ĐỌC ‘NHỮNG MẨU CHUYỆN ĐỜI’ CỦA ĐÀO NGỌC PHONG

Phan Tấn Hải

 

Tác giả và tác phẩm

 Tuyển tập Những Mẩu Chuyện Đời của Đào Ngọc Phong là những dòng chữ phần lớn rất buồn, kể lại chuyện đời của anh, chuyện đời của những người anh gặp trong đời từ Việt Nam cho tới xứ người, chuyện của những người trong thế hệ của anh bị cuốn vào cuộc chiến phân đôi, chuyện của những người xa xứ đang ra sức mưu sinh, và chuyện vui buồn của một kiếp người. Chuyện rất buồn xen lẫn với chuyện rất vui. Và hầu hết là giữa những dòng chữ vẫn có các niềm vui có hậu.

 

Hãy đọc nỗi buồn của người mẹ khi xa con và niềm vui khi nhận được tin con, trong truyện Quà Giáng Sinh Bất Ngờ, trong sách anh mới ấn hành nơi trang 81, trích:

"Những đêm nằm nhớ con, tôi dần dần thấy tại sao tôi cứ cột  chặt vào  mình cái tâm tự ái, cao ngạo, cố chấp, ngay đối với con ruột duy nhất của mình; tôi đã mất cha, mất mẹ, mất chồng, sao nay lại ngu xuẩn đẩy con  đi xa, lỡ ra sông nước hiểm nguy… Có phải tôi tự mình làm mình trở thành kẻ cô quả; số mệnh nào đâu, tự mình thôi. Tôi vùng dậy, viết ngay một bức thư dài, gởi cho con, nói mẹ xin lỗi con đã bỏ bổn phận làm mẹ; mẹ có lỗi với ông bà nội, với cha con.

 

Một tuần sau, con tôi gọi điện thoại trực tiếp cho tôi, hai mẹ con cùng khóc. Nó nói sẽ sắp xếp về thăm mẹ. Tôi như hồi sinh từ một cơn bạo bệnh. Tôi viết thư thường xuyên cho con, tưởng như nó vẫn ở bên tôi..." (ngưng trích)

 

Đào Ngọc Phong không phải là người xa lạ với chữ nghĩa: ông tốt nghiệp Cử nhân Triết học Tây phương tại Đại Học Văn Khoa năm 1964, và cũng từ mái trường Đại học đó, ông tốt nghiệp Cao Học Triết học Tây Phương. Những gì ông học và nghiền ngẫm về Triết học Tây phương đã cho ông một văn phong gãy gọn, dễ hiểu, không mơ hồ và một bầu không khí trong văn rất nhân bản, đầy tình người. Đời sống phong phú đã làm ngòi bút của ông đầy sức mạnh: Đào Ngọc Phong sinh năm 1941 tại tỉnh Hòa Bình, học Trung Học Chu Văn An Hà Nội 1953-54, học Trung Học Nguyễn Trãi Sài Gòn 1954-1956, học Trung Học Chu Văn An Sài Gòn 1957-1960. Đào Ngọc Phong học Đại Học Văn Khoa Sài Gòn hai lần: 1961-1964, học Cử Nhân Triết học Tây Phương; và 1965-1974, học Cao Học Triết học Tây Phương. Năm 1965-1975: Dạy học. Từ 1991: định cư tại Hoa Kỳ, tiểu bang California.

Không chỉ suy tư về Triết học, anh cũng là một nhà thơ, nhưng là thơ diễn giải về kinh điển. Đào Ngọc Phong là tác giả các sách đã in:

. Quan Điểm Nhị Nguyên Qua Lý Thuyết về Giấc Mơ của Sigmund Freud, tiểu luận Cao học Ban triết học Tây phương Đại học Văn Khoa Sài Gòn, 1974.

. Lý Thuyết của Sigmund Freud về giấc mơ (in tại California, 1997).

. Thơ Kinh Diệu Pháp Liên Học, in tại Việt Nam 2007.

. Về Dưới Cội Bồ Đề, Ký Sự Hành Hương Mười Ngày Trên Xứ Phật.

. Thơ Kinh Hoa Nghiêm, in tại Việt Nam, 2010.

. Thơ Kinh Kim Cang, in tại VN, 2012.

Nơi đầu bài, chúng ta nói rằng nhà văn Đào Ngọc Phong viết về những mẩu chuyện trong đời, nhưng khởi đầu tuyển tập lại là một truyện rất siêu thực, rất tâm linh, và rất buồn, một anh lính VNCH đi tù cải tạo, tình cờ làm bạn với hai hồn ma: hồn ma đầu tiên là Patrick, binh nhất quân đội Mỹ, hồn ma thứ nhì tên Thuần, thiếu úy quân đội Bắc Việt. Cả hai đều chết trong Cuộc Chiến Việt Nam. Còn nhân vật chính tên là Mường, trong truyện thường ghi là “hắn” với kiểu kể truyện khách quan nhìn về ngôi thứ ba.

