tùy
bút
Dã Quỳ Trầm Lặng
Ban Mai
tranh Dinh Cuong
Tặng họa sĩ Đinh Cường
Chợ Đà Lạt nhộn nhịp ngày cuối tuần, thành phố của các loài
hoa nên tôi tha hồ lựa chọn. Phân vân một lúc, tôi quyết định đặt bó hồng vàng
đến dự buổi khai mạc phòng tranh. Gian tiền sảnh khách sạn Đà Lạt-Hoàng Gia đã
đông khách. Tôi không biết những người bạn mà tôi sắp gặp là ai, lao xao bóng
người qua màn mưa sau lớp cửa kính, Đà Lạt se lạnh, mưa rắc nhẹ nhưng thấm nắng
vàng. Tôi thật mừng khi nhận ra vợ chồng anh Trương Văn Dân - Elena trong một
góc phòng, tôi đang tìm những họa sĩ tác giả phòng tranh thì anh Nguyên Minh
kéo họa sĩ Đinh Cường đến, tôi xin lỗi vì đã đến trễ.
Giữa buổi anh Lữ Quỳnh từ Cali gọi điện về thăm, hỏi tôi
buổi triễn lãm ra sao, bạn bè đến nhiều không, anh Phạm Văn Đỉnh đang từ
Toulouse qua Mỹ chơi. Tôi nói em thật kỳ cục đứng trước mặt họa sĩ Thân Trọng
Minh, em hỏi ông Lữ Kiều là ai, làm mọi người
bật cười.
Bửu Ý dòng dõi hoàng tộc, dịch giả tiếng Pháp, lần đầu tiên
tôi gặp cách đây 8 năm, ngày cô Lợi còn sống ông tiếp tôi ở căn nhà đường Phạm Ngũ
Lão, phòng khách nhỏ ấm áp chung quanh
đầy tranh. Cô Lợi đoan trang áo dài
thướt tha đi làm về, ông giới thiệu với cô tôi từ Quy Nhơn đến hỏi thăm tư liệu
về người bạn nhạc sĩ thân thiết của mình. Ông khuyên tôi nên đi sâu vào mảng ca
từ nói về tình yêu, đừng nghiên cứu rộng sẽ không sâu. Thời đó, Hoàng Phủ Ngọc
Tường đang bệnh, ông tiếp tôi ở phòng khách trên chiếc xe lăn, thỉnh thoảng có
một thanh niên ra chăm sóc ông. Tuy giọng nói còn khó khăn, ông vẫn vui vẻ tiếp
chuyện tôi cả buổi chiều và khuyên tôi nếu nghiên cứu Trịnh Công Sơn đừng nên
bỏ dòng nhạc phản chiến, tôi cũng đồng ý với ông như vậy. Hoàng Phủ Ngọc Tường
với những bài tùy bút tài hoa, ngôn từ diễm ảo, trước mặt tôi là một Hoàng Phủ
Ngọc Tường đã khác.
Tranh họa sĩ Đinh Cường với mảng màu tối sáng mạnh mẽ, chủ
đạo là sắc xanh lam huyền bí. Các bức tranh triễn lãm lần này gồm chân dung
những người bạn, phong cảnh Đà Lạt, các thiếu nữ thanh thoát vai gầy, áo dài bay
với chiếc cổ vươn cao, làm tôi nhớ đến các bức tranh vẽ thiếu nữ của Ngô trong
“Mùa biển động”; nhà văn Nguyễn Mộng Giác đã cho Diễm phê bình như vầy “Anh cứ
vẽ cái cổ dài ngoằng, cái thân ốm tong teo, đến kỳ!”, Diễm cho rằng Ngô chịu
ảnh hưởng của người họa sĩ gốc Ý Modigliani. Tôi không biết họa sĩ Đinh Cường
có chịu ảnh hưởng ai không, nhưng hình ảnh các thiếu nữ vai gầy, với chiếc cổ
vươn dài làm tôi liên tưởng đến bài hát Như cánh vạc bay của Trịnh Công Sơn.
