ĐỒNG TÍNH, THI CA VÀ DÂN CHỦ

Phan Tấn Hải

Tuổi trẻ Hồng Kông

      Dàn hàng ngang nơi tuyến đầu biểu tình tại Hồng Kông là giới trẻ hoạt động cho dân chủ. Họ là những người cảm tử, vì tương lai của họ và thế hệ sau của họ nằm trên những bước tiến hay lùi của họ bây giờ. Trong hàng ngũ đó, những người đồng tính luyến ái luôn luôn bước ra hàng đầu kình chống với cảnh sát; những người như họ không có đường lùi, vì trong khi xã hội Hồng Kông kỳ thị họ chỉ một phần, xã hội và chế độ Hồng Kông kỳ thị họ gấp nhiều lần hơn.

      Ra trước Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc ở Genève (Thụy Sĩ) tuần qua, vào ngày 8/7/2019, một khuôn mặt đại diện cho những người biểu tình là Denise Ho, một ca sĩ nổi tiếng và cũng là một lãnh đạo đi đầu trong những cuộc biểu tình của phong trào dân chủ Hồng Kông năm 2014. Trước đó hai năm, vào ngày 10 tháng 11/ 2012, Denise Ho công khai tuyên bố là người đồng tính trong cuộc diễn hành Hong Kong Pride Parade thường niên lần thứ tư.

      Vì hoạt động công khai cho quyền của những người đồng tính và vì là một trong những người hoạt động tich cực cho dân chủ, Denise Ho đã mất nhiều quyền lợi. Tháng 5/2016, Denise Ho hội kiến với Đức Đạt Lai Lạt Ma, tức khắc các báo Hoa Lục tấn công. Cô nói rằng ước mơ xin  quyền tự trị không bao giờ nên xem là tội phạm. Ngày 5 tháng 6/2016, công ty mỹ phẩm Pháp quốc Lancôme hủy bỏ cuộc hòa nhạc quảng bá thương hiệu do Denise Ho dự kiến thực hiện vào ngày 19 tháng 6/2019.

Tháng 11/2016, Denise Ho được BBC chọn là một người trong nhóm “BBC 100 Women 2016” -- danh sách 100 phụ nữ ảnh hưởng nhất toàn cầu trong năm 2016.

Denise Ho

      Trong khi đó, nhiều thiệt hại vẫn liên tục tới cho Denise Ho, và cô chấp nhận bình thản, với câu nói, “Đừng nói rằng bạn không có sự lựa chọn. Bất kỳ ai cũng có sự lựa chọn cả.” Chính phủ Malaysia từ chối visa nhập cảnh đầu năm 2018, và Denise Ho phải hủy bỏ nhiều chương trình ca nhạc ở quốc gia đậm chất Hồi giáo này.

      Thực sự, người đồng tính Hồng Kông chỉ có một chọn lựa: hoặc xuống đường vì dân chủ, hoặc ẩn thân và giấu khuynh hướng tính phái. Cuộc nghiên cứu về kỳ thị tính phái của ủy hội Equal Opportunities Commission phổ biến ngày 26/2/2018 cho biết rằng người LGBT (đồng tính nữ/nam, lưỡng tính, chuyển giới) khi phỏng vấn xin việc thường giấu tính phái vì nhiều phần sẽ không được thuê, sẽ bị người phỏng vấn chất vấn khi thấy khuôn mặt có vẻ tính phái trái ngược với mục tính phái trong thẻ căn cước ID. Nếu người đồng tính nữ được thuê, sẽ bị bắt buộc mặc váy; nếu cô không muốn, sẽ bị sa thải.

       Trong cuộc nghiên cứu của Community Business, phổ biến năm 2016, cho biết người lao động trong nhóm LGBT cảm thấy bị người khác kỳ thị: không được tôn trọng (80%); bị người khác nói xúc phạm hoặc giễu cợt (60%); ít cơ hội thăng tiến trong sở làm (24%); khi lộ ra, bị buộc phải nghỉ việc (15%); và không được thuê việc (13%).

       Trong cuộc nghiên cứu về người LGBT tại hai thành phố Singapore và Hồng Kông do hai học giả Audrey You và Helen Hok-Sze Leung thực hiện, được Urban Studies phổ biến tháng 9/2015, cho biết tại Hong Kong có một số cơ sở kinh doanh nhỏ của người đồng tính nữ tập trung vào ba khu phố Causeway Bay, Mongkok và Tsim Sha Tsui, có nơi không thấy người nam nào, và trông rất bình lặng, êm ả.

