TẢN MẠN BTCP. CÓ MỘT NGƯỜI NGỒI Ở CÔNG VIÊN

Nguyễn Xuân Thiệp

Công viên một ngày cuối thu

“Ngày lập đông. Trời lạnh suốt từ đêm qua đến sáng sớm hôm nay; mãi đến trưa mới có nắng ấm dìu dịu giữa một trời lãng đãng sương giăng. Một ngày như thế nơi công viên nhỏ ít bóng cây không phải lý tưởng cho lắm. Nhưng bãi cỏ ở đây thì thật đẹp. Dù mùa thu đã qua với nhiều lá vàng khô còn rơi rớt đâu đó, thảm cỏ công viên vẫn xanh mướt, tạo cảm giác êm dịu cho đôi mắt đã mờ đục vì bụi bặm trần gian.

Công viên cách xa lộ không bao xa, mà trục lộ chính của thành phố lại chạy ngang mặt trước, nên thỉnh thoảng, tiếng động cơ của vài chiếc xe nào đó cố tình gây huyên náo, cũng tràn đến băng ghế đá, như những đợt sóng dữ phả vào, làm chao động cả vách núi im. Có một người ngồi đó, lặng lẽ nhìn, lặng lẽ nghe.”

   Đoạn văn vừa trích dẫn là của nhà văn Vĩnh Hảo trong cuốn Trong Những Thoáng Chốc phát hành đầu năm nay. “Có Một Người Ngồi Ở Công Viên”... Hình ảnh đó thật đẹp mà cũng vô cùng cô đơn. Nguyễn có một cô bạn làm thơ cũng thích ngồi một mình như thế trong công viên Mile Square ở Fountain Valley CA. Cô ngồi trầm tư soi bóng xuống hồ nước tịnh. Đôi khi cô chuyện trò với chú chim hoặc chạy theo nhặt những chiếc lá phong đỏ rực vừa rụng xuống thảm cỏ. Nguyễn tôi không được như cô: Từ nhiều năm nay, có đến hàng chục năm, mình không còn ngồi một mình ở công viên để mơ màng suy tưởng, lắng mình vào thiên nhiên u tịch ngàn đời, để chiêm nghiệm những điều bí nhiệm của cõi nhân sinh. Ngày xưa, thời còn trẻ thì có, một mình lúc giữa trưa hay chiều xuống đi bộ tới một công viên, ở gần trường luật Sài Gòn, ngồi nhìn những bông dầu rụng xuống xoay tròn theo gió vang nghĩ đến một người chưa bao giờ thấy mặt.. Có khi lang thang ra bến Bạch Đằng ngồi nhìn những con chim én bay lượn dưới mái khách sạn Majestic và trên những cột buồm lảo đảo, mơ ước tới những phương trời viễn mộng, gặp được “người yêu dấu bên bờ thành Vienne”. Còn lúc ở Đà Lạt thì thỉnh thoảng một mình lái xe lên đồi cù, xa mọi tiếng động của thành phố, ngồi dựa vào gốc thông già mơ màng theo những bóng ảnh trôi qua bầu trời -có khi là dòng sông xanh biếc như sông Hương, có khi là một lâu đài cổ như ở Tara với những người hầu da đen, và thường khi là trên chuyến autorail qua thành phố lạ có người chờ như đã hẹn nhau từ trong truyền thuyết…

   Như vậy đó. Và ta tiếp tục nghe Vĩnh Hảo:        

    “Khi con người lăng xăng, toan tính, giận hờn, oán trách, thị phi… Họ nhớ đến những điều không xứng ý, những việc bất mãn, những lời chê trách mỉa mai của ai đó trong ngày hôm qua, trong buổi sáng vừa đi qua hôm nay... Họ hoàn toàn không để ý gì đến cái thoáng chốc không quá khứ, không vị lai, không dừng trụ ở hiện tại đang có mặt ngay tức thì, ngay trong sát na mong manh nhất của giòng thời gian sinh diệt không ngừng. Tâm của họ bận rộn với chuyện đã qua, với những điều sắp tới. Con người họ bị thiêu đốt trên đống lửa tham lam, sân hận và si mê. Thế giới quanh họ chỉ toàn là môi trường bất an, khổ não. Ai chung quanh họ cũng đều là những người phải đáng đề phòng, nghi ngại, xa lạ…”