Đà Lạt tháng 8 thật đẹp, không gian mát lạnh làm con người
tự nhiên thư thái hơn, đường gập ghềnh đèo dốc, đổ xuống một thung lũng rộng
vây quanh hồ Tuyền Lâm, làng biệt thự của Đào Nguyên Dạ Thảo đang xây ôm bên
sườn đồi ven hồ thật tuyệt, Mimosa đang mùa hoa nở vàng mơ cả một dải rừng. Anh
Dân tình tứ ngắt nhành Mimosa tặng Elena, chị reo lên thích thú nhớ nước Ý của
chị cũng Mimosa đầy ngõ như vậy. Dạ Thảo năng động. Vợ chồng anh Nguyên Minh -
chị Lan bình dị chân chất. Họa sĩ Hoàng Trọng Bân giản dị. Điêu khắc gia Phạm
Văn Hạng phong trần kiểu cao bồi miền Tây với áo choàng, mũ phớt. Vợ chồng nhà
văn Lữ Kiều tài tử, chị vợ duyên dáng trẻ trung, mọi người trèo lên dốc cao đến
quán Thỏ rừng nằm cheo leo trên đỉnh đồi hực nắng.
Mùi thịt thỏ nướng thơm lừng bên bếp than hồng, chúng tôi ăn
xuýt xoa vì nóng, vì lạnh. Anh Đinh Cường hiền lành ít nói, Anh Bửu Ý kín đáo nhẹ nhàng.
Tôi không
biết ngày xưa Đà Lạt đã gắn bó với họ thế nào, nhưng qua cách nói, ánh nhìn xa
vắng tôi nghĩ họ đang hồi tưởng về thời thanh niên trong một đất nước đầy chinh chiến cùng những người bạn đã xa.
Chắc hẳn thời trai trẻ nơi này đã lưu giữ trong họ bao kỷ niệm với những nỗi
niềm thầm kín.
Buổi chiều cả đoàn đến thăm gia đình anh chị Lê Kim Ngữ -
Bích Ngọc giáo sư dạy Pháp văn trước năm 1975. Ngôi biệt thự thật đẹp chung
quanh hoa chuông đỏ rực, vườn rộng với nhiều giàn hoa sắc thắm. Chị vợ mến
khách cười luôn miệng khoe bức tranh của họa sĩ Bé Ký tặng treo ngay phòng
khách, chủ nhà vui mừng giới thiệu tủ sách đầy ắp, lấy ra bộ sách cổ nguyên bản
tiếng Pháp từ thế kỷ thứ 19 khoe với Bửu
Ý. Trà thật ngon ấm từng hơi thở, tôi chiêu từng ngụm nhỏ cảm nhận vị ngọt nơi
đầu lưỡi.
