Phan
Tấn Hải
Sunflowers for Ukraine.
Photo by Diane Green Lent
Sức
mạnh nào đã thúc đẩy toàn dân Ukraine cùng ra trận chống quân Nga? Hẳn phải là
hồn nước, một cái gì không thấy được, nhưng nối kết được toàn dân cùng nhau một
lòng ra trận. Có thể định nghĩa rằng hồn nước là cái gì làm cho dân tộc Ukraine
khác biệt với Nga, để toàn dân Ukraine thấy rằng hễ trận này mà thua, là những bản
sắc truyền thống sẽ bị xóa sổ. Cũng y hệt như trong những ngày cuối năm 1788,
trước khi đưa binh lực Tây Sơn ra Bắc để đánh đuổi quân xâm lược nhà Thanh, Nguyễn
Huệ lên ngôi Hoàng đế và viết hịch triệu mời toàn dân, toàn quân cùng ra trận để
gìn giữ những gì rất là Việt Nam: “Đánh cho để dài tóc. Đánh cho để đen răng.
Đánh cho nó chích luân bất phản. Đánh cho nó phiến giáp bất hoàn. Đánh cho sử
tri Nam quốc anh hùng chi hữu chủ…” Phải có một cái gì rất là trân quý Việt
Nam, mới đưa toàn dân ra trận được. Tương tự, Ukraine cũng như thế, cũng có một
hồn nước Ukraine để kết chặt toàn dân thành một tuyến phòng thủ, nơi những người
bình thường sẵn sàng bước ra giữa mưa đạn.
Đứng
về chính trị, chúng ta thấy Ukraine cũng gần gần như Nga. Kiểu như chính trị Việt
Nam cũng gần gần như Trung Quốc, Cuba, Bắc Hàn. Tuy nhiên, nhìn sâu hơn về văn
hóa, về ngôn ngữ, về nghệ thuật... Ukraine rất khác biệt với Nga. Kiểu như Việt
Nam rất khác biệt với các nước khác về văn hóa, ngôn ngữ, nghệ thuật... Chính
những cái lãng đãng, rất mơ hồ, rất khó thấy đó... mới dựng lập thành một hồn
nước, hồn dân tộc. Hồn nước Việt Nam là mối tình Mẹ Tiên và Vua Rồng, là Vua
Hùng, là ca dao, là Trần Nhân Tông, là Nguyễn Du, là Bùi Giáng, là dân ca quan họ
phía Bắc, là vọng cổ cải lương phía Nam...
Tương
tự, hồn nước Ukraine là những gì rất độc đáo không tìm được nơi khác, như đàn
dây bandura là riêng của Ukraine. Hay như ngôn ngữ Ukraine đã bị cấm dạy ở trường
từ thời Đế quốc Nga rồi cả thời Liên Xô, chỉ chính thức được dạy ở Ukraine từ
năm 1991 sau khi Liên Xô tan rã. Về đại học, Ukraine đi trước Nga tới 2 thế kỷ.
Đại học đầu tiên ở Ukraine là Ostrog Academy, cũng là đại học đầu tiên ở Đông
Âu, do Hoàng tử Konstantin-Vasily của Ostrog thành lập năm 1576 (trong khi đó,
Đại học đầu tiên ở Nga là Saint Petersburg Academy of Sciences do Đại đế Peter
thành lập năm 1724).
Tương
tự Thiên chúa giáo đã vào Ukraine từ nhiều thế kỷ trước khi vào Nga. Thánh
Saint Clement I, cũng là Giáo hoàng các năm 88-97, là người bị lưu đày tới
Crimea (vùng đất Ukraine bị quân Nga chiếm năm 2014) trong thế kỷ thứ nhất. Người
ta tin rằng Thánh Clement I đã tử vì đạo ở Chersonese Taurica ở Crimea. Thánh
tích nổi tiếng của ông đã được đưa đến Rome vào năm 867–8 bởi Saint Cyril và
Saint Methodius và được gửi vào Vương cung thánh đường Saint Clement. Trong khi
đó, Thiên chúa giáo vào Nga từ thế kỷ thứ 10 sau khi Đại đế Nga Vladimir rửa tội
từ năm 988.