   Thú thật, có một thời mình đã là một con người như thế. Nghĩa là luôn bận tâm vì những chuyện không đâu, giận hờn, ganh ghét để rồi buồn bã, lo âu. Làm công việc viết lách bao nhiêu năm như Nguyễn mà có lúc sợ người không biết tới mình, không đọc mình mà có đọc cũng thờ ơ, coi thường. Hơn thế nữa còn lo sợ người ta tranh giành, loại bỏ mình. Ấy là bởi mình đã quên lời của Võ Phiến và Trịnh Y Thư, rằng tất cả chỉ là những đồ chơi … Xét cho cùng đâu có gì quan trọng ghê gớm đâu. Một vài bài tùy bút, dăm bảy bài thơ, ngay cả đến những tác phẩm hội họa điêu khắc, những bản sonate v.v... tất cả chỉ là để “vui thôi mà”. Có gì đâu mà tự cho mình là ghê gớm. Hãy nhìn cánh bướm kia, đóa hoa nọ ở công viên... mà gởi hết hồn vào đó, đắm chìm trong tịch lặng ngàn đời của bản thể thường hằng... 

    “Có những thoáng chốc trên đời thật đẹp, khi người ta ngưng hết những lăng xăng, toan tính, buông xả tất cả những giận hờn, oán trách, thị phi…, khi người ta ôm chặt người thân bằng vòng tay tràn ngập thương yêu. Là phút tạm biệt hay vĩnh biệt, nào ai biết được. Đôi mắt như hai giọt nước, cô đọng tất cả tinh anh của một kiếp người. Vẻ đẹp tráng lệ huyền ảo của con người, của cuộc đời dường như chỉ sáng lên trong niềm cô tịch. Nó thật là mong manh, thoáng chốc, nhưng đọng lại cả thiên thu.”

   Đó là điều mình đã tìm được trong tịch lặng… và trong văn chương. Cho nên yêu biết bao hình ảnh một người ngồi ở công viên… trong trầm tư, sâu thẳm.

   “Người đàn ông ngồi đọc sách nơi băng đá công viên. Mấy con chim nhảy qua nhảy lại gần giỏ rác. Xe vượt nhanh trên con đường cao tốc gần đó. Trời hanh nắng. Gió đưa nhè nhẹ hơi lạnh của ngày chớm đông. Mây xám chen mây trắng, lờ lững như giòng nước đục. Một cặp tình nhân kề vai sóng bước, chậm rãi đi qua. Cặp tình nhân không còn trẻ. Chàng lớn hơn nàng khá nhiều tuổi. Có thể là một cặp vợ chồng. Nhưng cách họ nắm tay, lặng lẽ bước bên nhau nơi công viên nhỏ bé này, giống như tình nhân, hay đôi bạn tri kỷ vong niên. Đôi mắt họ tràn ngập hạnh phúc. Thế giới của họ bây giờ là đôi bàn tay nắm chặt lấy nhau, còn có nhau trên đời. Chậm rãi dạo bước công viên. Im lặng ngồi bên nhau nhìn ngắm mây bay lững lờ. Không cần biết họ là ai, làm gì, xuất thân từ đâu; chỉ biết tình yêu của họ là tình yêu của đầu thế kỷ trước.

   “Thuở ấy, người ta hãy còn làm thơ. Và những người yêu nhau, không đến không đi vội vã. Họ trao và nhận những câu thơ để đọc chậm rãi, và có thể đọc tới đọc lui nhiều lần.

    Khi nhiều người rầm rộ tiến đến tương lai thật nhanh bằng tốc độ của điện tử, bằng hàng triệu bài viết dài ngắn, bằng muôn vàn lời nói, bằng muôn vàn hình ảnh và âm thanh sôi động... có những người thật lặng lẽ, ngồi nơi băng đá công viên, nắm tay nhau, hoặc một mình, thong thả đọc sách...”

   Cho nên, mình tự nguyện một ngày nào đó làm một người ngồi ở công viên

khi mọi cánh cửa đã đóng lại

người xa cách người

tôi sẽ ra ngoài công viên

tìm con dế mèn trò chuyện

hoặc gọi vầng trăng

xuống ngồi bên

hỏi chuyện thời ở vương phủ

về cậu bé đi tìm mặt trời trong đám lá khô

về chưa

về chưa

hoặc tôi sẽ nói chuyện với tảng đá

về những giấc mơ. bên bờ sông giăng

và những chùm bông giẻ

đã thả trôi theo dòng nước ngày nào

tôi muốn hỏi đá

về một câu trả lời

cho dẫu. đá nói. lời vô ngôn

NXT