Rồi về sau, các nơi tập trung đó trở thành những nơi thảo luận về dân chủ sôi nổi nhất, tự trở thành chiến khu, nơi đưa ra những người trẻ tiếp sức, xông xáo cho dân chủ trong các cuộc biểu tình 2014 và 2019.

Nicholas YB Wong

        Trong khi đó, về mặt văn học, nổi tiếng với nhiều bài thơ đồng tính là thi sĩ Nicholas YB Wong. Anh có văn bằng MFA (Master of Fine Arts, Thạc sĩ Mỹ thuật) từ đại học City University of Hong Kong, thắng giải văn chương quốc tế Lambda Literary Award (Gay Poetry) năm 2016. Wong đã xuất bản nhiều tập thơ và nhiều sách biên khảo văn chương, sáng lập viên tạp chí văn học Drunken Boat, được mời thuyết trình ở nhiều nơi trên thế giới, đang dạy về văn học và điện ảnh ở Hong Kong Institute of Education – học viện này có thể dịch là Đại Học Sư Phạm Hong Kong, nơi không chỉ đào tạo nhà giáo, nhưng cũng có 4 viện nghiên cứu để đào tạo các nhà nghiên cứu.

        Sau đây, là bài thơ do chính Wong viết bằng tiếng Anh. Cứ hai dòng là xuống hàng, cho một cách đọc như là do dự, ngập ngừng. Bài thơ có nhan đề TOYS "R" US, tức là một thương hiệu bán đồ chơi của Mỹ, nhưng cũng có thể dịch là “Đồ Chơi, hay là, Chúng Ta”… Hai nghĩa như thế, nếu dịch nghĩa này sẽ mất nghĩa kia. Câu đầu là nói về ý muốn chết, nghĩ về nằm trong hũ tro. Trong bài nói tới ý muốn là búp bê Barbie gợi tình bán trong tiệm đồ chơi, nghĩa là cảm nhận nhiều nữ tính trong thân mình. Nhân vật trong thơ tự hứa là sẽ không “đi tè” trong vị trí một cẳng chân lủng lẳng, ám chỉ chân này muốn ngồi (như nữ) và chân kia muốn đứng (như nam). Nhưng rồi, theo khuynh hướng tự nhiên của cơ thể, lời khuyên là “Sit” (hãy ngồi xuống) và “Roll up…” (vén váy lên…) trong khi sợ rủi ro có ai biết giới tính thứ ba của mình. Bài thơ cũng nói ý muốn trở thành đồ chơi được săn đón như chiếc xe Porsche. Nhưng đồ chơi ôtô lệ thuộc vào các cục pin (ám chỉ tính phái người) thay thế bởi người lớn, trong khi người lớn lệ thuộc và bị thay thế bởi màu da và trang phục, ý nói người lớn cũng chỉ là đồ chơi với màu da và trang phục phủ lên. Cuối cùng, thi sĩ nghĩ tới đồ chơi nên là một chú chó cưng (vì cõi người hỏng rồi). Bài thơ rất là đau đớn, khi nói rằng tình người (humanity) không có trên hành tinh này. Hay là hãy tự trở thành một cuốn sách, mang chủ đề cách nào gây sự với loài người sau khi bị nhân loại đàn áp mình, xem mình chẳng ra gì. Hay là, hãy bỏ chạy. Bài thơ đề tặng cho Henry -- tên gọi này thường là một người nam. Bài thơ dịch như sau.

.

TOYS "R" US

Cuối cùng bạn tự nghĩ là nằm trong hũ tro,
nơi chọn lựa sẽ còn sau khi hỏa thiêu. Bạn muốn

là một búp bê Barbie gợi tình & đi tà tà trên cỏ
xanh lấp lánh tia nắng. Bạn hứa là sẽ không tè

với một cẳng chân lủng lẳng. Ngồi. Vén bộ
váy nổi bật trong bóng mờ, bộ trang phục quý phái

đính kim tuyến lấp lánh với rủi ro bị lộ. Muốn là một
xe Porsche đồ chơi dỏm mang hào quang tốc độ? Coi chừng:

Các cục pin được thay thế bởi người lớn & người lớn
bởi làn da, trang phục. Không để chơi đùa. Bây giờ --

lựa chọn tới móng vuốt & phóng tới, được buộc dây. Niềm vui sẽ tự tìm
ra nó. Chớ tìm tới tình người, nó không là một hành tinh.

Nếu búp bê & xe ôtô không phải lựa chọn của bạn, hãy chọn
giấy. Hãy là một cuốn sách về cách nào gây sự

với nhân loại sau khi họ đàn áp bạn.
Hãy là một người, ít nhất, để giữ thẳng xương sống, đang chạy.

Tặng Henry.

PTH