Văn
hóa có truyền thống xưa cổ như thế, do vậy đã hình thành một bản sắc rất
Ukraine ăn sâu vào máu huyết của người dân Ukraine. Tất cả những độc đáo về văn
hóa đó đã nối kết người Ukraine, đã phân biệt xa lìa văn hóa Nga, và trở thành
một trường thành để chống lại cuộc chiến xâm lược của Putin. Sức chiến đấu của
Ukraine đối với cuộc xâm lược của Nga trong năm 2022 đã truyền cảm hứng cho nhiều
ngành nghệ thuật Ukraine. Khi chiến tranh bùng nổ, Tổng Thống Volodymyr
Zelensky ký lệnh tổng động viên và cấm xuất ngoại tất cả nam giới từ 18 tới 60
tuổi. Và cuộc kháng chiến đã mở ra trên tất cả các lĩnh vực văn hóa, như thơ,
truyện, âm nhạc, hội họa... nêu bật những cách mà người Ukraine học và khám phá
ý thức về độc lập quốc gia, và những bản sắc văn hóa độc đáo.
Như
trường hợp nữ họa sĩ Marta Koshulinska. Sinh tại Lviv, miền Tây Ukraine, nữ họa
sĩ này trước giờ chuyên về trình bày sách thiếu nhi, trong đó có nhiều truyện cổ
tích bằng tranh cho thiếu nhi. Chị không biết phải làm gì cho cuộc chiến vì tâm
hồn chị tràn ngập những nét vẽ cho thiếu nhi. Do vậy, tranh mới của Marta
Koshulinska sau khi cuộc chiến bùng nổ là những hình ảnh về trẻ em. Trong một
tranh, Koshulinska cho thấy một bà mẹ dẫn đứa con trai di tản trên xe lửa, cùng
với con mèo nằm trong lồng, và hai mẹ con đưa tay chào từ biệt người cha, người
sẽ ở lại trong tuyến phòng thủ Ukraine. Trong một tranh khác, Koshulinska vẽ một
bé gái nét mặt rất buồn, đang ngồi bên các va-li chờ ở trạm xe lửa, vai mang ba
lô trong khi một búp bê để rơi trên đất. Nét vẽ của Koshulinska là những dòng nước
mắt lặng lẽ của dân tộc Ukraine.
Đề tài tranh vẽ
của nữ họa sĩ Marta Koshulinska là trẻ em
và phụ nữ trong cuộc chiến,
là nước mắt tan tác.
Trường
hợp của họa sĩ LBWS lại khác hẳn, vì mang hình thức tranh cổ động vẽ trên tường,
đầy tính chiến đấu. Đề tài được họa sĩ
LBWS ưa chuộng là hình ảnh con mèo chiến đấu: Những con mèo yêu nước xuất hiện trên
các bức tường ở nhiều khu vực khác nhau của thành phố Odesa. Họa sĩ LBWS khi vẽ
mèo lên vách các tòa nhà ở Odesa đã vẽ thêm những dòng chữ khẩu hiệu, như “Cùng
nhau chúng ta sẽ chiến thắng,” hay “Vinh quang cho các anh hùng” và vân vân. Tổng
cộng, họa sĩ LBWS đã vẽ khoảng 60 con mèo trên khắp các tường phố Odesa. Mục
tiêu chính của loạt tranh tường về mèo là nâng cao tinh thần của toàn dân. LBWS
chọn vẽ mèo vì mèo là biểu tượng linh vật không chính thức của thành phố Odesa.
Đề tài tranh vẽ
lên tường thành phố Odesa
của họa sĩ LBWS là mèo tác
chiến đứng bên các khẩu hiệu.
Trường
hợp họa sĩ Kinder Album chọn đề tài nhiều đau đớn hơn: thân phận đàn bà Ukraine
trong cuộc chiến chống Nga. Kinder Album không phải tên thật, và chị cũng không
xuất hiện trước đám đông. Tiểu sử đơn giản của chị cho biết Kinder Album là họa
sĩ đến từ Lviv. Cô sinh năm 1982. Hoạt động trong các thể loại hội họa, đồ họa,
nhiếp ảnh, sắp đặt, nghệ thuật đường phố và nghệ thuật video. Một số tác phẩm của
chị đã được trưng bày tại London, Praha, Paris, Lublin, Copenhagen, v.v. Hiện tại,
họa sĩ sống và làm việc tại Lviv, miền Tây Ukraine. Một bức điển hình là vẽ màu
nước, cho thấy nhiều phụ nữ Ukraine không vũ khí, đang trần truồng, cùng đưa
tay trần đẩy lùi một xe thiết giáp của quân lực Nga, bất kể mũi súng liên thanh
trên mui xe thiết giáp đang chĩa về hướng các chị. Đã có ai trên đời này hình dung
ra cuộc chiến như thế chưa?
