VỀ BÀI THƠ ‘PHỐ RẤT XA’ CỦA NGUYỄN THỊ KHÁNH MINH

Trịnh Y Thư

Trăng. phố xa. Photo by Khánh Minh

Cuối năm, được người bạn thơ, nữ thi sĩ Nguyễn Thị Khánh Minh tặng cho một bài thơ hay, không sung sướng sao được? Một món quà tặng thật ý nghĩa.

Thơ Khánh Minh bao nhiêu năm rồi vẫn như thế, thi ngôn nền nã, sáng đẹp, thi tứ trữ tình, lãng mạn, đậm buồn, giàu thi ảnh, tràn đầy cảm xúc, và luôn luôn có những biến ảo lạ lùng trong ngôn ngữ khiến thơ như chắp cánh bay cao và bay xa trong những chiều kích khôn cùng. Nhan đề bài thơ là “Phố rất xa.” Hiển nhiên, nhà thơ muốn nói về miền đất quê hương của quá khứ, xa lắm rồi, bây giờ chỉ còn mơ hồ hiện về trong tâm tưởng những lúc ngồi cô độc nhìn mảnh trăng non vừa nhú. Thế nhưng suốt bài thơ, tôi không thấy Khánh Minh nói gì về mảnh đất xa xôi ấy, tuyệt đối không, một dấu vết mờ nhạt cũng không thấy, mà chỉ là nỗi buồn nhẹ nhàng nhưng sâu thẳm của một tâm cảnh trong lúc nhìn trăng lên. A! Phải chăng đấy cũng là tâm cảnh cho một tứ thơ sầu vạn cổ, “Cử đầu vọng minh nguyệt, Đê đầu tư cố hương?” Nhưng câu chữ của Khánh Minh ở bài thơ này đã làm người đọc tôi rụng rời để nghiệm ra cái tứ thơ sầu vạn cổ ấy ở bất cứ thời-không-gian nào cũng khiến con người có cơ hội sống thật với hiện thể và bản thể của hắn.

Tôi ngồi cong mảnh trăng non

Trời! Làm sao có thể cảm nhận được hiệu ứng của từ “cong” trong câu thơ? Như được phả bùa phép, cảm xúc từ câu thơ như được đẩy tới một biên vực mới. Tôi ngồi cong người nhìn trăng, hay trăng thượng huyền cong cong nhìn tôi? Có lẽ chẳng cần thiết phải biện biệt như thế, bởi cái nhị đối trở thành cái nhất nguyên và tôi đã tìm về cái tôi trong suốt.

Thế rồi, cái hình tượng tôi-cong-trăng-cong ấy tan vỡ dưới thềm nhà biến thành những “miểng trăng im.”

Vỡ trên thềm những miểng trăng im

Từ một hình tượng tuy tương đối bi sầu nhưng không mấy bi thảm, từ “miểng” của câu thơ trên đã khiến tâm cảnh biến đổi toàn diện. Chua xót. Đau đớn. Ánh trăng tan vỡ trên thềm biến thành những kí ức hãi hùng, những cảnh đời tưởng như chỉ có trong ác mộng!

Lý Bạch ngày xưa “ngửng đầu nhìn trăng sáng, cúi đầu nhớ cố hương,” Nguyễn Thị Khánh Minh ngày nay “Cúi xuống một hồn trôi ảo ảnh, Kéo về đâu tôi bốn phía đêm.” Cách nhau hơn nghìn năm, nhưng hiện thể uyên nguyên là một. Xin cảm ơn, ở chân trời vẫn có người bay, và cảm ơn Khánh Minh.

TRịNH Y THƯ

mùa Giáng Sinh 2018

 Phố rất xa

Đề tặng Trịnh Y Thư

Chiều đang tắt dần ngọn lửa

Ngày không cầm được chân nắng nữa

Sông buông dòng nước để trôi xa

Ngọn cỏ xanh bên bờ mới mọc

Đêm buồn như có ai đang khóc

Tôi ngồi cong mảnh trăng non

Hai bóng lạ chìm nhau cô quạnh

Cúi xuống một hồn trôi ảo ảnh

Kéo về đâu tôi bốn phía đêm

Giật mình trong cây ồn ào lá mớ

Mơ rất nhẹ mà hồ như tiếng vỡ

Vỡ trên thềm những miểng trăng im

Dưới những mái nhà đèn đã thắp

Dưới con đường phố xá đã lên

Xa lắm thế một cõi người tít tắp

Tôi sợ lắm khi mình ngủ say

Chiêm bao bay ra ngoài giấc mộng

Và trăng tàn mà tôi không hay…

2.2016

NGUYỄN THị KHÁNH MINH

Bên kia sông. Tranh Đinh Cường