Nhưng cuộc đời không phải bao giờ cũng là vị ngọt, vị đắng
tôi trãi đã nhiều. Nghiên cứu Trịnh Công Sơn tôi gặp biết bao vị đắng. Đắng đến
sững sờ, đắng tê đầu lưỡi. Có lẽ ông Trịnh Công Sơn cũng không ngờ cô gái ngồi
sau lưng ông trong đêm văn nghệ năm 98 ông về thăm Trường sẽ là người nghiên
cứu cuộc đời và sáng tác của ông. Cô gái mà ông cứ quay xuống nhờ liên tục, “bé
tìm giúp tụi anh một ít đá đi, không có đá tụi anh không uống rượu được”. Như
để tìm thêm cảm xúc, ông và nhạc sĩ Thanh Tùng cụng ly liên tục. Hội trường lúc
ấy nghẹt kín sinh viên, trên hành lang, trên cửa sổ, ngồi cả dưới đất gần sát
sân khấu. Tôi không thể nào tìm được lối ra, cuối cùng đành leo lên sân khấu ra
phía cánh gà có cửa ra vào dành cho diễn viên, tôi nhờ các sinh viên đang trực
cửa tìm mua đá đem vào cho ông. Ngày ấy, tôi ở trong ban tổ chức nhà trường
tiếp đón đoàn của ông, nhóm “Những người bạn” gồm Trần Long Ẩn, Tôn Thất Lập,
Thanh Tùng, Nguyễn Ngọc Thiện, Nguyễn Văn Hiên... Đó là một đêm đầy cảm động,
sinh viên Quy Nhơn đón ông như đón một người anh trai lâu ngày trở về, các bạn
cứ gọi sư huynh, sư huynh vì ông là khóa sinh đầu tiên của Trường. Khi Trịnh
Công Sơn lên sân khấu tiếng vỗ tay không dứt, ông xúc động khi đứng trên sân
khấu nhớ lại thời đi học những năm 60, kể cho chúng tôi nghe những năm tháng ấy
và ông hát liên tục. Tụi sinh viên ngồi dưới hát theo như một dàn đồng ca đã
được tập dượt trước. Đêm đã khuya chương trình như không muốn dứt.
Những ngày tháng báo chí liên tục đưa tin về tập sách Trịnh
Công Sơn, tôi như người đi trên mây, sống không trọng lượng. Người ta bôi nhọ,
phủ lên tôi những điều tôi không thể tin nổi: "phỉ báng xương máu của bao
thế hệ cha anh đã ngã xuống tô thắm nền hòa bình của đất Việt". Ngày ấy, tôi vô cùng khổ sở, hàng đêm tôi tự
hỏi tại sao lại như vậy, ông Trịnh Công Sơn có linh thiêng hãy phù hộ tôi. Ngày
làm luận văn khi đến nhà ông ở 47C Phạm Ngọc Thạch, chị Vĩnh Thúy em gái đầu
của ông dắt tôi lên gác đến thăm phòng ông, tôi có cảm giác như ông đang đứng
bên cạnh. Khi xuống cầu thang giày của tôi tự nhiên bị đứt, tôi không thể đi về
bằng chân trần, chị Vĩnh Thúy phải cho tôi mượn giày của chị và nói vui, anh
Sơn giữ chân em lại đó. Buối tối, tôi đến gửi lại giày cho chị và thắp hương
viếng ông. Chụp với ông một tấm hình bên bức tượng. Có lẽ ông đã linh thiêng
thật, nên đem những người bạn của ông về giúp tôi. Nghĩ lại, tôi thấy cuộc đời
thật buồn, tại sao có những người ưa nhân danh những điều đại tự sự rồi tự cho
mình cái quyền rao giảng, chụp mũ người khác. Nhà văn Nguyễn Mộng Giác cũng đã
từng căn dặn tôi cẩn thận khi tham gia văn đàn. “Văn trường là chiến trường”
người ta giết nhau chỉ vì chút hư danh.
Cuối chiều tôi tạm biệt những người bạn về lại Sài Gòn,
những người bạn mà tôi biết rất khó gặp lại trong cuộc đời này, thời gian là
những khoảnh khắc, và hãy sống hết mình cho những khoảnh khắc ấy
Phi trường Liên Khương im vắng, tôi có ý tìm người đàn ông
trên máy bay để cảm ơn, nhưng không thấy anh đâu. Anh có một khu rừng 5 hecta
trồng hoa Lys ở Đà Lạt, hàng tuần đều từ Sài Gòn lên đây thăm nom, sáng đi
chiều về nên quen thân các cô bán vé, nhìn anh có vẻ thân thiện nên tôi tin
tưởng, người đàn ông đã lấy vé giùm tôi trở về Sài Gòn cùng chuyến. Giấc chiều
vùng đồi núi hoang vắng thật buồn, có cái gì đó thật lạnh xuyên qua tâm hồn.