Đề tài tranh vẽ
của họa sĩ Kinder Album là phụ nữ Ukraine
trong cuộc chiến chống
Nga, chỉ có tay không ra trận.
Cuộc
chiến chống quân xâm lược Nga của Ukraine đã làm xúc động lương tâm thế giới. Một
khuôn mặt lớn trong hội họa tranh tường là họa sĩ Banksy, một họa sĩ kỳ bí người
Anh. Banksy đã bí mật từ Anh tới vẽ trên các bức tường đổ nát của Ukraine để bày
tỏ ủng hộ cuộc chiến chống Nga. Tranh của Banksy trước giờ nổi tiếng thế giới từ
nhiều năm qua, và thường có giá bạc triệu đôla. Do vậy, chuyện bọn gian đục tường
để trộm tranh của Banksy là thường. Đó là lý do, chính quyền khu vực thủ đô Kiev
đã dựng kính che bốn tác phẩm của nghệ sĩ đường phố người Anh Banksy bằng kính
bảo vệ và thiết lập các đơn vị lính canh để ngăn chặn nạn đục tường để trộm
tranh Banksy, sau khi xảy ra vụ bọn gian tìm cách đánh cắp một tác phẩm Banksy
hồi tháng 12/2022.
Oleh
Torkunov, Chỉ huy phó quân sự khu vực Kiev, nói với phóng viên AFP: “Chúng tôi
tin rằng đây là một di sản văn hóa và lịch sử mới được phát hiện. Tất cả các họa
phẩm của Banksy sẽ vẫn còn trên vách như ở dạng ban đầu." Thực vậy, tất cả
các tác phẩm nghệ thuật của Banksy sẽ vẫn ở vị trí hiện tại của chúng và chính
quyền địa phương đang lên kế hoạch tái thiết các tòa nhà xung quanh chúng. Lo
ngại cho sự an toàn của các bức tranh tường, chính phủ cũng đang thực hiện các
biện pháp điện tử an toàn. Valentyn Hrytsenko, đại diện của công ty bảo mật giải
thích: “Ở những nơi dễ tiếp cận hơn nhiều, có một cảm biến (sensor) bổ sung dưới
kính sẽ phản ứng nếu ai đó cố gắng đập, phá vỡ nó. Và ở phía đối diện, có một cảm
biến khác chụp ảnh. Khi các nhân viên liên hệ nhận được báo động, họ lập tức nhận
ra rằng có người ở gần bức tranh [của Banksy].”
Bức tranh tường
của Banksy tại thủ đô Ukraine,
hình ảnh em bé Ukraine
quật ngã Putin. Bức tường có gắn các sensor cảnh báo
được dựng trong các vách
kính kiên cố chung quanh để ngừa trộm cắp, ngừa phá hoại.
Hiển
nhiên, tranh tường là một thể loại nghệ thuật được người dân Ukraine ưa chuộng.
Như trường hợp họa sĩ Gamlet Zinkivsky – người đàn ông Ukraine 35 tuổi này vẫn ở
lại quê hương Kharkiv, thành phố lớn thứ hai của Ukraine, để vẽ tranh lên những
bức tường thành phố trong khi cuộc chiến xâm lược của Nga đang tàn phá và gây thương
vong khắp nơi ở Ukraine. Hình ảnh chàng họa sĩ này là mặc áo giáp màu đen, có
huy hiệu của quân đội Ukraine, mang đồ nghề họa sĩ ra đứng vẽ nơi các bức tường
Kharkiv. Anh trước đó đã là họa sĩ nổi tiếng, từng triển lãm các tranh nghệ thuật
từ Lima đến London, bây giờ Gamlet đã gác lại thành công vang dội khắp thế giới
của mình và hiện sử dụng tài năng của mình để hỗ trợ cuộc chiến tự vệ của dân tộc
Ukraine.