 

Truyện Bóng Ma Trong Rừng Buông, nơi trang 17 của tuyển tập, ghi lời Mường, trích: “Nghĩ cho cùng ba đứa mình bị ba guồng máy kinh địch nhau cuốn vào chứ làm người ai mà muốn bắn giết nhau. Bố mẹ các cậu cũng như bố mẹ tớ có ai muốn ba đứa trẻ cầm AK M16 chĩa vào tim nhau mà bắn đâu. Nếu không chết trẻ thì Thuần có thể thành một nhà triết học nhân bản, Patrick có thể thành một Hemingway giúp ích cho loài người sống hòa bình hạnh phúc hơn."

 

Truyện Bóng Ma Trong Rừng Buông cũng là truyện có nhiều đối thoại tràn ngập lý luận, về Đệ Tam Quốc Tế, Đệ Tứ Quốc Tế, về Lenin, về Trotsky, và đủ thứ triết học làm nhức đầu cho cả ma và người. Có thực ma hiện lên để nói chuyện triết lý phản chiến? Nếu thực sự có chuyện ma hiện hồn lên để tâm sự về cuộc chiến, thì ban đêm tại Việt Nam sẽ không thể nào im vắng như xưa nay, mà chúng ta hẳn đã thấy cả triệu hồn ma hiện lên mỗi đêm để lang thang, biểu tình, hô hào phản chiến.

 

Trong Lời Nói Đầu, nhà văn Đào Ngọc Phong có lời tâm sự, nơi trang 5 của tuyển tập Những Mẩu Chuyện Đời:

"Trong một khung cảnh lịch sử chung, có ngàn vạn số phận riêng của từng cá nhân, gia đình, tập thể. Những tên, tuổi, hoàn cảnh của những nhân vật được kể trong NHƯNG MẨU CHUYỆN ĐỜI sau đây không chỉ bất cứ ai trong đời thực, mà chỉ là những phương tiện để diễn đạt câu chuyện.

Tuy nhiên trong một vài trường hợp đặc biệt, số phận của một cá nhân tạo nên nguồn cảm hứng sáng tác cho tác giả. Ngoài ra, tác giả kính mong quí độc giả rộng lòng tha thứ nếu có sự trùng hợp ngẫu nhiên ngoài ý muốn."

 

Không chỉ là bàn chuyện triết lý, Đào Ngọc Phong cũng kể chuyện thực trong cộng đồng, người thật, việc thật, đặc biệt là về những người khởi đầu xây dựng các văn phòng bán vé phi cơ, hướng dẫn tour du lịch. Trong những năm rất xa xưa, sau khi nhà nước Việt Nam mở cửa đón du khách, một lần, trong thập niên 1990s, khi tác giả Đào Ngọc Phong dẫn đoàn du khách về thăm Hà Nội, bài viết “Lời Tạ Ơn Muộn Màng” trang 62-63 ghi lại một hình ảnh rất buồn của quê nhà, trích:

"Có lần từ một khách sạn, tôi vẫy một xe xích lô ra hồ Hoàn Kiếm. Tôi ước tính đường xa chắc phải trả 10 đô la. Ông phu xe mặc quần áo tồi tàn đạp chiếc xích lô cũ kỹ, ghế ngồi không có nệm, chỉ vài thanh gỗ đen xỉn. Ông nói :  “Xin ông cho con năm chục ngàn”. Tôi sững người vì hai điểm; giá quá rẻ chỉ hơn hai đô la; tại sao ông ta lại xưng “con” với tôi?

"Trông nét mặt ông ta chỉ khoảng 50 tuổi là cùng; không lẽ tôi già quá chăng? Hồi đó tôi mới chỉ hơn sáu mươi. Theo kinh nghiệm cảnh giác, tôi yên lặng ngồi xe không hỏi han gì trên đường đi. Biết đâu ông ta là một công an chìm đóng vai phu xe theo dõi những người từ nước ngoài về, nhất là từ Mỹ. Khi xuống xe, tôi lịch sự cám ơn và trả ông ta mười đô la. Trên gò má cao khắc khổ, tôi bỗng thấy hai dòng nước mắt chảy xuống. Tôi hối hận đã nghi oan ông ta là công an. Ông ta là một đồng bào của tôi, sống cùng khổ giữa một thành phố đầy khách sạn huy hòang tráng lệ. Tôi không dám hỏi han thêm, chào ông và bước đi trong lòng cảm thấy như phạm một tội gì." (ngưng trích)

 

Xuyên suốt tất cả những chuyện đời kể lại trong tuyển tập, dù là truyện thật hay phần nào hư cấu, vẫn là một thông điệp rất cảm động: lời kêu gọi sống với cái thiện, với cái tính người hiển lộ trong tương tác giữa người với người. Bất kể rằng dân tộc Việt Nam sau khi trải qua rất nhiều sóng gió lịch sử, những mối thù vẫn ghìm sâu trong não bộ, cần tới thời gian để rũ bỏ các quá khứ như thế. Như trong truyện “Thù Dai” trong tuyển tập, nơi trang  131-132, trích:

"Rình khi bố vắng nhà hai ba ngày, tôi vào phòng bố lục tìm, thì quả nhiên thấy một cuốn hồi ký bố đang viết bằng tiếng Anh, đã được năm chương sách rồi. Bố giỏi chữ nghĩa nên viết hay lắm, như một cuốn tiểu thuyết tự thuật đời mình từ khi còn nhỏ ở nhà quê miền Bắc Việt Nam.

