvara, tản cư về một thành phố nhỏ và ngụ tại nhà một người đàn ông già tên Potapov. Một tháng sau khi Tatyana đến, ông Potavov qua đời.
   Lúc đầu cô không ưa cái thị trấn này, và cảm thấy hối tiếc rằng đã rời bỏ nhà hát ở Moscow để về đây. Nhất là vào những sáng những chiều, lúc thời tiết xấu, lũ quạ kêu quang quác, bay thành từng đám mây đen trên những ngọn cây trụi lá. Nhưng rồi ngày tháng trôi qua, cô dần quen với ngọn đồi bạch dương và dòng sông uốn lượn bên đồi. Cô cũng đã bắt đầu đi trình diễn ở các trạm quân y trong vùng. Cuối cùng thì cô đâm ra thích cái thị trấn nhỏ bé và êm đềm này, nhất là khi tuyết phủ. Và cô bắt đầu quen sống trong ngôi nhà của một người lạ với những đồ vật lạ. Potapov có một người con trai hiện đang phục vụ trên một chiến hạm trong vùng Hắc Hải. Tatyana ngắm nhìn tấm ảnh của anh treo trên tường, cảm thấy đã gặp chàng trai này ở đâu, dường như đã lâu lắm trước cuộc hôn nhân thất bại của cô, nhưng cô không thể nào nhớ ra được.

   Những bức thư tiếp tục gởi về cho Potapov, tất cả đều cùng một người viết. Tatyana xếp những cái thư ấy trên bàn viết của gia chủ. Một đêm, khi trời đổ tuyết, Tatyana không thể nào ngủ được. Tò mò, cô mở một cái thư ra xem. Người con trai của Potapov là Nikolai cho biết rằng anh vừa hồi phục sức khỏe trong bệnh viện sau khi bị thương nhẹ. Anh ta hy vọng rằng khi rời khỏi bệnh viện anh sẽ có thể xin nghỉ phép về thăm cha già. Người con hình dung ra cảnh vật lúc anh trở về: Tuyết rơi trên những con đường đi tới vườn cây chỗ đình phong ngày nào sẽ được dọn sạch, chiếc đàn dương cầm cũ xưa sẽ được lên dây lại, và trên mặt đàn vẫn còn bản nhạc lúc anh rời nhà ra đi -đó là khúc mở đầu (overture) của tác phẩm “The Queen of the Spades” của Tchaikovsky, và những ngọn nến cháy dở vẫn còn trong giá nến. Anh ta còn tỏ ý thắc mắc không biết cái chuông treo trên cửa có còn ngân vang như ngày xưa.
   Tatyana cảm nhận được rằng một ngày nào đó người con sẽ trở về. Thật là khó cho anh ta khi thấy rằng những người ở trong ngôi nhà và mọi vật không còn như  anh mong đợi. Tuy vậy, sáng hôm sau Tatyana cũng ra dọn sạch tuyết trên lối đi tới vườn cây. Cô cũng sửa lại cái chuông treo ở cửa và mướn người đến lên dây đàn. Cô tìm lại những mẩu nến cháy dở và đem cắm vào giá nến. Varvara nhìn mẹ lăng xăng làm việc, lấy làm ngạc nhiên lắm.
   Và rồi Nikholai được xuất viện. Anh đã về đến ga xe lửa, mong gặp lại cha mình. Anh chỉ có thể ở lại nhà 24 tiếng đồng hồ. Và anh buồn biết mấy khi người trưởng ga báo cho anh biết cha anh đã qua đời. Nikholai dạo bước lang thang, nhưng không có ý định về thăm lại ngôi nhà của cha mình. Anh chỉ đến thăm lại vườn cây và cái đình phong ngày xưa nơi lối đi đã được dọn sạch. Đang đứng trầm tư trong tuyết thì một thiếu phụ trẻ bước đến -đó là Tatyana. Cô thân ái mời anh vào nhà.
   Trong nhà, chuông cửa vẫn hoạt động, những ngọn nến và cây đàn dương cầm vẫn ở đó -mọi vật trước mắt đúng như anh tưởng tượng. Nikholai cùng ngồi dùng trà với Tatyana. Cô nói dường như cô đã có gặp anh ở đâu đó một lần. 

   Đêm hôm ấy, Nikholai nằm ở sopha không chợp mắt. Anh cố thức tận hưởng từng phút giây trong ngôi nhà xưa.
   Sáng hôm sau, Tatyana đưa anh ra ga xe lửa. Trước khi anh bước lên tàu, cô bảo anh là hãy viết thư về. Sau cùng, cô nói, cô và anh đã là người một nhà.
   Vài hôm sau, Tatyana nhận được thư của Nikholai. Anh nói anh nhớ ra rồi nơi họ đã gặp nhau. Đó là vào năm 1929, trên vùng Crimea. Hôm ấy, Nikholai đang đi dạo trong công viên. Gần đó, một thiếu nữ đang ngồi trên ghế đá với cuốn sách trên tay. Cô đứng dậy và đi ngang qua mặt anh. Anh dừng lại, nhìn theo cô, nghĩ rằng cô sẽ là người thay đổi cuộc đời anh và mang đến cho anh niềm hạnh phúc tuyệt vời. Anh có cảm tưởng số mệnh đã đưa cô đến với anh, nhưng hồi ấy cô không theo anh. Và số mệnh một lần nữa lại mang cô, ôi Tatyana, về lại với anh. Và nếu quả cô cần có anh thì anh nguyện sẽ hiến dâng cuộc đời anh cho cô.
   Tatyana gấp bức thư lại đặt xuống bàn và cô tự nghĩ: Mình chưa bao giờ sống ở Crimea. Nhưng điều đó có quan trọng gì đâu?
(theo Konstantin Paustovsky)

Tháng 2. 2011
NXT