Gamlet
nói với phóng viên AFP: "Nếu tôi đã ra đi, hẳn là tôi có thể phát triển sự
nghiệp của mình ở đâu đó ở nước ngoài. Nhưng đó sẽ chỉ là sự thoải mái. Ở
Ukraine, tôi có cảm giác rằng mình đang xây dựng đất nước. Cả thành phố là nhà
của tôi, cả thành phố là phòng triển lãm của tôi.” Thành phố Kharkiv ở miền đông
Ukraine, nên hứng chịu nhiều áp lực chiến trường. Khi cuộc chiến mới bùng nổ, Gamlet
đã có một đêm nằm tránh bom trong ga tàu điện ngầm Kharkiv và 10 ngày tại nhà của
cha mẹ mình trước khi cùng người thân chuyển đến Ivano-Frankivsk ở miền tây
Ukraine, nơi tương đối bình yên. Gamlet đã dành hai tháng ở miền Tây Ukraine để
gây quỹ cho viện trợ nhân đạo và quân đội Ukraine, kể rằng anh ấy đã bán được một
bức tranh để lấy hai ống kính nhìn đêm.
Sau
đó là một cú điện thoại từ chỉ huy của Tiểu đoàn Khartia, đơn vị mà bây giờ họa
sĩ Gamlet tự hào đeo huy hiệu trên áo của anh. Người tiểu đoàn trường nói qua điện
thoại: “Anh ở lại Ivano-Frankivsk quá lâu. Chúng tôi cần anh ở đây (ở Kharkiv)
- anh phải vẽ.” Thế là họa sĩ Gamlet rời
miền Tây, để trở lại miền Đông Ukraine, và vẽ tranh tường cho thành phố Kharkiv.
Gamlet
cũng coi công việc của mình là tăng khả năng tiếp cận nghệ thuật, điều mà anh ấy
ưu tiên hơn cả là kiếm tiền từ việc bán tranh. Gamlet tin rằng làm việc trên đường
phố, nơi anh có thể vẽ bất cứ lúc nào và ở đâu anh muốn, quan trọng đối với
tinh thần của công chúng hơn là được xuất hiện trong các phòng triển lãm. Anh nói:
"Tôi thấy mọi người mỉm cười và hạnh phúc khi nhìn thấy nơi vách tường một
tòa nhà bị phá hủy mà họ yêu thích có một bức tranh mời gọi kiên tâm trong cuộc
chiến chống Nga. Nghệ thuật đường phố, đó là câu chuyện dành cho những người
chưa bao giờ đến xem một cuộc triển lãm hoặc những người không đến thăm các viện
bảo tàng, nhưng họ bây giờ biết các tác phẩm của tôi trên đường phố."
Họa sĩ Gamlet nổi
tiếng quốc tế, bây giờ mặc áo giáp đen,
mang huy hiệu Tiểu đoàn
Khartia trước ngực, vẽ tranh tường cho thành phố Kharkiv.
Đối
với Mykola Synelnykov --- một nhà báo và là phóng viên nhiếp ảnh chuyên về thể
thao – vũ khí của anh bây giờ là ống kính camera. Synelnykov không săn ảnh chiến
trường, bởi vì tất cả những gì liên hệ tới các đơn vị tác chiến đều bị cấm quay
phim, cấm chụp ảnh, cấm viết lên mạng… vì sợ gián điệp Nga sẽ dò ra các vị trí đóng
quân để dội bom. Synelnykov tới những nơi đổ nát vì bom, chụp các hình ảnh thể
thao trong đổ vỡ. Một sân bóng rổ bị bom tàn phá, một phòng đấu kiếm bị bom nổ sập
mái và tung hết 3 bức tường. Hay như hình ảnh các em học sinh học nơi lớp học dã
chiến. Hay như đôi tình nhân, nàng mặc trang phục màu cờ Ukraine, đang tập bóng
rổ với phía sau là những chiếc xe hơi thường dân trúng bom dựng thành bờ tường
mới.
