Giải oan.
Tranh Đinh Trường Chinh
Tháng bảy rồi
đó. Mùa Vu Lan đến với bao âm
vọng.
Tháng bảy. Ở
quê nhà, và cả một
vài nơi ở đây nữa,
mưa của đất trời đang rơi trên cõi người. Hôm nay, nhân mùa trai đàn chẩn tế,
dưới bầu trời tháng bảy mưa thu, nên chăng chúng ta cùng đọc lại đôi đoạn đôi
khúc trong Chiêu Hồn Ca Thập Loại Chúng Sinh (CHCTLCS) của Nguyễn Du. Đọc và
nhìn lại những chặng đường u minh lịch sử vừa qua và những mảnh đời tan tác dưới
trời mưa ngâu.
Với
CHCTLCS, một lần nọ Nguyễn đã viết: Để mở đầu cho bản trường ca bi thảm và nhân
ái này, Nguyễn Du hạ bút: Tiết tháng bảy
mưa dầm sùi sụt / Toát hơi may lạnh buốt xương khô / Não lòng thay, buổi chiều
thu / Ngàn lau nhuốm bạc, lá ngô rụng vàng… Đường bạch dương bóng chiều man mác
/ Ngọn đường lê lác đác mưa sa / Lòng nào lòng chẳng thiết tha / Cõi dương còn
thế nữa là cõi âm… Và lập tức, cánh cửa thiên thu mở ra – cõi trường dạ tối tăm trời đất… – những hồn oan phiêu bạt trở về
tìm ánh lửa nhân gian. Chưa bao giờ chúng ta thấy văn chương của Nguyễn Du –
như ở đây, dù đối tượng là những linh hồn của cõi âm – lại gần với đời sống đến
thế. Tố Như tiên sinh vẽ ra trước mắt chúng ta khuôn mặt u buồn của thập loại
chúng sinh – nói là chúng sinh nhưng ở đây chỉ thấy những mặt người, và gọi là
thập loại nhưng có đến mười mấy hạng người trong xã hội được gọi hồn về. Với
chúng ta, cộng đồng người Việt đã trải qua những biến động kinh hoàng của lịch
sử và chiến tranh tàn khốc, để rồi phải bỏ nước ra đi tìm đường sống, đọc lại
CHCTLCS của Nguyễn Du, chúng ta đặc biệt xót thương những cô hồn xiêu tán. Trước
hết là những người lập chí cao – chí những
lăm cất gánh non sông… – nhưng gặp “thế khuất vận cùng, mưa sa ngói lở” để
rồi “máu tươi lai láng xương khô rụng rời… ” Với chúng ta ngày hôm nay, đó là
những vị tướng như Nguyễn Khoa Nam, Lê Văn Hưng… đã vị quốc vong thân. Tiếp đến
là những cấp chỉ huy trong quân ngũ – Khi
thất thế tên rơi đạn lạc / Bãi sa trường thịt nát máu rơi… Và rồi thời gian
lạnh lùng trôi qua – Mênh mông góc bể
chân trời / Nắm xương vô chủ biết rơi chốn nào? Hơn thế nữa, xót thương biết
mấy, vong hồn của những chiến sĩ vô danh trong cuộc chiến dài gần hai chục năm ở
quê nhà. Những người từng “Nước khe cơm vắt
gian nan / Dãi dầu nghìn dặm lầm than một đời / Buổi chiến trận mạng người như
rác / Phận đã đành đạn lạc tên rơi / Lập lòe ngọn lửa ma trơi / Tiếng oan văng
vẳng tối trời càng thương!..” Mặt khác, CHCTLCS của Nguyễn Du còn nhắc tới
số phận oan khốc của những người tù: “Cũng
có kẻ mắc đường tù rạc / Gửi mình vào chiếu rách một manh …” Đọc đến đây,
chúng ta không thể nào không thương tưởng tới hàng trăm ngàn anh em của chúng
ta sau 1975 đã phải chịu cảnh ngục tù Cộng Sản và nhiều người đã gởi nắm xương
tàn nơi ven rừng, dốc núi. Cũng vậy, khi Nguyễn Du tả những hồn oan chết sông
chết biển – Cũng có kẻ vào sông ra bể /
Cánh buồm mây chạy xé gió đông / Gặp cơn giông tố giữa dòng / Đem thân chôn rấp
vào lòng kình nghê – chúng ta nghĩ tới hàng trăm ngàn người chạy trốn CS,
chấp nhận cái chết giữa muôn trùng sóng dữ… Trong mùa trai đàn, cúng tế này,
xin dâng tuần nhang, bát nước cho những hồn u khốc ấy.
Quả thật
CHCTLCS đã gợi ở chúng ta biết bao tưởng nhớ và xót thương. Và thời tiết tháng
bảy mưa ngâu cũng là thời điểm để trở về với quá khứ bi thương của dân tộc,
nghĩ tới những anh em đồng đội đã nằm xuống trên khắp nẻo đường đất nước và
trong các trại tù CS, nghĩ tới những thuyền nhân đã đắm chìm ở Biển Đông… Làm
sao quên được. Vâng, đúng vậy. Ngày hôm nay, chúng ta được sống ổn định sung
túc trên xứ sở tự do này, chúng ta không thể nào tự cho phép mình quên anh em đồng
đội và đồng bào ruột thịt. Chính quá khứ đã làm nên hiện tại. Quên quá khứ là
quên hồn, quên xác. Chúng ta lẽ nào quên…
Vâng. Chúng
ta lẽ nào quên.
Và Nguyễn đã viết trong mùa
trai đàn năm nào khi mới đến vùng đất này. Viết cho mình mà cũng viết cho bao
người khác đã vượt qua oan khốc để đến được bến bờ:
tôi cười. với mọi
người. hoen lệ
chào buổi sáng. chào
hoàng hôn. chào mái
trăng
thượng huyền
cuối một chặng đường.
ta gặp lại
một niềm vui. một hy
vọng
(dẫu thế nào cũng
phải sống đời ta
như nước sông. lấp
tràn bờ cỏ)
cùng với mọi người.
tôi nối vòng tay
và cảm ơn. thế giới
đã cho tôi chỗ ở
khi nước mất. nhà
tan. bạn bè xiêu tán
thập loại chúng sinh.
mờ đồng rừng
hãy diệt. hãy quên.
và bắt đầu lại
này cây redbud
này chim tháng tư
tôi phục sinh. từ một
thân cây mục
NXT
No comments:
Post a Comment