Đêm dần buông, hành khách cuối cùng vào sân bay, tôi nghe
tiếng gọi của anh, bên khung cửa anh lao vào rên rỉ, tôi gọi cô đến cháy máy
luôn sao không nhấc điện thoại, đợi cô ngoài hành lang cả tiếng rồi tưởng cô
không đi. Anh lắc đầu và tự nhiên bực bõ, cô làm tôi mất một buổi chiều. Thật
tức cười, tôi đi thật sớm mà, ai biểu anh chờ tôi ngoài cửa làm gì. Anh nói
chưa bao giờ anh chờ đợi ai lâu, nóng lòng và gọi điện thoại liên tục như vậy,
cô coi nè 20 cuộc gọi, sao cô không bắt máy. Trời ạ, máy tôi hết pin rồi làm
sao nghe được. Chỉ mới gặp tôi 1 tiếng
trên máy bay lúc sáng sao anh bức rức quá vậy… Chuyến về người đàn ông ngồi
hàng ghế sau, anh cứ nhìn tôi vẻ trách móc. Sài Gòn về đêm mưa nặng hạt, tôi
chạy ra ngoài phi trường đón taxi anh hỏi tôi ở đâu có thể đi cùng xe không,
anh có xe. Anh tần ngần muốn nói điều gì đó nhưng cứ đứng im. Tôi vội vã làm
như đang bận rộn lắm, cảm ơn người đàn ông và bước vội ra ngoài làm anh ngơ
ngác.
Ngơ ngác như buổi chiều tôi nhận quà của họa sĩ Đinh Cường,
người đưa thư trao tôi một bưu phẩm lớn. Bưu phẩm được gói cẩn thận hai lớp, tôi
không nghĩ anh lại chu đáo gửi cho tôi bức tranh lồng sẵn trong khung gỗ có cả
móc treo như vậy. Bức tranh đề tặng vẽ cảnh Đà Lạt trong trí nhớ năm 95 tại
Virginia. Khung cảnh buồn, hồ Xuân Hương sắc xanh thăm thẳm làm chủ đạo khuôn
hình. Xa xa nhà Thủy Tạ, khách sạn Palace, nhà thờ con Gà, tháp Trường Yersin
màu trắng tương phản trên nền rêu phong cảnh rừng thông, đồi núi ẩn hiện. Phía
trên cao ngọn LangBian màu lam sẫm bừng nhẹ một nét viền trắng, cả bức tranh
toát lên không khí trầm mặc, lạnh, u hoài.
Tôi không biết giá trị của bức tranh anh như thế nào vì tôi
là người ngoại đạo. Bức tranh anh tặng tôi trân trọng để nơi làm việc, mỗi lần
mệt mõi tôi có thể thư giãn chìm trong cõi tĩnh lặng của rừng thông, của không
khí mát lạnh huyền bí từ hồ Xuân Hương, để mỗi lần nhìn lên ngọn LangBian lại
thấy bừng lên một chút tươi sáng.
Có phải những người bạn tốt là những người đem cho ta sự yên
bình và tin tưởng.
23/9/2011
BAN MAI
---------------
Ghi chú của tác giả:
(*) Đà lạt trong trí
nhớ, tranh Đinh Cường, Virginia 95.
(*) Họa sĩ Thân Trọng
Minh còn có bút hiệu Lữ Kiều khi viết văn, làm thơ.
(*) Chữ bạn in nghiêng
để nói đến những người bạn là bậc đàn anh, không phải bạn ngang hàng.
(*) Dã quỳ là loài hoa
có sắc vàng rực rỡ, đến mùa hoa nở, dã quỳ
tràn ngập trên các sườn đồi, loài hoa đặc trưng của cao nguyên Đà Lạt –
Lâm Đồng. Phi trường Liên Khương mới xây được thiết kế theo hình ảnh hoa dã
quỳ.
No comments:
Post a Comment