Bức ảnh của phóng
viên Synelnykov: đôi tình nhân,
nàng mặc trang phục màu
cờ Ukraine, đang tập bóng rổ với phía sau
là những chiếc xe hơi thường
dân trúng bom dựng thành bờ tường mới.
Trường
hợp họa sĩ và là điêu khắc gia Mykhailo Reva cũng độc đáo. Ông chọn một nét vẽ
y hệt như trẻ em, để cho thấy chiến tranh hiện ra dưới mắt trẻ thơ thế nào.
Reva sinh ngày 13/3/1960, là điêu khắc gia, là họa sĩ trong ngành vẽ kiến trúc
và thiêt kế nhựa, cũng là sáng lập viên hội bất vụ lợi RevaFoundation, và là đồng
sáng lập quỹ từ thiện “The Future” (“Tương lai”). Reva với nét vẽ trẻ thơ đã vẽ
hình một cậu bé cầm thanh kiếm nhựa nhảy múa trên chiếc xe tăng đã bứt xích và
gãy nòng súng. Cậu bé mặc trang phục màu cờ Ukraine, có nụ cười như dường không
sợ nguy hiểm nào. Và các tranh tương tự như thế.
Tranh của Reva: Cậu
bé cầm thanh kiếm nhựa nhảy múa trên chiếc xe tăng đã bứt
xích và gãy nòng súng.
Trường
hợp nghệ sĩ người Pháp Fanny Levelval cũng có độc đáo riêng. Nghệ sĩ Pháp này chuyên
về cắt dán, lắp ráp, tạo ảnh nghệ thuật về cuộc chiến ở Ukraine. Cô dựa trên
các tác phẩm nghệ thuật của các nghệ sĩ tiền nhân như Edouard Manet, Salvador
Dali, Jan van Eyck, Vincent Van Gogh, Eugène Delacroix, Edward Hopper, Edvard
Munch, Bartolome Murillo và nhiều người khác. Cô kết hợp một cách thành thạo những
tác phẩm cổ điển này với những bức ảnh thực về các địa điểm chiến đấu, về những
người lính Ukraine và về hậu quả của cuộc xâm lược của Nga. Có một tác phẩm được
Fanny Levelval đặt tên là “Vladimir Putin: Tsar of the New Russia” (Putin: Sa hoàng
của nước Nga mới) trong đó Putin có chút ria mép kiểu Hitler, và ảnh chân dung
này nhìn kỹ thì vừa y hệt Putin, vừa y hệt Hitler. Một bức ảnh khác:
Các tác phẩm cắt
dán của Fanny Levelval.
Chính
phủ Ukraine biết sức mạnh của nghệ thuật. Vào ngày 7 tháng 3/2023, Ukraine công
bố những người thắng giải thưởng Women in Arts 2023 (Phụ nữ trong Nghệ thuật
2023). Chủ đề năm nay là “The Resistance” (Cuộc kháng chiến). Do vậy, cuộc thi
giải năm nay có tên là “Women in Arts: The Resistance” (Phụ nữ trong Nghệ thuật:
Cuộc kháng chiến). Giải thưởng nghệ thuật này khởi đầu từ năm 2019, trên nguyên
tắc là thường niên, nên đã trao giải cho các năm 2020, 2021 và hủy bỏ giải năm
2022 vì quân Nga tràn vào tấn công Ukraine từ ngày 24/2/2022. Năm nay, 2023 sẽ
là trao giải lần thứ tư. Khẩu hiệu của buổi lễ năm nay là “Ngọn lửa không đốt
cháy nổi những kẻ đã được trui rèn.”
Hồi
năm 2022, buổi lễ đã bị hủy bỏ do quân lực Nga trà vào xâm lược toàn diện Ukraine,
do vậy Giải Women in Arts 2023 đã mang một ý nghĩa mới, thể hiện qua việc mở rộng
tên của nó bằng chữ “The Resistance” và dưới hình thức của chính giải thưởng, dự
kiến sẽ có các yếu tố tượng trưng cho cuộc kháng chiến chống lại quân xâm lược.