"Đọc nhanh hai chương đầu, tôi mới thấy gia đình tôi là một bi kịch mà mẹ tôi là nạn nhân trực tiếp. Thuở nhỏ ở nhà quê thời còn chế độ phong kiến và thực dân, bố tôi nhà nghèo phải đi chăn trâu cho một nhà giàu trong làng; khi phạm một lỗi lầm, ông thường bị chủ túm tóc đập đầu vào thân cây. Tôi hiểu ra rồi; cái thù hận đó đối với người có tiền có quyền tạo thành một khối u uất vô thức trong tâm bố tôi, chờ dịp trả thù. Khi làm chồng, làm cha, ông tưởng ông có quyền; cái khối u vô thức thù hận bùng lên khi ông nắm tóc tôi muốn giộng vào tường, như thể lập lại hành động của ông nhà giàu. Thù dai trăm năm! Hành động hay lời nói bạo lực là mặt trái của mặc cảm thấp kém, bị sỉ nhục thời ấu thơ." (ngưng trích)

 

Tuy nhiên, chuyện Bolsa lúc nào cũng có tính thời sự. Có những mối tình giữa chàng Việt kiều và giai nhân quốc nội cũng thường gặp tan vỡ, như chúng ta vẫn nhiều phen được nghe kể. Hay là chuyện gia đình tan vỡ vì chàng về Việt Nam kinh doanh rồi cặp bồ trẻ. Hai hình ảnh vừa dẫn được kể nơi trang 88-89 trong truyện Người Khách Trọ Kỳ Bí, qua lời kể của "ông" và "bà" nơi đây là hai ông bà có phòng cho thuê, mà người giới thiệu sách hân hạnh quen cả hai ông bà, trích như sau:

"Có một anh chàng khoảng năm mươi, ăn mặc chải chuốt, đi xe Lexus đến. Bà kinh ngạc tự hỏi anh này trông có vẻ khá mà sao không có nhà riêng; ít lâu sau, bà mới khám phá ra, anh ta làm nghề môi giới địa ốc, để dành được mấy trăm ngàn, mang về Việt Nam làm ăn thế nào mà thất bại, mất hết vốn liếng, lại dính một cô bồ trẻ; vợ biết được, ly dị; sống vất vưởng phải đi share phòng đây đó. Được một cái, anh ta tiền bạc sòng phẳng, nhưng cứ vài đêm lại dẫn một cô về. Ông nói vậy là trái với hợp đồng share phòng. Bà lại phải ngọt nhạt mời anh ta đi.

"Lại một lần khác, một anh chàng trình giấy giải ngũ quân đội Mỹ. Bà thấy anh là gốc quân nhân thì yên tâm chấp nhận. Anh ta trả tiền phòng đầy đủ, nhưng không đi làm, suốt ngày ôm phone gọi về Việt Nam. Bà tò mò hỏi, cậu có thân nhân ở Việt Nam nhiều lắm hay sao mà gọi về hoài. Anh ta nói có làm quen trên mạng với một cô trẻ đẹp lắm, cô ta gọi qua bảo gởi tiền về cho cô mở một quán ăn, khi nào anh về sẽ làm đám cưới. Ông nghe chuyện, cười ngất; bảo đúng là một thằng ngu; nhìn hình trên mạng mà tin được. Được ba tháng, anh ta vui vẻ chào ông bà, nói mai về Việt Nam cưới vợ. Mấy năm sau tình cờ gặp anh ta trong một quán ăn; bà hỏi vợ con thế nào, anh ta buồn buồn nói cháu bị lừa bà ơi." (ngưng trích)

 

Tuyển tập Những Mẩu Chuyện Đời của Đào Ngọc Phong dày 204 trang, gồm 14 chuyện đời của người Việt, 2 chuyện về đất nước Nga, và 11 chuyện/thơ về đất nước Ukraine. Ngắn gọn, đây là những chuyện cảm động, kể chuyện thật (trong đó, sự thật nhiều hơn phần hư cấu), những cảm xúc đầy sức mạnh.

Tuyển tập Những Mẩu Chuyện Đời do nhà xuất bản Lotus Media lưu hành trên mạng Amazon:

https://www.amzn.com/B0CTR48FSN/

Xin chúc mừng nhà văn Đào Ngọc Phong. Những dòng chữ của họ Đào không chỉ góp thêm phần phong phú cho văn học Việt Nam hải ngoại, mà cũng giúp độc giả nhìn rõ thêm, để thương yêu hơn những mảnh đời lưu lạc của nhau trong cõi lang thang vô thường này.

PTH