Những người được đề cử cho giải thưởng năm nay sẽ trong tám lĩnh vực: phụ nữ
trong nghệ thuật thị giác, phụ nữ trong âm nhạc, phụ nữ trong sân khấu, phụ nữ
trong điện ảnh, phụ nữ trong quản lý văn hóa, phụ nữ trong báo chí văn hóa, phê
bình và nghiên cứu… Các ứng cử viên cho giải thưởng Women in Arts được đánh giá
bởi các chuyên gia trong lĩnh vực liên quan. Thành tích nghề nghiệp, danh tiếng,
sự đổi mới và sự công nhận của quốc gia hoặc quốc tế là những yêu cầu chính đối
với các thí sinh. Một hội đồng chuyên gia và ban giám khảo, bao gồm các chuyên
gia trong lĩnh vực đánh giá của họ, đại diện của khu vực công và các tổ chức độc
lập, được mời tham gia chấm điểm. Năm nay, sẽ có một tiêu chí lựa chọn bổ sung
là “đóng góp vào chiến thắng”, có tính đến các hoạt động trong quân đội, tình
nguyện, văn hóa hoặc bất kỳ lĩnh vực nào khác trực tiếp đưa chiến thắng của
Ukraine đến gần hơn.
Và,
bên cạnh các họa sĩ, các nhiếp ảnh gia… cũng có nhà thơ. Một bài thơ của chị Mariana
Dziatko đã nói lên cảm xúc những ngày tháng 3/2022, tức là một tuần lễ sau ngày
24/2/2022 khi Putin đưa quân tràn vào tấn công Ukraine. Nhà thơ nữ Dziatko đã nói
giùm cho cả nước Ukraine về các cảm xúc ban đầu, khi nhìn thấy tàu chiến Nga vào
đổ bộ lên các hải cảng Ukraine trong cuộc chiến liên kết cả hải, lục, không quân.
Bài thơ của Mariana Dziatko như sau.
THÁNG
3/2022
tàu
chiến Nga,
Mẹ
kiếp!
Ta
sẽ không cho mi chiếm Ukraine.
Mi
đã mang tới rất nhiều đau đớn và hủy diệt.
Ta
vẫn nhớ tháng Hai. Giờ buổi sáng.
tàu
chiến Nga,
Mẹ
kiếp!
Không
có ai đợi mi ở đây.
Đất
nước này sẽ không đi chệch hướng -
Đất
nước này sẽ đưa cả địa cầu ra san bằng mi.
tàu
chiến Nga,
Mẹ
kiếp!
Chúng
ta không còn là những người anh em.
Ta
không sợ mi nữa.
Ta
đang ở nhà, ta đến từ đây.
tàu
chiến Nga,
Mẹ
kiếp!
Mi
sẽ không bao giờ bình yên nơi đây.
Mi
đang thối rữa từ bên trong, mi không thể nhìn thấy nó
Mi
phải làm gì với những người khác chớ
tàu
chiến Nga,
Mẹ
kiếp!
Ukraine
của ta hạnh phúc khi không có mi
Bay
trên bầu trời như một con chim tự do.
Muốn
chộp ta ư? Mi thua rồi đó.
Thâm
cảm được số phần của Ukraine rõ ràng cũng là dân tộc Estonia, một nước rất nhỏ,
chỉ có 1.33 triệu dân nằm giáp biên nước Nga. May mắn, Estonia đã gia nhập khối
NATO từ năm 2004. Nhưng giới nghệ sĩ Estonia hiểu rất rõ bàn tay máu của nước Đại
Nga. Năm 1940, Estonia bị Stalin sáp nhập vào Liên bang Xô viết, những cuộc đàn
áp, bắt lính, lưu đày, xử tử kéo dài trọn năm 1941 và nhiều năm sau. Chỉ tới năm
1991, Estonia mới độc lập, và phải tới năm 1994 đơn vị chiến binh Nga cuối cùng
ở Estonia mới rời nước này. Cuộc chiến của người Ukraine đã làm xúc động hầu hết
giới nghệ sĩ toàn cầu. Đặc biệt là với các quốc gia cựu Liên xô. Đó là trường hợp
của chị Mari Kalkun – một nhạc sĩ dân ca, ca sĩ và nhà soạn nhạc người Estonia.
Một ca khúc mới của Mari Kalkun, nhan đề “Somewhere There’s War” (Có chiến
tranh nơi nào đó) cho thấy những cảm xúc rất đau đớn cho phận người.
Nhạc
sĩ Kalkun giải thích trên báo Estonian World về những cảm xúc của chị rằng: “Tôi
cảm thấy rằng vào lúc này, chúng ta đang cùng nhau thương tiếc và đau buồn cho
những người đang đau khổ; chúng tôi đồng cảm với họ, chúng tôi quan tâm và
chúng tôi khóc như nhau. Âm nhạc và nghệ thuật giúp chúng ta vượt qua quá trình
khó khăn này – nó mang đến sự chiêm nghiệm và cho phép chúng ta để những cảm
xúc này tuôn trào ra bên ngoài. Nghệ thuật là một nơi hiển lộ cho cảm xúc, sự
phản ánh và diễn đạt thành lời những trải nghiệm của chúng ta trong thời kỳ chiến
tranh và khủng bố chưa từng có. Như trong văn hóa truyền thống, khi ai đó qua đời,
những người phụ nữ than khóc sẽ hát cho người đã khuất và giúp cộng đồng khóc
thương. Hy vọng rằng, bất chấp tất cả sự kinh hoàng, cuối cùng thì chúng ta sẽ
thoát khỏi trải nghiệm tập thể này với tư cách là một xã hội tốt đẹp hơn, đoàn
kết hơn. Tất nhiên, âm nhạc và nghệ thuật cũng mang lại hy vọng, nâng cao tinh
thần nhân loại và thể hiện các buổi biểu diễn và đấu giá từ thiện. Là một nghệ
sĩ, tôi muốn đóng góp bằng sức mạnh của phương tiện mà tôi biết rõ nhất - bài
hát. Nói một cách đơn giản, chúng ta phải tiếp tục hát! Chúng ta phải giữ cho tâm
trí mình không sợ hãi và đón nhận những gì thế giới điên rồ này đang mang lại
cho chúng ta trong khi vượt qua những cách mà nó đang thử thách chúng ta. Tôi
tin rằng lời nói, âm nhạc và tình yêu mạnh hơn bất kỳ chiếc xe tăng nào. Hơn nữa,
nghệ thuật vượt qua lời nói và chúng tôi hiện đang xử lý các quá trình vượt ra
ngoài lời nói. Gần đây có người đã nói về bài hát mới của tôi, “Somewhere
There’s War”, rằng, ‘Cảm ơn chị đã hát lên những gì là gánh nặng trong lòng
chúng tôi.’”
Nhạc sĩ Mari
Kalkun, từ Estonia,
hát ca khúc mới của chị
về cuộc chiến Ukraine.
Lời
ca khúc lược dịch như sau: “Nơi đâu đó có chiến tranh nhưng xa tôi, ai đó tan
xác trên chiến trường, một em bé khóc nhưng không phải con tôi. Ai đó chết
nhưng đó không phải là tôi. Nhân loại, nhân loại. Bạn còn cảm xúc không, bạn còn
cảm xúc không? Nơi đâu đó có chiến tranh. Nó ngay ở nhà tôi. Anh tôi tan xác trên
chiến trường và em bé khóc. Bé là con tôi. Ai đó chết, oh, hãy nhìn, chính đó
là tôi. Tôi có thể còn cảm thấy, tôi có thể còn cảm thấy? Nhân loại. Liệu tôi
có còn cảm xúc được không, tôi còn cảm thấy mình là con người không, là một người.
Có nghĩa là phải chiến đấu để đóng cửa trái tim của bạn, để không sợ hãi một
con người, một con người, một con người. Khi tôi còn thơ trẻ, tôi đã nhìn lên bầu
trời, tôi từng cảm thấy trái tim mình tự do, tâm hồn mình tự do, tâm hồn mình tự
do. Tâm của bạn là tự do. Tâm của bạn tự do, tự do, tự do, tự do, tự do.”
Bây
giờ xin mời bạn nghe ca khúc “Somewhere There's War” của Mari Kalkun, qua video
dài 3:39 phút.
Có
ai đó tan xác nơi chiến trường, có một em bé khóc nhưng không phải con tôi… Hãy
nghĩ rằng Châu Á của chúng ta rồi sẽ khó bình yên. Hãy ra sức làm việc cho một
thế giới hòa bình, nơi sẽ không quốc gia nào xâm lấn quốc gia nào.
PTH
